Johan Albreht fon Rajsvic
Johan Albreht fon Rajsvic (nem. Johann Albrecht Freiherr von Reiswitz; Lugano, 1899 — Minhen, 25. jul 1962) je bio doktor nauka i nemački major.
Johan Albreht fon Rajsvic | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1889. |
| Mesto rođenja | Lugano, Švajcarska |
| Datum smrti | 25. jul 1962. |
| Mesto smrti | Minhen, Zapadna Nemačka |
Biografija uredi
Rođen je u Luganu 1899. godine. U Prvom svetskom ratu je ozbiljno ranjen. Nakon rata je studirao niz humanističkih nauka: filozofiju, biologiju, književnost, istoriju umetnosti, psihologiju i medicinu na Univerzitetu u Berlinu. Doktorirao je sa temom iz filozofije „Aistorijsko, istorijsko i antiisktorijsko u filozofiji Artura Šopenhauera“ 1922. godine.
Specijalizovao se za istoriju Balkana i u tom svojstvu je boravio u Jugoslaviji pre Drugog svetskog rata.
Godine 1931. je učestvovao u iskopavanjima na lokalitetu Gradište, iznad crkve Sv. Erazma u Ohridu, koja su vršili Nemački arheološki institut i Narodni muzej. U ekipi su se nalazili Miodrag Grbić, kao predstavnik Narodnog muzeja, a Rajsvic i Vilhelmom Unfercagtom, kao predstavnici Nemačkog arheološkog instituta. Cilj istraživanja je bilo utvrđivanje naselja vezanog za bogate grobove, pronađenih na Trebeništima.
Od 1941. godine je bio angažovan kao vojni savetnik u referatu za zaštitu umetničkih vrednosti, čiji je cilj bio da prikaže nemačku privrženost haškoj konvenciji o kulturnim dobrima iz 1907. godine. Odeljenje u Srbiji je počelo sa radom 3. jula 1941. godine. U prvom izveštaju o radu ovog odeljenje Rajsvic je opisao zatečeno stanje, konstatovao broj muzeja u okupiranoj Srbiji i predložio njihovu delatnost:
- angažovanje domaćih stručnih saradnika, prijateljski nastrojenih prema Nemačkoj
- zaštita pokretnih objekata
- zaštita nepokretnih objekata;
- popisivanje do poznatih praistorijskih nalazišta i istorijskih spomenika
Nemci su, u nedostatku sredstava da organizuju sami aparat uprave, iskoristili već postojeći, i stavili ga pod strogu kontrolu. Mada su Muzej grada Beograda, Vojni muzej n Narodna biblioteka teško oštećeni tokom bombardovanja 6. i 7. aprila 1941. godine, a u okupiranoj Srbiji se do početka 1942. godine oko 400 intelektualaca našlo u logoru na Banjici, odlukom vojnog zapovednika Srbije osnovano je Odeljenje za zaštitu spomenika kulture, za čijeg opunomoćenika je izabran Miodrag Grbić.
Tokom rata je u više prilika intervenisao kod drugih okupacionih funkcionera u korist srpskih kulturnih spomenika. Tako je aprila 1942. obezbedio dozvole, prevoz i lično pratio misiju prenosa moštiju srpskih svetitelja, kneza Lazara iz manastira Bešenovo, cara Uroša iz manastira Jazak i despota Stefana Štiljanovića iz manastira Šišatovac koji su se našli na teritoriji NDH, u okupirani Beograd, koju je predvodio Radoslav Grujić, profesor i dekan Teološkog fakulteta.
Za razliku od brojnih oficira iz nekadašnje austrougarske vojske koristili su okupaciju Srbije kako bi se svetili za poraze iz Prvog svetskog rata i zahteva da se prema Srbima postupa strogo, kao izdajnici i prevrtljivci, zbog puča 27. marta, bio je jedan od retkih ljudi koji su simpatisali Srbe i pokušavali da ih uzmu u zaštite.
Nakon rata se vratio u Nemačku, gde je do smrti radio na Univerzitetu u Minhenu. O srpskom etničkom prostoru pisao je u monografiji „Belgrad–Berlin. Berlin Belgrad 1866–1871“ (1936), i u studiji „Politički razvoj Jugoslavije između dva rata“ (nem. Die politische Entwicklung Jugoslawiens zwischen den Weltkriegen) (1954). Autor je nekoliko značajnih odrednica u enciklopedijskoj ediciji „Neue Deutche Biographie“ (NDB), između ostalih, odrednice Karl Ludvig fon Brik i grof Leopold Berhtold.
Literatura uredi
- Bandović, Aleksandar (2014). Dragana Antonijević, ed. "Muzejski kurs i arheologija tokom Drugog svetskog rata u Beogradu" (PDF). Etnoantropološki problemi - Odeljenje za etnologiju i antropologiju (Etnološki fakultet Univerziteta u Beogradu) 9.3. ISSN 2334-8801.
- Stojanović, Aleksandar (2012). „Radoslav Grujić o prenosu moštiju srpskih svetitelja aprila 1942. godine iz NDH U okupiranu Srbiju” (PDF). Tokovi istorije: Časopis Instituta za noviju istoriju Srbije (1): 69—86.
- Stojanović, Aleksandar; Dušan Bajagić. Istorija i geografija: susreti i prožimanja: Kolaboracija u okupiranoj Evropi 1939-1945 komparativna analiza francuskog, grčkog i srpskog iskustva. Institut za noviju istoriju Srbije,Geografski institut "Jovan Cvijić" SANU, Institut za slavistku Ran. 2014. ISBN 9788670051256..