Ana Hava
Ana Hava (rođena Ana Rosalie Havakivi; 15. oktobar 1864 — 13. mart 1957) bila je estonska pjesnikinja, spisateljica i prevodilac s kraja 19. i početkom 20. vijeka. Bila je jedan od osnivača Saveza pisaca Estonije 1922. godine. Odlikovana je Ordenom Orlinog krsta 3. stepena, 1930. godine; Orden 2. reda estonskog Crvenog krsta, 1935. godine; proglašena je Narodnim piscem Estonske SSR, 1954. godine; i Ordenom znaka časti.
| Ana Hava | |
|---|---|
 Ana Hava, 1920-ih | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Anna Rosalie Haavakivi |
| Datum rođenja | 15. oktobar 1864. |
| Mesto rođenja | Pala Parish, Kodavere, Livonska gubernija, Ruska Imperija |
| Datum smrti | 13. mart 1957. (92 god.) |
| Mesto smrti | Tartu, Estonska SSR, Sovjetski Savez |
| Narodnost | Estonka |
| Zanimanje | književnik, prevodilac |
| Književni rad | |
| Period | 1920—1993 |
Biografija
urediAna Rosalie Havakivi je rođena 15. oktobra 1864. u ruralnoj župi Kodavere, koja je sada dio župe Peipsiaare, u istočnoj Estoniji.[1] Havin otac Josep Havakivi (1836–1891) oženio se 1860. godine sa Sohvi Janast iz sela Punikvere, Estonija.[2] U seljačkoj porodici sa farme mlinova Havakivi, Ana je odgajana sa starijom sestrom Elizabet (1860–1893) i mlađim bratom Rudolfom (1870–1950).[1] Priča se da je Ana pjevala dok je njen otac svirao violinu; njena muzikalnost će kasnije u velikoj mjeri uticati na njenu poeziju i pisanje.[2]
Godine 1873. Ana Havakivi je započela svoje formalno obrazovanje, pohađajući škole u Pataste i Saare-Vanamoisa i Hofmanovu privatnu školu na njemačkom jeziku u Tartuu, Estonija, od 1880. do 1884. godine. Na njemačkom jeziku Tartu više djevojačke škole, diplomirala je kao kućna učiteljica. Ta diploma je u to vreme bila jedino visoko obrazovanje dostupno Estonskim ženama. Hava je počela da radi kao vaspitačica u vrtiću u Tartuu.[1][2]
.jpg)
Havino tečno poznavanje jezika pomoglo joj je tokom njenog života jer je istorija Estonije uključivala, zauzvrat, periode carsko-ruskog uticaja, nove nacionalne nezavisnosti, okupacije njemačkih snaga tokom Drugog svjetskog rata i pripajanja SSSR-u od strane Sovjetske Rusije.[3]
Dok je Hava pohađala školu njemačkog jezika, dobila je ime koje više njemački zvuči, Ana Rosalie Espenštajn, i učila je kako da bude dobar Njemac. Ali, kada je diplomirala, Ana je insistirala na tome da vrati svoje rođeno ime Havakivi i da nastavi svoj život kao patriotska Estonka.[2] (Iako je Ana danas naširoko upamćena po prezimenu Hava, to je postalo njeno zvanično ime tek 1939. godine.[1])
Književni rad
urediAna Hava je bila aktivni pjesnik cijelog svog odraslog života, od svoje 22. godine do duboke starosti. Svoju prvu pjesmu objavila je u listu Postimees nakon što je zapažena estonski pjesnikinja Lidija Kojdula preminula u ljeto 1886. godine. Njen danak je naslovljen "Kojdula", a potpisala ga je "Estonka". Ovo djelo bi postalo samo prva od mnogih Havinih pjesama koje će se pojaviti u štampanom izdanju.[1][2]
Havine prve tri zbirke, Luuletused I (Poeme I) (1888), II (1890) i III(1897) sadrže romantične sentimentalne pjesme, od kojih je glavna tema ljubav. Na objavljivanju, Havine mladalačke pjesme dobile su topao javni prijem sa sva tri toma odštampana nekoliko puta.[1]
Hava je objavljivala priče u časopisima, napravila zbirku aforizama, Peotäis tõtt (Pregršt istine, 1900). Napisala je i prozu opisujući svoj dom iz djetinjstva u knjizi pod naslovom Väikesed pildid Eestist(Male slike Estonije, 1911).[1]
Počevši od 1906 godine, počela je da objavljuje zbirke radova koji pokazuju manje radostan ton, počevši od Lained (Talasi). Hava je pisala da osudi nepravdu, nasilje i etničku diskriminaciju, a njene kritike su se samo produbile u nekim zbircima poezije, Ristlained (Ukršteni talasi, 1910) i Meie päevist (Iz naših dana, 1920). Havina poezija je postala još ličnija u zbirci Põhjamaa lapsed (Djeca nordijskih zemalja, 1913), Siiski on elu ilus (Ipak, Život je lijep) i Laulan oma eesti laulu (Pjevam svoju estonski pjesmu, 1935). Njena poslednja originalna zbirka pesama pojavila se 1954[1]
Hava je bila jedan od osnivača Estonske unije pisaca 1922. godine.[1]
Godine 2006. pojavio se davno neobjavljen rukopis Mälestusi Laanekivi Manni lapsepõlvest (Sjećanja na djetinjstvo Laanekivi Mana), a 2008. godine knjiga njene sabrane poezije, Luule (Pjesme), sadržala je do 700 pjesama. [1]
Muzikalnost
uredi
Ne mogu bez pjesama:
Ako iznenada zaćutim, - A
svijet bez pjesama postaće skučen,
Otkucaji srca će se slomiti.
--Ana Hava (prevod B. Kožuna)[2]
Hava je mnogim svojim pjesmama dala izuzetnu muzikalnost koja je olakšala njihovu adaptaciju kao tekstove za muziku koju su komponovali tadašnji savremeni umjetnici.[1][4] Još 1887. godine, Mina Harma, mlada orguljaškinja koja je studirala u Sankt Peterburgu, postavila je svoje prve pjesme na Havine pjesme i više od 200 Havinih pjesama su od tada uglazbili drugi kompozitori. Neke pjesme inspirisane Havom postale su poznate na regionalnim festivalima ili su se transformisale u narodne pjesme.[1]
Hava je takođe napisala libreto za operu Artura Lembe Lembitu tütar (Lembituova ćerka) 1908. godine.
Njen rad se i dalje pojavljuje u štampi. Godine 2006. objavljena je njemačka muzička partitura, Kolm eesti laulu Anna Haava sõndele (1937–1940) = Drei Lieder für eine Singstimme mit Klavierbegleitung nach Gedichten von Anna Haava (Tri pjesme za jedan glas uz klavirsku pratnju na osnovu pjesama Ane Have), a njeni autori su navedeni kao Gregor Heuer i Ana Hava.[5]
Prevodi
urediKao prevodilac, Hava je mogla da zaradi prihod tako što je značajnu literaturu na stranim jezicima učinila dostupnom estonskim čitaocima, uključujući Geteov Egmont, Šilerov Viljem Tel, Kralj Edip od H. Hofmanštala, San letnje noći od V. Šekspira i bajke Hansa Kristijana Andersena, između ostalih. Haava je takođe prevela neke antičke mitologije kao što su I. C. Andrä's and R. Schneider's Greeka muinaskangelased (Drevni grčki junaci) i G. Schalk's Rooma muinaskangelased (Drevni rimski heroji).[1][2]
Njene sopstvene pjesme su bile naširoko prevođene, uključujući ruski, finski, švedski, mađarski, njemački, italijanski, esperanto, engleski ali i na druge jezike.[2][6]
Posljednje godine i smrt
uredi
Grad Tartu je 1954. godine održao proslavu pjesnikinjinog 90. rođendana u svečanoj sali Univerziteta u Tartuu. U okviru te prilike grad je dao ime i jednoj ulici po njoj.[1][2]
Ana Hava je umrla u Tartuu u 92. godini 13. marta 1957. godine i sahranjena je u dijelu groblja Marja tamošnjeg groblja Radi. Kamen sa jednom od njenih pjesama obilježava grobno mesto.[1][2][4]
Godine 2006. otvorena je Memorijalna soba Ane Have u društvenom centru Asikvere u okrugu Jogeva, Estonija.[1]
Reference
uredi- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n Vabar, Sven. „Anna Haava”. sisu.ut.ee (na jeziku: estonski). Pristupljeno 2020-03-07.
- ^ a b v g d đ e ž z i „Anna Haava. Velikie lюdi Эstonii. Эstoniя. "Las Flores"”. 2008-05-08. Arhivirano iz originala 2008-05-08. g. Pristupljeno 2020-03-12.
- ^ „A Brief History of Estonia”. www.localhistories.org. Pristupljeno 2020-03-12.
- ^ a b „4330 Anna Haava (1864-1957) haud • Mälestised”. register.muinas.ee. Pristupljeno 2020-03-13.
- ^ Kolm eesti laulu Anna Haava sõndele (1937-1940) = Drei Lieder für eine Singstimme mit Klavierbegleitung nach Gedichten von Anna Haava (na jeziku: German), Ikuro-Ed., 2006, OCLC 724933207, Pristupljeno 2020-03-12
- ^ Vabar, Sven. „Anna Haava - poems”. sisu.ut.ee (na jeziku: estonski). Pristupljeno 2020-03-12.
Reference
urediSpoljašnje veze
uredi- https://web.archive.org/web/20080508171200/http://www.las-flores.ru/estonia/history/estonia-great-people-haava.html
- BnF.fr: https://data.bnf.fr/fr/12559787/anna_haava/
- Some works by Haava at worldcat.org: https://www.worldcat.org/search?qt=worldcat_org_all&q=anna+haava
- Some poems by Haava: https://sisu.ut.ee/ewod/h/haava/poems
