Ljauto
Ljauto (šp. llauto) ili ljautu (šp. llautu) naziv je za odevni predmet koji su na glavi nosili najugledniji članovi inkanske zajednice. Pojam je nastao od kečuanske reči ljavtu (keč. llawt'u ili llawthu) u značenju kape, tj. ukrasnog predmeta za glavu.[1][2]
_01.jpg)
Opšte odlike uredi
Prema istoričarima kulture i arheolozima, ovaj ukrasni odevni predmet predstavlja mezoameričku varijantu turbana, kape od finog platna čija dužina iznosi do deset metara. Opisuje se kao serija vunenih spletova.[traži se izvor] Nošen je obojen bojama Tavantinsuja, kako je u to vreme (od trinaestog do šesnaestog veka nove ere) nazivana teritorija Inka na tlu današnjeg Perua. To su bile crvena, zlatna i zelena boja, kao i insignija zmije.[3]
Kao turban, ljauto je tkani predmet, tradicionalno od vune lokalne divlje lame vrste vikunja. Na osnovni oblik dodavale su se pletenice u tri inkanske boje. Na čeonom delu nalazila se vunena traka maspaiča, simbol moći i Sunčeve vlade pa izgledu sličan peruški. Na prednjem delu su se nalazili i drugi simboli, prvenstveno kurikinki (ptica planinska karakara). Prema legendi, u svrhu prizivanja dobre sreće, pod ovim odevnim predmetom držale su se male sušene žabe.[4]
Korisnici uredi
Najzapaženiji nosilac ljauta, zapravo njegovog najskupljeg i najraskošnijeg primerka, bio je Sapa Inka, inkanski kralj i „dete Sunca“. Na većini ilustracija vladara ovog naroda iz Srednje Amerike ovaj odevni predmet može se videti na glavama regnanta. Od posebnih slučajeva, poznato je da je trinaesti i poslednji car Atavalpa naručio po ljauto napravljen od krzna vampirskih šišmiša za svakog člana šire porodice.[5] Prilikom posete ovog vladara 1571. konkistador Pedro Pizaro zapisao je sledeće: Indijanac je na glavu stavio ljaute, pletenice od obojene vune debljine pola prsta i širine jednog, kako sam mogao da primetim. Uvijene su tako da predstavljaju krunu, zaobljenu i širine šake, koja je prekrivala celu glavu. Na čeonom delu, ljautu je prikačena kićanka. Poređenje sa evropskom krunom potiče od toga što je Inke nisu koristile.[6]
Ovaj odevni predmet najčešće su nosili muškarci, ali postoje i zapisi da su ih nosile i žene, posebno kraljeva supruga. Ljauto, koji su konkistadori iz španije prvobitno nazvali barlas (šp. barlas), bio je jedna od prvih asocijacija na Inke. Nakon zvaničnog pada inkanskog carstva 1533, običan narod počeo je nositi kape i tunike slične carskim. Ovakva odela su deo tradicije, a konkistadori su se prvobitno plašili da bi ona mogla u Inkama probuditi nacionalistička osećanja.[7]
Reference uredi
- ^ Diccionario Quechua - Español - Quechua. Cusco: Academía Mayor de la Lengua Quechua. 2005.
- ^ Diccionario Bilingüe Iskay simipi yuyayk'ancha. La Paz: Teofilo Laime Ajacopa. 2007.
- ^ „llautu, llawtu”. Inca Shamanic Glossary. Pristupljeno 1. 9. 2013.
- ^ Senchyshyn Trever, Lisa (2005). Slithering Serpents and the Afterlives of Stones (PDF). College Park: University of Maryland.
- ^ „The Incas of Peru >> The Inca's life”. Inka Wasi Travel. Arhivirano iz originala 12. 11. 2013. g. Pristupljeno 1. 9. 2013.
- ^ Y. Arnold, Denise (2006). The Metamorphosis of Heads. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. ASIN B0060I8F58.
- ^ Pollard Rowe, Ann; A. Meisch, Lynn (2011). Costume and History in Highland Ecuador. Austin: University of Texas Press. ISBN 978-0292725911.
Literatura uredi
- Pollard Rowe, Ann; A. Meisch, Lynn (2011). Costume and History in Highland Ecuador. Austin: University of Texas Press. ISBN 978-0292725911.
- Senchyshyn Trever, Lisa (2005). Slithering Serpents and the Afterlives of Stones (PDF). College Park: University of Maryland.
- Y. Arnold, Denise (2006). The Metamorphosis of Heads. Pittsburgh: University of Pittsburgh Press. ASIN B0060I8F58.
- Diccionario Quechua - Español - Quechua. Cusco: Academía Mayor de la Lengua Quechua. 2005.
- Diccionario Bilingüe Iskay simipi yuyayk'ancha. La Paz: Teofilo Laime Ajacopa. 2007.