Almaška crkva

Almaška crkva je hram sveta tri jerarha Srpske pravoslavne crkve u Almaškom kraju u Novom Sadu.

Prvu crkvu na ovom mestu sagradili su Srbi 1718. godine, koji su se doselili na periferiju Petrovaradinskog šanca iz obližnjeg sela Almaš. Kako su svi bili siromašni, i hram su izgradili od materijala kojim su podizali svoje kuće - od zemlje, šiblja, trske i dasaka. Taj hram od pletera, oblepljen blatom i pokriven šindrom, posvetili su svetiteljima, čiji su likovi bili na ikoni, koju su našli u zemlji kad su kopali bunar u porti.

Ovako sagrađena crkva nije bila dugog veka. Sagrađena je nova od nepečene cigle sa svodom krova i dasaka i osvećena je početkom 1733. godine. Pri crkvi je 1762. godine služilo četiri sveštenika. Naredna crkva sagrađena je od čvršćeg materijala i osvećena tek 1797. godine. U istom obliku stoji i danas. Samo je gornji deo zvonika kojeg je kasnije zamenio niži stradao u bombardovanju 1849. godine. Sa oštećenim zvonikom i krovom crkva je stajala tako do 1852. godine, kada je stigla pomoć za obnovu od priloga iz Rusije.

Godine 1856. Petar Čortanović ikonopisac "svih šest prestolni ikona opro je i ponovio o svom trudu i trošku".^[1]

Dragocenost Almaške crkve je Predićeva ikona "Bogorodice sa Hristom". Naručilac te velike ikone koja se nalazi na Bogorodičinom tronu, je bila supruga Arse Pajevića novosadskog knjižara i književnika, 1905. godine. Ali ta divna slika je i intrigantna, zbog više kanonskih razloga. Pre svega, lik Bogorodice isuviše realistično urađen, a pozajmljen je od gđe Anke Pajević. Digla se velika bura (rasprava) zbog kršenja pravoslavnog kanona, pa je umetnik morao da se brani od po njemu, suvišnih kritika.^[2]

Almaška crkva je zvona nabavila pred Prvi svetski rat, ali su ih Austrijanci tokom rata, sva skinuli i pretopili u topove. Kada se 1928. godine radilo na kupovini novih (izlivanju), njihova očekivana težina je iznosila 4.905 kilograma.^[3]