Википедија

Antirasizam

Antirasizam čine uverenja, pokreti, akcije i propisi koji su usvojeni ili su u razvoju da bi se suprostavili rasizmu.

Rase sveta

Prema Antirasističkoj digitalnoj bibilioteci, antirasizam može da se definiše kao neki oblik fokusiranog i stalnog tj. učestalog delovanja, koji uključuje interkulturne, verske, multilingvističke zajednice sa namerom da se promeni sistem, praksa, akti ili procedure koje su ostavile rasistički utisak.[1]

Poreklo u Americi uredi

Rasizam se na Ameriku proširio zajedno sa Evropljanima, ali su stavovi i postupci ustanova bili dovedeni u pitanje kada su se počeli primenjivati na lokalno, autohtono stanovništvo. Nakon otkrića Novog sveta, veliki deo sveštenstva koji je bio pod uticajem Renesanse, tada novog pravca u Evropi, još nepriznatog od Vatikana, počeo je kritikovati Španiju pa i samu crkvu zbog njihovog surovog ophođenja i stavova prema stanovnicima novog kontinenta.

1511. godine, Antonio de Montesino, dominikanski fratar, bio je prvi čovek koji je otvoreno osudio Španske vlasti i upravitelje zbog njihovog ophođenja prema lokalnom stanovništvu i prema onima koji su naterani da rade kao robovi. Fernando II od Aragona doneo je Zakone Burgosa,[2] kao odgovor. Međutim, njegovo izvršenje nije imalo velikog uticaja, pa su doneti Novi zakoni,[3] 1542. godine. Ljudi kao što je fratar Bartolomej de la Kazas upitali su, ne samo krunu već i papinstvo na Valjadolidskoj raspravi, da li su Indijanci ljudi koji su zaslužili da budu kršteni. Papa Pavle III je u Sublimus Deus (1537) potvrdio da su Indijanci ljudi koliko i Evropljani i da imaju isto tolika i prava. Pored ovoga izostalo je statusno priznanje za Afričko stanovništvo, dok je pravni socijalni rasizam i dalje preovladavao nad Indijancima i Azijatima. Period Reformacije i promene političkih struja i mišljenja po pitanju ljudskih prava i života nisu bili i dalje uređeni čak i opadanjem kolonijalističke moći Portugala i Španije. Tek u sledećem veku uz pomoć Francuskog carstva i njegovog Prosvetiteljstva koji se razvio i u najvišim krugovima dvora, uspeo je da ova prethodno neupadljiva pitanja vrati u prvi plan političkog diskursa za koji su se mnogi zalagali poput Žan Žak Rusoa, najznačajnijeg prosvetitelja, koji je govorio da ljudi treba da se vrate svojoj prirodi tj. slobodi i jednakosti.

Inicijative Kvekera uredi

Pre Američke revolucije, mala grupa Kvekera koju su činili Džon Vulman i Entoni Benezet uspeli su da nagovore neke od svojih članova da oslobode svoje robove i da se ne prodaju. Stvorili su jedinstvenu politiku protiv ropstva. Ovakvi stavovi su omogućili njihovoj maloj denominaciji da dobiju veći moralni autoritet koji će im pomoći da započnu Abolicionistički pokret,[4] na obe strane Atlantika.

Tokom, a i posle Američke revolucije, službe i propovedanja Kvekera su počela da se šire pokretom. 1783. 300 Kvekera, uglavnom iz okoline Londona, predstavili su Britanskom Parlamentu potpise sa prve peticije protiv trgovine robljem. 1787. stvara se Društvo za ukidanje trgovine robljem[5][6], koje je moglo lobirati uspešnije uključivajući Anglikance koje su mogli sedeti u parlamentu, za razliku od Kvekera. Društvo je činilo 12 osnivača od kojih su njih 9 bili Kvekeri, zajedno za 3 Anglikanca: Grenvil Šarp, Tomas Klarkson i Vilijam Vilberfors.

Kasniji uspesi uredi

 
Džon Braun, pre smaknuća vešanjem.

Kasniji uspesi u suprostavljanju rasizmu su ostvarivani od pokreta za ukidanje, u Engleskoj i u Sjedinjenim Državama. Određen broj abolicionista se nije obazirao na istovetnost crnih ljudi i mulata sa belcima, mada su se zalagali za slobodu. Nekolicina, kao što je Džon Braun su otišli korak dalje. Braun je želeo da umre u ime, kako je rekao, „miliona u ovoj robovskoj zemlji, čija su prava obespravljena zlim, okrutnim i nepravednim ograničenjima...”.[7] Mnogi abolicionisti crne rase kao što je Frederik Daglas, borio se za prava crnih ljudi i mulata kao i za jednakost svih ljudi.

Pre i tokom Američkog građanskog rata, egalitarizam postaje jači na severu i sve više prihvaćeniji. Uspeh Vojnika bizona[8] u ratovanju ostavio je veliki uticaj na severu. Proklamacija o emancipaciji donela je slobodu robovima u onim državama u kojima je Unija imala kontrolu dok u ostalim državama to nije sprovedeno. Konačno, posle rata u periodu Rekonstrukcije, Amandmanom XIV i XV Amandmanom su garantovana prava crncima i mulatima. Mnogi, nekada robovi su sada dobili priliku da se obrazuju.

Zbog otpora na jugu a i gubljenju idealizma na severu završava se period rekonstrukcije čime se zalazi u najmračniji period kada je rasizam bio na vrhuncu (Nadir of American race relations).[9] Zakoni Džima Kroua je naziv za državne i lokalne zakone u SAD koji su dozvolili rasnu segregaciju čime su Afroamerikaci stavljeni u niži položaj od belaca. Vudro Vilson je smatrao Rekonstrukciju katastrofom i bio je vatreni rasista, iako je dobio Nobelovu nagradu za mir 1919. godine. Kju-kluks-klan u tom periodu dostiže vrhunac.

1911. godine održao se Prvi Svetski Kongres Rasa u Londonu na kome su ugledni govornici iz mnogih zemalja, 4 dana razgovarali o rasnim problemima i načinima za poboljšanje međurasnih odnosa.

Naučni antirasizam uredi

Fridrih Tideman, bio je jedan od prvih koji su naučno hteli da ublaže rasizam. 1836. godine mereći lobanju i mozak, upoređujući Evropljanine sa crnom rasom, odbacio je uverenje mnogih savremenih prirodnjaka i anatomista da crni ljudi imaju manji mozak i da su stoga inferiorne u odnosu na bele ljude, rekavši da je ta tvrdnja naučno neosnovana i da se jedino zasniva na predrazudama od mišljenja putnika i istraživača.[10]

Čarls Darvin, evolucionista, izjavio je da i pored toga što se postojeće rase ljudi u mnogočemu razlikuju, ako se uzme u obzir njihova cela struktura, ipak su slični jedni drugima.

Početkom 20. veka, rad antropologa je sve više pokušavao da se odupre rasističkim tezama. Tu se izdvajaju Franc Boas, Marsel Mos, Bronislav Malinovski, Klod Levi-Stros i drugi. Kulturni relativizam se izdvaja kao pravac koji teži relativnoj ujednačenosti kulturni celina, iako je imao svojih mana i nedostataka. Franc Boas, difuzionista, odbacivao je svaki determinizam, isključivo biološki determinizam. Proučavajući i poredeći lobanje Evropljana sa lobanjama srodnika koji su emigrrali u SAD, primetio je da su ove poslednje bile značajno drugačije oblikovane od lobanja rođaka koji su ostali u Evropi. Iz toga je zaključio da rase nisu nepromenljive i da inteligencija nije učvršćena jednom zauvek, pošto su se važne promene pojavljivale tokom promena okoline. Pomoću Kloda Levi-Strosa antropologija teži da razume ljudsku prirodu na novi način. On ističe da u „divljoj misli” nema dihotomije između nas i primitivnog čoveka. To nisu misli divljaka nego je to misao u divljem stanju, čime zapravo nema nekih suštinskih razlika između njih i nas.

Preporod u SAD uredi

Tokom 20-ih i 30-ih godina 20. veka raste broj protivnika rasizmu. Antropolozi kao što su Franc Boas, Rut Benedikt, Margaret Mid i Ešli Montagu zalagali su se za jednakost svih u svim kulturama i zajednicama. Ana Elenor Ruzvelt bila je značajna figura u borbi za ljudska prava i ravnopravnost Afroamerikanaca sa belcima

Zajedno sa Pokretom za građanska prava, zakoni Džima Kroua ukinuti su na Jugu i Afroamerikanci su dobili opet pravo za glasanje. Dr. Martin Luter King i njegov Imam san bio je dokaz njegove egalitarne ideologije.

Uticaj uredi

Egalitarizam je oduvek bio katalizator za feministe, antiratna udruženja i pokrete, suprostavljanja kolonijalizmu i imperijaizmu.

Beli genocid prestavlja teoriju zavere koju zastupaju razne grupacije koje zastupaju superiornost bele rase. Po toj teoriji postoji namerna zavera za promociju abortusa u beloj rasi, veliku imigraciju pripadnika drugih rasa, „mešanih brakova” i sl. što bi moglo da dovede u pitanje opstanak i postojanje bele rase u budućnosti.[11]

Fraza „Anti-racist is a code word for anti-white” koja izražava težnje teorije zavere zapažena je na bilbordima u Bermingamu (Alabama) i Harisonu (Arkanzas).[12][13]

Galerija uredi

  •  
    Protest povodom smrti Afroamerikanca Džordža Flojda
  •  
    Uklonjena statua Kristifora Kolumba, kod Centra za više obrazovanje Kolumbus u Ohaju
  •  
    LGBT demonstracije u Nemačkoj
  •  
    Martin Luter King drži govor
  •  
    Princ Heri i Megan Markl

Reference uredi

  1. ^ „Anti-Racism Digital Library”. sacred.omeka.net. Pristupljeno 2020-06-27. 
  2. ^ „Laws of Burgos, 1512”. faculty.smu.edu. Arhivirano iz originala 06. 06. 2019. g. Pristupljeno 2020-06-27. 
  3. ^ „Constitutional Rights Foundation”. www.crf-usa.org. Pristupljeno 2020-06-27. 
  4. ^ Abolitionism in the United States (na jeziku: engleski), 2020-06-26, Pristupljeno 2020-06-28 
  5. ^ Society for Effecting the Abolition of the Slave Trade (na jeziku: engleski), 2020-01-18, Pristupljeno 2020-06-28 
  6. ^ „BBC - History - British History in depth: The Black Figure in 18th-century Art”. www.bbc.co.uk (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-06-28. 
  7. ^ „John Brown Introduction”. www.wvculture.org. Arhivirano iz originala 02. 05. 2010. g. Pristupljeno 2020-06-28. 
  8. ^ „Wayback Machine” (PDF). web.archive.org. 2007-01-04. Arhivirano iz originala 04. 01. 2007. g. Pristupljeno 2020-06-28. 
  9. ^ Nadir of American race relations (na jeziku: engleski), 2020-06-23, Pristupljeno 2020-06-28 
  10. ^ „XXIII. On the brain of the negro, compared with that of the European and the orang-outang”. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 126: 497—527. 1836-12-31. ISSN 0261-0523. doi:10.1098/rstl.1836.0025. 
  11. ^ Kaplan, Jeffrey (2000). Encyclopedia of White Power: A Sourcebook on the Radical Racist Right (na jeziku: engleski). Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-0340-3. 
  12. ^ „Where does that billboard phrase, 'Anti-racist is a code word for anti-white,' come from? It's not new”. al (na jeziku: engleski). 2014-06-30. Pristupljeno 2020-06-28. 
  13. ^ Byng, Rhonesha (2013-11-07). „'Anti-Racist' Sign Causes Controversy In Arkansas Town”. HuffPost (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2020-06-28. 

Vidi još uredi


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Антирасизам&oldid=26811869”