Jugoslovenska oklopna vozila u Drugom svetskom ratu
Jugoslovenska oklopna vozila u Drugom svetskom ratu obuhvataju oklopne jedinice Jugoslovenske vojske (do kraja Aprilskog rata) i oklopne jedinice NOVJ (jula 1941).
Kraljevina Jugoslavija
urediJugoslovenska kraljevska vojska je nabavila 8 francuskih tenkova Reno FT-17 1920. i još 48 1930., uz još 9 novih tenkova Reno NC-27. 8 čehoslovačkih tanketa Škoda T-32 sa dvočlanom posadom i topom A3 od 37 mm uvezeno je 1937. Nakon Minhenskog sporazuma 1938. nabavke su nastavljene u Francuskoj, i maja 1938. naručeno je 50 tenkova Reno R-35, koji su isporučeni u februaru 1940.
Aprilski rat
uredi
Oklopne snage kraljevine Jugoslavije uoči Aprilskog rata imale su 110 tenkova (56 starijih tenkova Reno FT-17 i 54 relativno moderna laka tenka Reno R-35) podeljenih u 2 bataljona, i 8 tanketa (Škoda T-32) koje su obrazovale Eskadron brzih bojnih kola. [1]
Malobrojne jugoslovenske oklopne jedinice bile su raspoređene rasparčano: tako je 1. bataljon bornih kola dodeljen 4. armiji (u Zagrebu), 2. bataljon bio je u rezervi vrhovne komande (kod Mladenovca), a Eskadron brzih bojnih kola bio je u oficirskoj školi u Zemunu, radi obuke novih kadrova. Sve tri jedinice su tokom aprilskog rata lutale bez određenog cilja, pa je njihov veći deo morao napustiti tenkove, zbog nestašice goriva, i ne stupivši u borbu. Samo je Eskadron brzih bornih kola kod Topole stupio 11. aprila u borbu sa čelom nemačkog oklopnog klina, ali je za kratko vreme uništen.[2]
Tankete protiv nemačkih tenkova
urediEskadron od 8 tanketa (Škoda T-32) je čuvao zemunski aerodrom 6-10. aprila, a zatim je upućen prema Nišu. Tri tankete napuštene su usput zbog kvarova (jedna još u Beogradu), a preostale su 11. aprila stupile u borbu sa Nemcima kod Topole, braneći prilaz Beogradu. U tom okršaju Nemci su izgubili 3 tenka i jedno oklopno vozilo, dok je jugoslovenska strana izgubila 3 tankete zajedno sa komandantom eskadrona, kapetanom Dušanom Radovićem. Preostale 2 tankete zarobljene su od Nemaca u Mladenovcu.[1]
Nakon pada Kraljevine Jugoslavije i ustanka protiv okupatora, Partizani su sporadično koristili zarobljena oklopna vozila. Kako je narodnooslobodilački rat postajao konvencionalniji, javila se potreba za stalnim oklopnim jedinicama i početkom 1944. pod pokroviteljstvom Velike Britanije formirana je u Italiji Prva tenkovska brigada i upućena u Jugoslaviju. Ova jedinica koristila je šaroliku opremu, uključujući zarobljene italijanske tankete L3 i nemačke (ranije francuske) tenkove H-35. U drugoj polovini 1944. Britanci su iz Italije poslali 52 tenka Stjuart i 24 oklopnih kola AEC, a početkom 1945. još 40 Stjuarta i jedna oklopna kola Links. Neka od ovih vozila pretvorena su u improvizovanu samohodnu artiljeriju - uklanjanjem kupola i njihovom zamenom raznim zarobljenim artiljerijskim oruđima.[3]
Reference
uredi- ^ a b „Škoda Š-I-D (T-32)”. www.tanks-encyclopedia.com (na jeziku: engleski). Pristupljeno 21. 5. 2018.
- ^ Gažević 1974, str. 324.
- ^ Ness 2002, str. 228.
Literatura
uredi- Ness, Leland (2002). Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide. London: HarperCollinsPublishers. ISBN 978-000711228-9.
- Gažević, Nikola (1974). Vojna enciklopedija (knjiga 6). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 324.