Džejms van Alen

Džejms van Alen (Maunt Plezant, 7. septembar 1914 — Ajova Siti, 9. avgust 2006) bio je severno-američki fizičar, profesor Univerziteta države Ajova.

Džejms van Alen
Lični podaci
Puno ime	Džejms Alfred van Alen
Datum rođenja	(1914-09-07)7. septembar 1914.
Mesto rođenja	Maunt Plezant, SAD
Datum smrti	9. avgust 2006.(2006-08-09) (91 god.)
Mesto smrti	Ajova Siti, SAD
Obrazovanje	Univerzitet Ajova
Naučni rad
Polje	svemirska istraživanja, fizika
Poznat po	Van Alenovi pojasevi
Nagrade	Nacionalna medalja za nauku

Biografija

Džejms van Alen, punog imena Džejms Alfred van Alen rođen je 7. septembra 1914. godine, kao drugi od četiri sina, Alfreda Morisa i Alme Olnej Van Alen, u Maunt Pleazntu (tada oko 3000 stanovnika), Ajova. Završio je srednju školu u junu 1931. godine kao najbolji đak. U jesen 1931. godine, sledeći stope svog oca, majke i starijeg brata, upisao je koledž u Maunt Plezntu. Diplomirao je u junu 1936. godine. Na univerzitetu Ajove je doktorirao 1939. godine. Za vreme Drugog svetskog rata služio je kao mornarički oficir. 1946. godine postavljen je za istraživanje visokih nadmorskih visina u Laboratoriji za primenjenu fiziku Univerziteta Džons Hopkins, Silver Spring. Nadgledao je testiranje i upotrebu zarobljenih nemačkih raketa V-2 za istraživanje gornje atmosfere i pomogao u razvoju Aerobi-ja, jedne od prvih raketa izgrađenih u istraživačke svrhe. Van Alen je 1951. postao profesor fizike na Univerzitetu u Ajovi, gde je predavao do penzije 1985. Bio je jedan od naučnika koji su predložili program svetske saradnje u istraživanju, Međunarodnu geofizičku godinu od 1957–58. Instrumentaciju ranih istraživačkih satelita, koja je deo američkog programa, izgradili su Van Alen i njegovi saradnici. Pokrenut 31. januara 1958, Eksplorer 1 je bio prvi uspešan američki svemirski satelit. Informacije o kosmičkom zračenju koje su prikupili istraživači sateliti doveli su do otkrića Van Alenovih radijacionih pojaseva koji opkoljavaju Zemlju. Kasnije je učestvovao u razvoju brojnih svemirskih sondi izgrađenih za proučavanje planetarne i solarne fizike.

Naučni rad

Van Alenovi radijacioni pojasevi predstavljaju oblast sa koncentrisanim, geomagnetski zarobljenim, elementarnim česticama, koja u vidu dva prstena opkoljava Zemlju, uglavnom u ekvatorijalnom delu, na visini od 800 do 45 000 km. Niži pojas, na 800-3600 km, sadrži elektrone i visokoenergetske protone od 700-800 MeV, gustine do 10000 protona/cm³; dok se viši pojas, na 12000-85000 km sastoji uglavnom iz elektrona manje energije od 50-50000 MeV i protona sa oko 1 MeV energije.

Van Alen je napisao brojne radove i članke za časopise. Takođe je uređivao Naučne primene zemeljskih satelita (1956) i bio je pridruženi urednik Časopisa za geofizička istraživanja (1959–64) i Fizike fluida (1958–62). Za Nacionalnu akademiju nauka izabran je 1959. godine, a bio je predsednik Američke geofizičke unije od 1982. do 1984. Godine 1987. dobio je Nacionalnu medalju za nauku.

Bio je član Odbora za svemirske nauke Nacionalne akademije nauka od osnivanja 1958. godine i sarađivao sa NASA-om od stvaranja 1959. godine, i pomogao da se planira i odabere početni paket svemirskih osmatranja i eksperimenata. 1962. godine bio je glavni istraživač na NASA-inoj Mariner 2 sondi na Veneri, prvoj uspešnoj misiji na drugu planetu. Ostao je među najuticajnijim svetskim naučnicima tokom šezdesetih godina prošlog veka, postavljajući temelje za istraživanje spoljnog solarnog sistema pomoću 23 druge robotske sonde, uključujući Pionir 10 i 11, Vojažer i Galileo.

Van Alen je bio oženjen sa Abigejl Fitian sa kojom je imao petoro dece - Sintiju, Margot, Saru, Tomasa i Petera, i sedmoro unučadi.