Anđelka Milić

Anđelka Milić (4. april 1942 — 11. april 2014) bila je srpska sociologinja, feministkinja i antiratna aktivistkinja.

Anđelka Milić
Lični podaci
Datum rođenja	(1942-04-04)4. april 1942.
Mesto rođenja	Beograd, Srbija
Datum smrti	11. april 2014.(2014-04-11) (72 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija
Obrazovanje	Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu

Biografija

Diplomirala je 1965. godine, magistrirala 1970. i 1975. doktorirala sociologiju na Filozofskom fakultetu u Beogradu i na kome je predavala od 1971. do penzionisanja 2009. godine. U periodu od diplomiranja do prelaska na fakultet, od 1965. do 1971. godine, radila je u Institutu društvenih nauka u Beogradu. Stručno se usavršavala i kao predavačica gostovala u Nemačkoj, Ujedinjenom Kraljevstvu, Kini, SAD. Kao stipendista Fulbrajtove fondacije boravila je i predavala na Univerzitetu u Kaliforniji, Berkli (1990—1991). Učestvovala je na velikom broju naučnih skupova u inostranstvu, a organizovala je u Srbiji prvu Konferenciju istraživačkog komiteta Svetskog sociološkog udruženja (International Sociological Asociation) — Komiteta za istraživanje porodice, na Filozofskom fakultetu u Beogradu 1988. godine. Druga oblast kontinuirane naučne i društvene delatnosti bile su studije omladine. Bila je glavna urednica Sociološkog pregleda (1981—1983, zajedno sa Borisavom Džuverovićem) i Sociologije (1993—1995) i predsednica Sociološkog društva Srbije (1977—1979). Koautor je dva srednjoškolska (iz 1980. i 2011. godine), jednog visokoškolskog (iz 1986. godine) i univerzitetskog udžbenika (iz 2001. godine).

Feminističko delovanje

U nastojanju da feminističku perspektivu prenese u univerzitetsko okruženje gde bi se sistematično izučavala kroz teoriju i empirijska istraživanja, 1992. godine zajedno sa Žaranom Papić i Marinom Blagojević predlaže program ženskih studija nastavno-naučnom veću Filozofskog fakulteta u Beogradu. Ova inicijativa nije naišla na razumevanje na fakultetu te ženske studije postaju jedan od tri izborna predmeta na katedri za sociologiju pod nazivom „ Polnost i društvo“. Ovo je bio prvi put na Balkanu i u Istočnoj Evropi da su rodne studije bile institucionalizovane.

Bila je dugogodišnja članica Saveta za ravnopravnost polova Vlade Republike Srbije. 2012. godine postaje prva predsednica Sekcije za feministička istraživanja i kritičke studije maskuliniteta Srpskog sociološkog društva (SEFEM) koja je organizovana u cilju unapređenja i stvaranja znanja i priznavanja feminističkih akademskih istraživanja u akademskoj zajednici u Srbiji.

Anđelka Milić je bila analitičarka feminističkog pokreta i kroz mnoga istraživanja koja je radila je davala jasnu sliku spoljašnjih i unutrašnjih faktora koji su uticali na razvoj feminističkih ideja i pokreta u Srbiji i Crnoj Gori kao i na razloge za njihov položaj na margini društva.

Anđelka Milić je zastupala stanovište, koje je i prenela u stvarnost kroz organizovanje Ženske stranke, da ženski pokret mora da dobije nacionalne razmere kako bi mogao da opstane. Isticala je da je realnost ženskog pokreta u Srbiji takva da organizacije deluju izolovano i da je veoma prisutna personalizacija ciljeva koja je u suprotnosti sa demokratskim principima, da su u stalnoj borbi za donacije ali i u strahu od stigmatizacije u porodici i zajednici u kojoj deluju.

Ženska stranka - ŽEST

Godine 1990 je u Srbiji uveden politički pluralizam i pripremali su se prvi višestranački izbori paralelno sa buđenjem republičkih nacionalizama u Jugoslaviji. Političke tenzije su nagoveštavale raspad tadašnje države.

U takvoj političkoj klimi u Srbiji, prepoznata je opasnost od militarzacija i vraćanja patrijarhalnih vrednosti koje su stalna pretnja izborenim pravima i emancipaciji žena u jugoslovenskom socijalizmu, ali i šansa da se pokret žena stavi na političku mapu. U Beogradu su već bile aktivne političke organizacije žena Beogradski ženski lobi i Ženski Parlament ali nije bilo političke stranke koje bi omasovila, koordinisala i usmeravala objedinjavanje u cilju promovisanja političkih prava žena i bila potvrda da su žene autonomni i ravnopravni politički subjekti.

Sa tom idejom, Anđelka Milić je, zajedno sa Linom Vušković, Marinom Blagojević, Žaranom Papić, Zoricom Trifunović, Nenom Kovandžić, Nelom Bebler, Branislavom Jevtić i Srpkom Arsenijević osnovala Žensku stranku (ŽEST) .

Naziv stranke predstavalja simboličko nasleđe ženskog organizovanja za sticanje osnovnih prava u periodu pre stvaranja socijalističke Jugoslavije, te obnavlja tradiciju prve Ženske stranke koja je osnovana 1927. godine i čija je članica bila i Desanka Maksimović.

31. oktobra 1990. godine stranka je legalizovana a 04.11. iste godine je održana Osnivačka skupština.

U Povelji o namerama ŽEST jasno ističe htenje da učestvuje u rešavanju jugoslovenske krize na temeljima kontinuirane uloge žena u društveno-političkoj istoriji na prostorima bivše SFRJ i borbe za oslobođenje žena koja traje gotovo jedan vek, kao i da deluje u ime svih marginalizovanih grupa u društvu.

Program Ženske stranke je obuhvatao zastupanje ženskih političkih interesa na svim političkim nivoima i u važnim državnim telima, kontrolu i zaštitu demokratskog poretka, snažno protivljenje nacionalizmu i nasilju, podršku svim organizacijama i pokretima koji se bore protiv svake vrste diskriminacije u privatnom i društvenom životu, kao i ostvarivanje kvaliteta života za sve građane koji jeste cilj ekonomskog i političkog delovanja i kroz njih se vrednuje. Program je sažet u akronimu:

Ž – žene

E – etika

S – saradnja

T – toleracija

Stranka se susrela sa nizom problema odmah nakon konsituisanja. ŽEST se finansirala isključivo iz ličnih sredstava članica i članova i nije imala dovoljno vremena i sredstava da pripremi kandidatkinje za republičke izbore ni da se organizuje za lokalnu vlast. Stranka odlučuje da će učestvovati na predsedničkim izborima i u duhu rodne jednakosti predlaže muško-ženski par, Vesnu Čolić i Milana Blagojevića koji bi zajedno vršili ulogu predsednika. Podneta kandidatura je odbijena od strane nadležnog sudskog tela i ŽEST ne učestvuje na izborima. Opcija da se podrži neka od ideološki bliskih političkih stranaka i uđe u koaliciju je izazvala raskol unutar same ŽEST, naime „tvrdo“ krilo stranke je smatralo da bi koalicija dovela do toga da se aktivnosti žena službu muškim ciljevima i da bi oslabila autonomnost stranke.  Bez koalicionog partenra, stranka je ostala izolovana i izgubila je šansu da se pozicionira na političkoj sceni.

Stranka je nastavila svoj rad kroz borbu protiv diskriminacije i afirmacije položaja žena u nauci, medijima, novim tehnologijama, ekologiji i drugim delatnostima, ali u toj političkoj i društveno nestabilnoj klimi i nakon izbijanja oružanih sukoba kao posledica nacionalne i etničke netrpeljivosti, fokus aktivnosti ŽEST-a se okrenuo ka mirovnim i antiratnim aktivnostima. Stranka se u julu 1991. pridružila Ženskom Parlamentu i feminističkim grupama koje su javno uručile Narodnoj skupštini zahtev da se odmah obustave svi oružani sukobi u zemlji i otpočnu pregovori.

Feministička grupa Žene i društvo, Beogradski ženski lobi i Ženska stranka su 1991. godine uputile apel predsedništvu tadašnje SFRJ povodom odnosa države Jugoslavije i njenih republika prema dokumentima UN i drugih međunarodnih organizacija, koja se odnose na žene i kojima se definišu ženska prava u različitim oblastima društva.

Tri ženske organizacije: Ženski parlament, Beogradski ženski lobi i Ženska stranka su zajedno u Beogradu organizovale prve antiratne demonstracije, ispred zgrade Skupštine Srbije.

ŽEST je bila angažovana na osnivanju Centra za antiratnu akciju (CAA) koji je vršio koordinaciju antiratnih i mirovnih akcija na područiju Srbije i Jugoslavije.

Specifične okolnosti u kojima je stranka nastala kao i raskoli unutar same stranke su doveli do njenog spontanog gašenja.

Akademska karijera

Na Odeljenju za sociologiju Filozofskog fakulteta Anđelka Milić je otpočela nastavnu karijeru kao asistentkinja na predmetu Sociologija porodice, koji je osnovala i vodila prof. Zagorka Golubović. Nakon što je prof. Golubović proterana sa Univerziteta 1975. godine, Anđelka Milić je kao docentkinja preuzela u potpunosti nastavu na tom predmetu na osnovnim, magistarskim i doktorskim studijama, kao i na Socijalnoj antropologiji.

Dela

Monografije

• Klase i porodica (1978)
• Sociologija: za 4. razred usmerenog obrazovanja prevodilačke i arhivsko-muzejske struke (Mihailo V. Popović, Miodrag Ranković, Silvano Bolčić)(1980)
• Domaćinstvo, porodica i brak u Jugoslaviji (Eva Berković, Ruža Petrović)(1981)
• Sociologija: za 3. godinu Pedagoške akademije (Vladimir Milić, Velimir Tomanović)(1986)
• Zagonetka omladine: teorija i istorija omladinske strukture (1987)
• Rađanje moderne porodice (1988)
• Žene, politika, porodica (1994).
• Generacija u protestu: sociološki portret učesnika Studentskog protesta 96/97 na Beogradskom univerzitetu (1998)
• Sociologija porodice: kritika i izazovi (2001)
• Vreme porodica: sociološka studija o porodičnoj transfomaciji u savremenoj Srbiji (2010)
• Sociologija : za 3. razred srednjih stručnih škola i 4. razred gimnazije (2011)

Članci

• The women’s movement in Serbia and Montenegro at the turn of the millennium, Feminist Review (1/2004)
• The Family and Work in the Post-socialist Transition of Serbia: 1991—2006
• International Review of Sociology (2/2007).

Nagrada „Anđelka Milić”

Sekcija za feministička istraživanja i kritičke studije maskuliniteta ustanovila je nagradu „Anđelka Milić” da osnaži originalna i relevantna feministička istraživanja i njihovu primenu u svim oblastima društvenog života. Ovom nagradom se potvrđuju vrednosti feminističke borbe za rodnu jednakost, nenasilje, protiv svake vrste diskriminacije, rodnih stereotipa i mizoginije u cilju modernizacije srpskog društva.