Julije Budisavljević
Julije Budisavljević (Slavonska Požega, Austrougarska, 2. mart 1882 — Inzbruk, Austrija, 5. maj 1981) bio je srpski[1] hirurg, univerzitetski profesor i šef hirurške klinike Medicinskog fakulteta u Zagrebu. Humanitarka Dijana Budisavljević bila je njegova supruga. Potiče iz ugledne ličke familije Budisavljević.
Julije Budisavljević | |
|---|---|
| Datum rođenja | 2. mart 1882. |
| Mesto rođenja | Slavonska Požega,  Austrougarska |
| Datum smrti | 5. maj 1981. (99 god.) |
| Mesto smrti | Inzbruk,  Austrija |
| Zanimanje | Hirurg, univerzitetski profesor |
Biografija uredi
Po narodnosti Srbin,[2] bio je sin velikog župana i književnika Budeta i brat advokata Srđana. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Gospiću a studije medicine u Inzbruku, gdje je promovisan januara 1907. za doktora medicine. Još kao student zavolio je hirurgiju pa je ostao kao volonter na Hirurškoj klinici kod profesora Šlofera, a 1911. postao asistent kod profesora Haberera. Na poziv srpskog Crvenog krsta u vrijeme balkanskih ratova bio je na čelu dobrovoljačke sanitetske misije sastavljene od insbruških asistenata. Tada je u Beogradu vodio rezervnu hiruršku bolnicu. Za vrijeme Prvog svjetskog rata bio je u austrougarskoj vojsci hirurg na Istočnom frontu. Ne želeći poslije rata da primi austrijsko državljanstvo, morao je da napusti kliniku i prešao je u Zagreb gdje je 1919. imenovan za redovnog profesora novoosnovanog Medicinskog fakulteta. Njegovim zalaganjem 1921. osnovana je Hirurška klinika u Zagrebu. Bavio se abdominalnom hirurgijom i hirurškim lečenjem strume i eginokoka. Dekan Medicinskog fakulteta bio je 1927.-1928. Penzionisan je 1944. iz političkih razloga, ali je nakon oslobođenja ponovo aktiviran na istoj klinici. Odlazi u penziju 1952.
Napisao je više radova i objavio ih u stručnim periodičnim publikacijama. Na klinici je osnovao anesteziološko odjeljenje i druga specijalizovana odjeljenja. Osnovao je centar za usavršavanje hirurških kadrova. Bio je redovni član Zemaljskog zdravstvenog vijeća do 1920., potpredsjednik Zbora liječnika do 1925. i predsjednik hirurške sekcije. Povodom pedesetogodišnjice osnivanja Medicinskog fakulteta imenovan je 1968. za počasnog doktora medicinskih nauka Zagrebačkog sveučilišta. Bio je veoma komunikativan čovjek. O Julijevom nacionalnom osjećanju, a sa druge strane još više na manir svojatanja hrvatskih krugova, može se sagledati iz lijepo izrečenog, gdje stoji: U Gospiću je 1968. podignuta spomen ploča njegovom ocu, velikom županu Budi Budisavljeviću... Zanimljivo je da je na ploči trebalo pisati da je Budisavljević hrvatski književnik, no na sugestiju njegovog sina Julija ostalo je samo književnik. Julije je u svom pismu Derosiju, tadašnjem predsjednik ogranka Matice hrvatske u Gospiću napisao da je njegov otac i hrvatski i srpski književnik. Očigledno je da je tada bilo jednostavnije napisati samo književnik, nego pominjati Srbe. Te 1968. kada su studentske demonstracije u Beogradu (a i u svijetu) ozbiljno potresale državni sistem, to nije bilo lako javno izreći jer je nacionalni naboj bio prilično veliki. U tadašnjoj komunističkoj Jugoslaviji pažljivo se posmatralo na unutrašnjeg i spoljašnjeg neprijatelja, svaka izjava o nacionalnom je tako bila klasifikovana. [3] [4] Međutim, čak i pored toga, u publikaciji objavljenoj iste godine, Ko je ko u Jugoslaviji: Lekari, Julije Budisavljević se izjasnio kao Srbin po narodnosti.[2]
U Inzbruku je upoznao Dijanu Obekser, svoju buduću suprugu i s njom je imao dvije kćerke. Nakon života u Zagrebu, opet sele u Inzbruk, gdje oboje umiru. Dijana je sahranjena u Inzbruku, a Julije na srpskom pravoslavnom groblju na Mirogoju u Zagrebu. Po pisanju Dijane Budisavljević, on iz straha (od ustaškog nasilja nad Srbima) nije podržavao njen humanitarni rad (spašavanja srpske pravoslavne djece iz logora NDH). [5] Njihova unuka Silvija Sabo, penzionisana profesorka Odsjeka za psihologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Zagrebu, je u saradnji sa Hrvatskim državnim arhivom 2003. godine objavila knjigu Dnevnik Dijane Budisavljević 1941. - 1945.. Po austrijskom piscu i autoru romana Dijanina lista, Vilhelmu Kuesu, Faksimil rukopisa Dijaninog dnevnika nije objavljen, kao ni dijelovi koji se tiču Dijaninog privatnog života. On je bez uspjeha preko Dijanine unuke pokušao da dođe do rukopisa. Tako objavljen dnevnik kritikuje kao problematičan sa naučne strane i konstatuje da ne znamo šta u originalu piše i šta nam je izdavač dnevnika uskratio. [6] U tako objavljenoj knjizi je navedeno da je Julije bio spreman svjedočiti u korist odbrane, na suđenju Alojziju Stepincu. Dijanu Budisavljević je Stepinac nekoliko puta odbio, kada je od njega tražila pomoć oko spašavanja srpske djece iz logora. [7] Karitas se uključio u Dijaninu akciju tek kasnije, kada su odlučili da se udomljavanjem djece u katoličke porodice od njih mogu stvoriti novi katolici i Hrvati.
Reference uredi
- ^ „Diana Budisavljević u operaciji „Trećinu pokatoličiti“”. cirilica-beograd.rs. Pristupljeno 15. 3. 2019.
- ^ a b Marković, Dragan; Mimica, Miloš (1968). Ko je ko u Jugoslaviji: Lekari (I izd.). Beograd: Savez lekarskih društava Jugoslavije i NIP Export Press. str. 163. „BUDISAVLJEVIĆ B. JULIJE, hirurg, profesor Medicinskog fakulteta, Zagreb, od 1919; sada u penziji. Rođen 1882. u Slavonskoj Požegi, Srbin.”
- ^ Jeremić, Risto (1947). Bibliografija srpske zdravstvene literature, pp. 19. Beograd: Srpsko lekarsko društvo.
- ^ Budisavljević, Borislav (2018). Atlas 37 grana rodoslova Budisavljevića, pp. 206. - 207. Prometej.
- ^ Budisavljević, Dijana (2003). Dnevnik Dijane Budisavljević 1941. - 1945. Zagreb: Hrvatski državni arhiv i Javna ustanova Spomen područje Jasenovac.
- ^ Kues, Vilhelm (2017). Dijanina lista, pp. 209.-210. Beograd: Samizdat B92.
- ^ Budisavljević, Dijana (2003). Dnevnik Dijane Budisavljević 1941. - 1945., pp. 20., 54. Zagreb: Hrvatski državni arhiv i Javna ustanova Spomen područje Jasenovac.