Jurij Bjezmenov
Jurij Aleksandrovič Bjezmenov, poznat i kao Tomas Dejvid Šuman (engl. Tomas David Schuman; Mitišči, Moskovska oblast, 1939 — Vindzor, Ontario, 1993) je bio oficir KGB-a, specijalista za sovjetsku propagandu, dezinformacije i subverzivne aktivnosti. Radio je kao novinar RIA Novosti, u ambasadi SSSR-a u Indiji. Godine 1970. je prebegao na Zapad, u Kanadu, gde je neko vreme živeo pod imenom Tomas Šuman.
Jurij Bjezmenov | |
|---|---|
| Datum rođenja | 1939. |
| Mesto rođenja | Mitišči, SSSR |
| Datum smrti | 1993. (53/54 god.) |
| Mesto smrti | Vindzor, Ontario, Kanada |
| Zanimanje | novinar, obaveštajac |
Nakon što je raspoređen u stanicu u Indiji, Bjezmenov je zavoleo indijsku kulturu i ljude. U isto vreme, počeo je da prezire represiju koju je KGB vršio nad intelektualcima koji se nisu slagali sa moskovskom politikom i odlučio je da prebegne na Zapad. Bjezmenov se najviše pamti po antikomunističkim predavanjima i knjigama objavljenim 1980-ih godina.
Biografija uredi
Jurij Bjezmenovje je rođen 1939. godine u gradu Mitišči, u predgrađu Moskve. Otac mu je bio oficir Generalštaba Sovjetske armije. Studirao je na Institutu za orijentalne jezike Moskovskog državnog univerziteta, specijalizirajući se za indijsku kulturu i indijske jezike. Tokom studija je postao niži oficir u administrativnim i vojnim obaveštajnim službama. Kao sovjetski student, od njega se zahtevalo da prođe obaveznu vojnu obuku tokom koje je naučen „strateške ratne igre“ koristeći mape stranih zemalja, kao i da ispituje ratne zarobljenike.
Život u Indiji, propagandni rad i razočaranje (1963—1970) uredi
Po završetku studija, KGB ga je regrutovao. Prvi zaduženje nakon studija mu je bilo u Indiji kao prevodilac za sovjetsku grupu za ekonomsku pomoć koja je gradila rafinerije nafte u državama Bihar i Gudžarat. Posle otprilike dve godine (1965. godine), pozvan je nazad u Moskvu, gde je postavljen u odeljenje za političke publikacije RIA Novosti. Prema Bjezmenovu, oko 75% zaposlenih u agenciji su zapravo bili aktivni službenici KGB-a, a ostalo su autori pod kontrolom KGB-a, stručnjaci za odnose sa javnošću, doušnici itd. Izjavio je da dok je bio novinar nije imao zaduženje izveštavanja vesti. Njegova glavna funkcija, pored pisanja, uređivanja i prevođenja propagandnih materijala koji su se trebali distribuirati u stranim medijima, je bila da prati strane delegacije, vrbuje ih, ideološki obrađuje i obavlja druge poslove kako bi te informacije i mišljenja prenosili u svoje zemlje, u cilju programa ideološke sabotaže KGB-a.
Godine 1969. godine nastavlja da radi, ovog puta kao sovjetski službenik za štampu i agent za odnose s javnošću KGB-a. Nastavio je propagandne aktivnosti za RIA Novosti u Nju Delhiju, radeći iz sovjetske ambasade. Bjezmenovu je naloženo da polako uspostavi sovjetsku sferu uticaja u Indiji. Iste godine tajna direktiva Centralnog komiteta otvorila je novo tajno odeljenje u svim ambasadama Sovjetskog Saveza širom sveta, pod nazivom „Istraživačka i protivpropagandna grupa“. Bjezmenov je postao zamenik šefa tog odeljenja, koje je o uticajnim ili politički značajnim građanima Indije prikupljalo obaveštajne podatke iz izvora poput indijskih doušnika i agenata.[traži se izvor]
Bjezmenov je izjavio da mu je naloženo da ne gubi vreme sa idealističkim levičarima, jer će oni postati razočarani, ogorčeni i nepouzdani kada shvate pravu prirodu sovjetskog komunizma. U tom periodu, sve više sagledajući sovjetski sistem podmuklim i nemilosrdnim, Bjezmenov je počeo da pažljivo planirati prebeg na Zapad.
Prebeg na Zapad i život u Kanadi (1970—1983) uredi
Prema izjavi koju je dostavila delhijskoj policiji od strane tzv. Ruskog informativnog centra, 8. februara 1970. godine, Bjezmenov je planirao da vidi projekciju američkog filma Incident sa dvojicom svojih kolega. Međutim, tada im je javljeno da on nije kupio svoju kartu i rekao im je da će pokušati da je kupi kod tapkaroša ispred pozorišta i da će im se pridružiti ubrzo.[1] Bjezmenov se nije vratio u pozorište.[2] Umesto toga, obukao je hipi odeću u kompletu sa bradom i perikom, pre nego što se pridružio turističkoj grupi. Na taj način je pobegao u Atinu u Grčkoj. O njegovom prebegu izvestili su u Sjedinjenim Državama, a sovjetski izvori su izjavili da on „nije važan“ i da se bavio „činovničkim poslovima“, a američka obaveštajna služba otvoreno je izjavila da veruje da je agent KGB-a. U to vreme je njegovo mesto boravka bilo prikazano u američkim medijima kao nepoznato.[3] Nakon što je kontaktirala američku ambasadu i obavila opsežne intervjue sa američkim obaveštajnim službama, Centralna obaveštajna agencija (CIA) uspela je da pomogne Bjezmenovu da zatraži azil u Kanadi, a odobrila ga je administracija Pjera Trudoa. CIA i Kraljevska kanadska konjička policija savetovali su mu da usvoji novo ime i identitet iz bezbednosnih razloga. Da bi spasio ugled od sramote zbog prebega unutar redova KGB-a, rezidencija u Delhiju zvanično je prijavila da je otet, a njegovom sinu data je novčana nadoknada.[4]
Nakon dve godine studija političkih nauka na Univerzitetu u Torontu i tri godine rada na farmi u Ontariju, Bjezmenova je 1973. godine angažovala Kanadska radiodifuzna korporacija u Montrealu, emitujući program o Sovjetskom Savezu u okviru Međunarodne službe CBC-a. Tada je upoznao svoju suprugu Tes. Godine 1976. Bjezmenov je napustio CBC i započeo slobodno novinarstvo. Postao je savetnik za Almanah panorama Svetske informativne mreže. Bjezmenov je tvrdio da je KGB uspešno iskoristio sovjetskog ambasadora u Kanadi da ubedi kanadskog premijera Pijera Trudoa da izvrši pritisak da se on ukloni sa te funkcije. Tvrdio je da je od KGB-a primao prikrivene pretnje smrću.[traži se izvor]
Kasnije godine i smrt (1986—1993) uredi
Godine 1989. Bjezmenov se razveo od supruge Tes i preselio u Vindzor, Ontario, dok je ona ostala da živi u Montrealu. Dve godine kasnije, Bjezmenov je počeo da predaje međunarodne odnose na Vindzorskom koledžu. Decembra 1992. godine, Bjezmenov je posetio svoju bivšu suprugu i njihovu decu za Božić. Dve nedelje kasnije, 6. januara 1993. godine, Windsor Star izjavljuje da se smrt Bjezmenova dogodila dan ranije, od posledica srčanog udara uzrokovanog alkoholizmom.[5]
Nasleđe uredi
Od njegove smrti, Bjezmenovljev „sovjetski model subverzije“ su proučavali i tumačili profesori i osoblje Zajedničkog univerziteta za specijalne operacije (JSOU) kako bi analizirali istorijske događaje, uključujući deceniju dugu rusku kampanju koja je 2008. godine prethodila rusko-gruzijskom ratu. Njegov rad citirao je i viši direktor Centra za diplomatiju i globalni angažman „Pen Bajden” Univerziteta Pensilvanije i bivši zamenik pomoćnika ministra odbrane SAD, dr Majkl Karpenter. Njegova predavanja koristila je i viša predavačica sa Jejl univerziteta Ašej Rangapa kao ilustraciju koncepta aktivnih mera u ruskim istorijskim dezinformacionim kampanjama u Sjedinjenim Državama.
Dana 19. avgusta 2020. godine, intervju Bjezmenova iz 1984. godine, u kome je on diskutovao o aktivnim merama, korišćen je u video-igri Call of Duty: Black Ops Cold War.[6][7][8]
Metodologija ideološke sabotaže KGB uredi
U svojim predavanjima, intervjuima i brošurama, Bjezmenov je opisao metodologiju rada Sovjetskog Saveza sa zemljama koje je bilo potrebno oslabiti i osvojiti. Ovaj proces je nazvan „ideološka sabotaža“. Bjezmenov je naglasio da se ovde ne radi o špijunaži.
„Ako sumiramo svo vreme, novac i napore KGB-a usmerene na delovanje izvan SSSR-a, videćemo da se samo 10—15% troši na špijunažu. Ostalo ide na ideološku sabotažu, koja se uglavnom izvodi na načine koji nisu u suprotnosti sa zakonima slobodnih zemalja, a vidljiva je samo ako sebi date malo vremena, truda i uvida da to sagledate“.[9]
Ideološka sabotaža ima četiri faze (u daljem tekstu dijagram iz brošure Jurija Bjezmenova „Pismo Americi s ljubavlju“ [10] str. 22. Deo prevoda nije doslovan, u zagradi — na izvornom jeziku).
| Sfere | Metode | Rezultati |
| PRVA FAZA. DEMORALIZACIJA - OD 15 DO 20 GODINA | ||
|---|---|---|
| ideje | ||
| religija | politizovati, komercijalizirati, svesti na zabavu
(Politicize, commercialize, entertainment) |
obesmišljavanje života (Death wish) |
| obrazovanje | univerzalnost (nivelisanje elitnog obrazovanja), sadržaj obrazovanja ne čini „koordinatni sistem“
(Permissiveness, relativity) |
neznanje |
| mediji | monopolizacija, manipulacija, diskreditovanje | nesporazum, kratkovidnost / „stvaranje potpuno iskrivljene slike stvarnosti u društvu protivnika, u kojoj niko, uprkos dostupnosti informacija, neće moći da donese logične zaključke u vezi sa samoodbranom i odbranom sopstvene države, porodice ili zajednice“ [11] (Uninformed myopia) |
| kultura | lažni heroji i uzori | zarazni trendovi mas-medija |
| institucije | ||
| red i zakon | pravni pozitivizam, nemoralni zakon (Legislative, not moral) | uverenje da sistem pruža pravdu (Mistrust "Justice") |
| društveni odnosi | prava bez obaveza | slabiji individualni odgovor |
| sigurnost | specijalne službe, policija, vojska | bespomoćnost |
| unutrašnja politika | partijaštvo, antagonizam (Party, antagonisms) | nejedinstvo |
| spoljna politika | nepouzdani partneri (Salt…friends) | izolacija |
| društveni život | ||
| porodica, društvo | raskid | društvo bez odanosti (No Loyalty (state)) |
| zdravlje | sporta, zdravstvena zaštita, nezdrava hrana (Sports, Medicare, Junk food) | oslabljeno stanovništvo |
| rasne razlike | rušenje elite, podsticanje grupa jedne protiv drugih (Lower the Uppers, Bible genetics vs. environment) | mržnja, podela |
| stanovništvo | oduzimanje zemlje, urbanizacija (De-land, Urbanize) | otuđenje |
| rad | sindikati protiv društva | viktimizacija |
| DRUGA FAZA. DESTABILIZACIJA (OD 2 DO 5 GODINA) | ||
| borba za vlast | populizam, neodgovorna borba za vlast | Veliki brat, želja za „čvrstom rukom“ (Big brother) |
| privreda | rušenje trgovinskih i ugovornih odnosa
(Destruction of bargaining process) |
priklanjanje Velikom bratu |
| društveno tkivo i zakon | rad na terenu / direktni uticaj NVO grupa na vladine procese, nivelisanje institucionalne organizacije (Grass roots participation) | ruljokratija (Mobocracy) |
| spoljni poslovi | izolacija, multikulturalizam i komunistička internacionala
(Isolation, Multi-nations, and Central Comm.) |
izuzetnost, neprijateljsko okruženje
(Prestige, Belligerent encirclement) |
| TREĆA FAZA. KRIZA (OD 2 DO 6 MESECA) | ||
| U ovoj fazi, „radikali“, svesni i nesvesni agenti i druge izmanipulisane grupe moraju nasilno da preuzmu vlast i promene strukturu moći što je brže moguće. Ako su prethodne faze dobro razrađene, veći deo društva biće potpuno dezorijentisan i nesposoban da se odupre, uz to, čak može i pozdraviti takve akcije. | ||
| ČETVRTA FAZA. NORMALIZACIJA | ||
| Ovde se ironično koristi reč normalizacija. Kada su sovjetski tenkovi ušli u Čehoslovačku 1968. godine, Brežnjev je rekao: „Sada je situacija u Čehoslovačkoj normalizovana. Normalizacija se može nastaviti koliko god želite, zemlja je već pod kontrolom. U ovoj fazi oni koji su sabotirali su neutralisani (uključujući fizičkim uništenjem) | ||
Bjezmenov naglašava da ti rezultati ne moraju biti postignuti naporima diverzanta. KGB u subverzivnom radu koristi isti princip koji se nalazi u japanskim borilačkim veštinama, posebno u džudou - koristi energiju neprijatelja da ga savlada.
„Ciljana zemlja očigledno ima problema u nekom području. Ako je to slobodno demokratsko društvo, onda u ovom društvu postoji mnogo različitih društvenih pokreta. I u svakom takvom društvu / grupi postoje ljudi koji deluju protiv društva. Na primer, kriminalci, oni koji su antagonisti državne politike, psihotični pojedinci koji su generalno protiv svega, i, konačno, postoji mala grupa agenata stranih država, kupljenih, obmanutih i regrutovanih. Kada su sve ove grupe istovetno usmerene, ovo je savršen trenutak da se prihvati i nastavi njihovo kretanje sve dok se celo društvo ne gurne u krizu. Uzimajući religiju kao primer, moramo je oslabiti promovisanjem „svih vrsta sekti i kultova koji privlače pažnju ljudi”. Čak i ako je takva sekta naivna, nema veze. Iako se opšteprihvaćena verska norma polako podriva i ljudi se udaljavaju od glavnog cilja religije (da bi imali vezu sa Bogom), ovo deluje u svrhu ideološke sabotaže. Dalje, pomešajte prave ugledne verske organizacije sa sektama. Obeshrabrite pažnju ljudi od stvarne vere i rastvorite ih u razne zamene”.
Izvori koje je ostavio Bjezmenov uredi
Video materijali:
- Intervju sa Jurijem Bjezmenovim američkog televizijskog voditelja, reditelja i politikologa Džordža Grifina, 1984. (s ukrajinskim titlovima)
- Transkript predavanja o ideološkoj subverziji, 1983, Los Anđeles, Uvod u predavanje: prvi deo, drugi deo
Knjige:
- Tomas Šuman. Ljubavno pismo Americi 1984, ruski prevod — Tomas Šuman (Jurij Bjezmenov) „Ljubavna poruka Americi“, objavljeno na Internetu ISBN 9780935090130.
- Nedostatak „VESTI“ je dobra vest (Nema „NOVOSTI“ je dobra vest) 1985, ruski prevod - Tomas Šuman (Jurij Bjezmenov) „Nema„ vesti “- dobra vest“, objavljeno na Internetu ISBN 9780935090178.
- Crno je lepo, ali komunizam nije (Crno je lepo, komunizam nije) 1985, ruski prevod - Tomas Šuman (Jurij Bjezmenov) „Crno je lepo, ali komunizam nije“, objavljeno na Internetu ISBN 9780935090185.
- Policija svetske misli 1986, ruski prevod - Tomas Šuman (Jurij Bjezmenov) Policija svetske misli, dostupno na Internetu ISBN 9780935090147.
Reference uredi
- ^ Slee, John (5. 3. 1970). „Mysterious Case of the Affable Envoy Who Disappeared”. The Age. Melbourne, Victoria, Australia. str. 4. Arhivirano iz originala 13. 7. 2020. g. Pristupljeno 13. 7. 2020 — preko Newspapers.com.
- ^ „Soviet Embassy official missing”. New Dehli. 10. 2. 1970. Arhivirano iz originala 24. 8. 2020. g. Pristupljeno 29. 7. 2020 — preko Google News Archive.
- ^ Chicago Daily News Service (8. 3. 1970). „What Happened to Bezmenov?”. Express and News. San Antonio, Tx. str. 15. Arhivirano iz originala 13. 7. 2020. g. Pristupljeno 13. 7. 2020 — preko Newspapers.com.
- ^ Andrew, Christopher M. (2000). The Sword and the Shield : the Mitrokhin Archive and the Secret History of the KGB. New York: Basic Books. ISBN 9780465010035. OCLC 727648881. Arhivirano iz originala 24. 8. 2020. g. Pristupljeno 13. 7. 2020. „Most other cases of alleged CIA special actions against KGB officers were in reality cases of actual or attempted defection...Such was the case, for example, in the disappearance of Bezmenov. Anxious to save face, the Delhi residency had reported that he had been abducted, and his son (the closest surviving relative) was given financial compensation”
- ^ „Soviet defector held passion for homeland”. The Windsor Star. Windsor, Ont. 6. 1. 1993. str. 5 — preko Newspapers.com.
- ^ „Stay Vigilant”. pawntakespawn.com (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 19. 8. 2020. g. Pristupljeno 19. 8. 2020.
- ^ Hollister, Sean (19. 8. 2020). „Call of Duty Black Ops: Cold War is official, will be 'inspired by actual events'”. The Verge (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 20. 8. 2020. g. Pristupljeno 19. 8. 2020.
- ^ „Call of Duty: Black Ops – Cold War officially revealed in Warzone event”. PCGamesN (na jeziku: engleski). 26. 8. 2020. Pristupljeno 26. 8. 2020.
- ^ Lekciя Ю. Bezmenova ob ideologičeskoй diversii, Los-Andželes, 1983
- ^ Bezmenov: LOVE LETTER TO AMERICA.
- ^ Oksana Zabužko. Kontroliruemoe bezumie. Rossiя desяtiletiяmi obmanыvaet mir / Novoe vremя