Johan Priks
Johan Nepomuk Priks (nem. Johann Nepomuk Prix; Beč, 6. maj 1836 — Rekavinkel, Donja Austrija, 25 februar 1894) bio je austrijski lokalni političar i gradonačelnik Beča.
| Johan Nepomuk Priks | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||
| Datum rođenja | 6. maj 1836. | ||||||||||||
| Mesto rođenja | Beč, Austrijsko carstvo | ||||||||||||
| Datum smrti | 25. februar 1894. (57 god.) | ||||||||||||
| Mesto smrti | Rekavinkel, Donja Austrija, Austrougarska | ||||||||||||
| |||||||||||||
 | |||||||||||||
Obrazovanje i rana karijera uredi
Priks je studirao pravo na Univerzitetu u Beču od 1854. do 1858. godine, doktorirao je 1861. godine. Karijeru je počeo kao sudski advokat.
Gradonačelnik Beča uredi
Od 1869. bio je član Bečkog opštinskog veća (član liberalnog Progresivnog kluba), a od 1882. zamenik gradonačelnika. Od 1885. do smrti bio je i član Landtaga Donje Austrije. Dana 7. decembra 1889. izabran je za gradonačelnika Beča.
U decembru 1889. godine, pod Priksom, srušen je zid prema 43 predgrađa grada na desnoj obali Dunava. Ovo je bio prvi korak ka širenju Beča prema predgrađima, o čemu je odlučeno 1890. godine. Pored bečkih okruga od brojeva1 do 10, dodati su i dobro naseljeni okruzi pod brojevima 11 do 19. Tako se grad Beč znatno proširio. Godine 1891, Priks je postao prvi bečki gradonačelnik koji je na izborima dao pravo glasa stanovništvu u novim bečkim okruzima. Tada je pravo glasa važilo samo za muškarce; do opšteg, jednakog prava glasa za oba pola prošlo je još skoro 30 godina.
Tokom Priksovog mandata kao gradonačelnika, Beč se našao usred turbulentnog urbanog razvoja: carski dvor je naredio izgradnju dva velika dvorska muzeja na Trgu Marije Terezije (nem. Maria-Theresien-Platz), koji su otvoreni 1889. i 1891. godine. Godine 1892/1893. počela je izgradnja bečke gradske železnice uz finansiranje države Cislajtanije, pokrajine Donje Austrije i grada Beča. Gradska železnica je trebala da značajno promeni pejzaž grada, da podstakne na stambenu visokogradnju, te regulaciju i produbljenje korita reke Vin.
Smrt uredi
Godine 1893, na Priksov podsticaj, odobren je plan građevinske zone i izmenjen građevinski kod. Bio je u konfliktu sa opozicijom koju je predvodio Karl Luger, pa je podneo ostavku u oktobru 1893. nakon kritika finansijskih transakcija koje Savet nije odobrio. Priks je reizabran nekoliko dana kasnije, ali je umro od srčanog udara na izletu tri meseca nakon ovih događaja.
Nekoliko dana nakon Priksove neočekivane smrti, počelo je dogovoreno rušenje zida između nekadašnje granice centra Beča i predgrađa. Završen je i proširen zapadni bečki pojas, tj. put između starog i novih bečkih okruga.
Njegov velelepni počasni grob na Središnjem bečkom groblju (grupa 14 A, broj 55) projektovao je Viktor Tilgner. 1960. u Kagranu (22. bečki okrug) u blizini Starog Dunava (nem. Alte Donau) postoji ulica Priksgase (nem. Prixgasse) iako za Priksovog života današnji 22. bečki okrug nije pripadao gradu Beču.
Dodatna literatura uredi
- H. Wohlrab: Prix Johann Nep.. In: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (ÖBL). Band 8, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien (1983) ISBN 3-7001-0187-2, S. 287.
Spoljašnje veze uredi
- Carski grad između 1880-1890 (tekst na nemačkom)
