Jurišina humka
Jurišina humka je jedna od najznačajnijih, ujedno do novijeg vremena najmanje poznatih humki (kurgana) u Srbiji. U posleratnom periodu javlja se jedino na topografskim kartama kao kota, i to sa nazivom Jurišina kosa. Pokretanjem postupka njene zaštite 2010. u kategoriji prirodno dobro[1], situacija se menja i ova humka prelazi u najdetaljnije dokumentovane objekte ovog tipa u Srbiji.[1] Takođe i kao jedina humka pod zaštitom (bilo kao spomenik prirode, bilo kao kulturno-istorijski spomenik) postaje ujedno i najreprezentativnija.
 Humka na potezu livade
|
|
 | |
  |
|
| Naziv humke ili grupe: | Jurišina humka |
|---|---|
| Kodni naziv: | BAC810 |
| Tip: | Tumul, kurgan |
| Lokacija (opština): | Žabalj |
| Tradicionalni naziv: | Jurišina kosa |
| Poreklo naziva: | Nepoznato |
| Istorijski period: | III-I.vek p. n. e.—XIII.vek |
| Epoha: | Neolit ili kasnije |
| Poreklo (kultura): | Skiti ili kumani |
| Dimenzije (približno): | 46×54 m |
| Visina (približno): | 6 m |
| Materijal: | Zemlja |
| Stanje: | Dobro |
| Arheološki istraženo: | Ne |
Tokom pokretanja inicijative za njenu zaštitu od strane Zavoda za zaštitu prirode prvi naziv koji se predlaže bio je „Rezervat za održavanje genetskog fonda Humka na potezu Livade“. Zbog vanrednog značaja biljnih zajednica koje su na humki sačuvane netaknute vekovima rezervat ima status zaštite genetskog biofonda. Tako ovo planirano zaštićeno dobro ujedno nosi i status naučno-istraživačkog rezervata, što je detaljno obrazloženo u Studiji zaštite. Sve što je o humki napisano po pitanju vrednosti, važi i za druge.
Opis uredi
Prirodno dobro se nalazi u jugoistočnom delu Bačke, kod Žablja, u istoimenoj opštini. Do nje se dolazi letnjim putem. Nadmorska visina lokacije iznosi 87 m, a sama humka dominira sa visinom od oko 6 m u odnosu na okolnje zaravnjeno zemljište. Ukupna površina koja je zavedena u zaštitu je 0,23 ha, a režimi zaštite su 0,18 hektara pod II. stepenom i 0,05 hektara pod III. stepenom.
Područje Jurišine humke ima verifikovan međunarodni status značajan za biljke (IPA), u Srbiji označeno pod nazivom „Žabaljska humka sa slatinom i Jegričkom“. Ovo prirodno dobro zbog svoje konfiguracije nije nikada preoravano, tako da predstavlja malo ostrvce očuvane reliktne flore. Na izuzetno malom prostoru veličine svega 17 ari, a okruženo intenzivno obrađivanim poljoprivrednim zemljištem na humki je nađeno čak sedam preživelih zaštićenih biljnih vrsta.
Stanje i perspektive uredi
SP Jurišina humka (ranije „Humka na potezu Livade“) spada u lanac regionalne ekološke mreže u okvirima slatinsko-stepskih koridora Bačke[2]. Prema originalnom predlogu trebalo je da postane zaštićeno dobro III. kategorije, međutim tokom revizije studije u postupku usklađivanja sa izmenama Zakona o zaštiti prirode, u skladu sa novim propisima određene su i granice zaštitne zone. Izmene u zakonu o zaštiti prirode ticale su se koncepta zaštite i razvoja – usklađivanje interesa zaštite i korišćenja prirodnih resursa od zainteresovanih strana, kao korisnika prostora. Studija je završena i zavedena pod delovodnim brojem Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode 02-2042, dana 14.12.2011, predata 23.12.2011. opštinskoj upravi u Žablju za potrebe donošenja novog akta o zaštiti.[3]
Ovo je trenutno jedina humka na teritoriji Srbije koja uživa zaštitu države, a ujedno nema status arheološkog nalazišta ili spomenika kulture.
Vidi još uredi
Izvori i beleške uredi
- ^ a b Spomenik prirode "Jurišina humka". Studija zaštite. Pokrajinski Zavod za zaštitu prirode, 2011, Novi Sad
- ^ Uredba o ekološkoj mreži Sl. glasnik RS br 102/10
- ^ „Spomenik prirode "Jurišina humka" (usklađivanje sa Zakonom o zaštiti prirode)”. Arhivirano iz originala 10. 07. 2015. g. Pristupljeno 08. 07. 2015.
Spoljašnje veze uredi
- O ekološkim koridorima u AP Vojvodini, posećeno 08. 07. 2015.
- Spomenici prirode (SP), posećeno 08. 07. 2015.
