Adolf Velfli
Adolf Velfli (Bern, 29. februar 1864 — Bern, 6. novembar 1930) bio je jedna najistaknutijih švajcarskih umetnika primitivne ili marginalne umetnosti, van zvaničnih umetničkih institucija, koji je svoja dela stvorio tokom lečenja od alkoholne psihoze i shizofrenije u Medicinskom centru Valdaj pored Berna, Švajcarska. Ovaj psihotični bolesnik, koji će ostati zapamćen po svom opredeljenju za pisanje i crtanje, za sobom je ostavio 45 tomova cretža, 25.000 stranica teksta, 1.600 ilustracija i 1.500 kolaža, u kojima je opisao svoju životnu priču.[1]
| Adolf Velfli | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 29. februar 1864. |
| Mesto rođenja | Bern, Švajcarska |
| Datum smrti | 6. novembar 1930. (66 god.) |
| Mesto smrti | Bern, Švajcarska |
| Umetnički rad | |
| Polje | Marginalna umetnost |
Život uredi
Rođen je u okolini Berna u Švajcarskoj, 29. februar 1864. godine, kao najmlađe od sedmoro dece u porodici Velfi. Imao je nesrećno detinjstvo, jer je već u desetoj godini postao siroče. Od tada je živio u mnogim nesretnimhraniteljskim porodicama. Nakon što mu je zabranjeno da voli devojku u koju se zaljubio, od strena njenog oca koji ga je prezirao, privremeno je napustio život u Bernu i izvesno vreme radio je kao putujući poljoprivredni radnik, da bi se 1883. godine pridružio pešadiji.
Odao se alkoholu i godine 1890. osuđen je na dve godine zatvora zbog pokušaja zlostavljanja dve devojke, a 1895. godine, nakon trećeg incidenta, navodnog zlostavljanja devojčice, smešten je na psihijatrijsku kliniku Valdaj u Bernu, gde je ostao na lečenju zbog alkoholizma i shizofrenije sve do svoje smrti 1930. godine.
Suočavajući se sa zastrašujućim halucinacijama, Volfli je često bio izolovan tokom prve decenije hospitalizacije. Od 1910. godine, počeo je sistematski i svestrano da se bavi pisanjem i crtenjem. Stvarao je u samoći svoje bolesničke sobe, koju je obilato ukrašavao svojim radovima.[2]
Delo uredi
Nakon četiri godine provedene u klinici Adolf Velfli je počeo da crta. Najraniji sačuvani radovi su mu iz 1904. godine. To su nemirni, simetrični crteži olovakom na novčanici.[3]
Kombinovanjem slikanja, pisanja i muzičkih zapisa, nastali su njegovi rani radovi. Godine 1908. godine, kada je u sanatorijum u Valadaj došao psihijatar Valter Morgentaler (koji je 1921. godine objavio knjigu „Mentalni bolesnik kao umetnik: Adold Felfi”), Adolf je započeo epski autobiografski projekat za koji je utrošio preostalih 22 godine svog života. Tekst je iznenađujuće autobiografski, napisan na više od dvadeset pet hiljada stranica. U njega je Adolf dodao poeziju, muzičke kompozicije i bogato je ilustrova sa tri hiljade crteža. Rukopis koji je Adolf povezao i složena u njegovoj ćeliji, na kraju je dostigao visinu od više od šest metara.[3]
Biografija Adolf Velflija počinje kao avanturistička geografska svetska ekspedicija, u kojoj je „Dufi”„” (njegov nadimak iz detinjstva) heroj, i proširuje se u grandioznu priču o kosmičkom ratu, katastrofi i osvajanju sa Dufijem pretvorenimm u sv. Adolfa II. Fascinantne ilustracije i njegove naracije su zapravo lavirintske kreacije i mandalakalne kompozicije gusto kombinovanog teksta i idiosinkratskih motiva.[3]
Nekoliko dana pre njegove smrti, Volfli se žalio na svoju nemogućnost da završi poslednji deo autobiografije, grandiozno finale od skoro tri hiljade pesama, koje je nazvao "Pogrebni mart" (Funeral March).
Nakon četiri decenije od njegove smrti, 1972. godine celeokupna dela Adolfa Velfija privi put su javno izložena, kao „Dokumentacija 5” i od tada se prikazivana širom Evrope i Sjedinjenih Američkih Država.
Na četrdesetpetu godinišnjicu od Volfije smrti . Adolfova neverovatna umetnička produkcija - uključujući autobiografiju i ilustraciju, kao i oko osam stotina crteža na posebnim listovim - prebačena je iz Psihijatrijskog sanatorijuma Valdaj u Muzej Kunst u Bernu.[4]
Likovna dela Adolfa Velflija uredi
Izvori uredi
- ^ Adolf Wolfli 1864-1930 Born in Bowil, Switzerland Barbara Freeman, Biographies of Outsider Artists in "Parallel Visions: Modern Artists and Outsider Art," Copyright 1992 by Museum Associates, Los Angeles County Museum of Art. . Princeton University Press.
- ^ Spoerri E. The art of Adolf Wölfli. New York: American Folk Art Museum; Princeton. . Princeton University Press. 2003.
- ^ a b v Elka Spoerri, Daniel Baumann and E. M. Gomez (2003). The Art of Adolf Wolfli. ISBN 0-691-11498-6.
- ^ Walter Morgenthaler, Madness & Art, The Life and Works of Adolf Wölfli (Lincoln. . University of Nebraska Press. 1992.) (= Translation of Ein Geisteskranker als Künstler). 1975. ISBN 978-0-8032-3156-6.
Literatura uredi
- The other side of the moon: the world of Adolf Wölfli. Philadelphia: Goldie Paley Gallery; Moore College of Art, 1988.
- Morgenthaler W. Madness & art the life and works of Adolf Wölfli. . Lincoln: University of Nebraska Press. 1992..
- Spoerri E. Adolf Wölfli: draftsman, writer, poet, composer. . Ithaca: Cornell University Press. 1997..
- Chanfrault-Duchet M.-F. Adolf Wölfli: Autobiographie und Autofiktion. Freiburg: Rombach, 1998.
- Gomez E.M. Adolf Wölfli, master of his universe. St. Louis: Envision, 2003.
Spoljašnje veze uredi
Mediji vezani za članak Adolf Velfli na Vikimedijinoj ostavi