Википедија

Arheološko nalazište Desilo

Arheološko nalazište Desilo je podvodni arheološki lokalitet u južnoj Bosni i Hercegovini, smešten u blizini Neretve i hrvatske granice. Prvi put je otkriven krajem 20. veka, ali njegova istorija se može pratiti još od antičkog vremena. Istragama arheološkog tima Univerziteta u Mostaru 2007. su otkriveni mnogi potopljeni čamci na dnu malog jezera u dolini Desilo. Arheolozi veruju da su ovi čamci ilirski brodovi, koji datiraju iz prvog i drugog veka pre nove ere. Dalja iskopavanja 2008. od strane arheologa Univerziteta u Oslu su pronašla dokaze koji sugerišu da je Desilo bio ilirsko trgovačko mesto. Ovi arheološki nalazi su značajni jer su prvo poznato otkriće ilirskih brodova. Takođe, Desilo koji je funkcionisao kao trgovački centar između Ilira i Rimljana.

Arheološko nalazište Desilo
Arheološko nalazište Desilo na karti Bosne i Hercegovine
Arheološko nalazište Desilo
Prikaz na mapi Bosne i Hercegovine
Mesto Bosna i Hercegovina
RegijaHutovo blato
Koordinate43° 01′ 21″ S; 17° 45′ 21″ I / 43.022444° S; 17.75588° I / 43.022444; 17.75588
Mapa distribucije plemena.

Istorija uredi

Podvodno arheološko nalazište Desilo je prvi put otkriveno i zvanično zabeleženo 1972.[1] Smešteno je 20 kilometara od obale reke Neretve.[2] U eri drevne Bosne i Hercegovine Neretva je bila mesto drevnih ilirskih plemena Ardijejca[3] i Daorsija.[4][5][6][7] Nalazi se u blizini više prolaza za kopneni saobraćaj u pravcu Daorsona, kao i rimske kolonije Narona.[2] Danas se Desilo nalazi u Hutovom blatu, parku prirode na reci Neretvi.[8] Arheološka istraživanja 2007. i 2008. su pružila arheolozima i istoričarima informacije o Desilovoj funkciji i značaju u davnim vremenima.

Arheološka iskopavanja i nalazi uredi

Marta 2007. profesorka Snježana Vasilj sa Univerziteta u Mostaru i njen arheološki tim su pronašli šesnaest ilirskih čamaca više od šest metara ispod nivoa vode u Desilu.[2] Ovo otkriće je prvo ove vrste: ilirski brodovi su ranije bili poznati istoričarima samo kroz grčke i rimske mitove.[9] Brodovi su bili pokriveni fragmentima amfora, rimskim krčazima za držanje vina.[10] Otkrićem brodova, Vasilj i njen arheološki tim su zaključili da su Rimljani potopili brodove zbog napada ilirskih gusara.[2][11]

Arheolozi Marina Prusac i Adam Lindhagen sa Univerziteta u Oslu nisu se u potpunosti složili sa tumačenjem arheološkog tima profesora Vasilja.[2] Naveli su da je Desilova blizina rimske kolonije Narona, kao i njen položaj u najudaljenijoj tački zaliva, učinio ovo mesto malo verovatnim područjem za piratske aktivnosti. Umesto toga, mislili su da je Desilo funkcionisao kao trgovački centar.[2] Na jesen 2008, Prusacov i Lindhagenov arheološki tim su sproveli treće poznato podvodno istraživanje nalazišta Desilo.[1] Na osnovu nalaza dodatnih potopljenih brodova i komada amfora iz 1. veka pre nove ere, ostataka luke i ruševina ilirskog naselja, arheolozi su zaključili da je Desilo trgovačko mesto i da je služio kao važna tačka kontakta između drevnih Ilira i Rimljana.[2][12][13]

Potopljeni čamci uredi

Među potopljenim brodovima, Vasilj je sa svojim timom pored prethodno pomenutih polomljenih amfora pronašao gvozdena rimska koplja i potkovice. Prema njihovom istraživanju, ovi nalazi ukazuju da su Rimljani potopili brodove nakon ilirskog gusarskog napada.[11]

Arheološki tim Prusaca i Lindhagena je pronašao veći broj čamaca u Desilu nego što je ranije zabeleženo. Oni su prijavili preko trideset potopljenih brodova.[2] Rimljani su ih nazivali lembi, mali čamci koji su bili poznati po brzini.[2] Prema Lindhagenovom datiranju amfora, vremenski raspon u kojem su čamci potopljeni bio je tokom jednog veka.[2]

Amfore uredi

Među čamcima na koritu jezera, arheolozi su pronašli stotine komada amfora i više od 700 poklopaca. Lindhagen, specijalista za amfore, je izjavio da nalazi sugerišu da je uvoz iz rimske kolonije Narona bio mnogo obimniji nego što se ranije mislilo.[2] Analizirao ih je kako bi pronašao poreklo amfora i utvrdio da su proizvedene duž dalmatinske obale, gde se vino izvozilo u celo Rimsko carstvo.[2]

Arheolozi još uvek nisu sigurni zašto su sve amfore polomljene. Prusac i Lindhagen su izjavili da misle da Rimljani ne bi potopili stotine amfora u kojima se nalazilo njihovo vino ili pretpostavljaju da su bačene nakon što su ih ispraznili.[12][2] Međutim, primećuju da bi nalazi kostiju životinja, konjskih zuba, ilirske keramike i oružja poput sekira i vrhova koplja mogli ukazivati na to da su Iliri tako prinosili ritualne darove moru. Iako je ova praksa bila uobičajena u Skandinaviji tokom gvozdenog doba, za nju se nikada ranije nije čulo u ilirskom području ili okolni regije istočnog Jadrana.[2]

Ostaci luke uredi

Lindhagen i Prusac su otkrili ostatke luke zakopane u koritu reke. Poligonalni zid dužine 20 metara i širine 60 centimetara je čvrsto izgrađen. Drugi zid, koji nije tako izgledao, je pronađen ispod blata u koritu reke. Arheolozi su mislili da je luka radila kao trgovačko mesto, sa stabilnim zidom koji je funkcionisao kao kej, a drugi kao brana.[2] Takođe su pronašli mnoge delove keramike među ostacima luke.[2]

Ruševine naselja uredi

Prusac i Lindhagen su pronašli ilirsko naselje stotinak metara od luke. Arheolozi Džo Simon Frešaug Stok, Lena Os Johanesen i Ole Kristijan Aslaksen su otkrili formacije terasa u planinskom delu doline, za koje sugerišu da je postojalo najmanje nekoliko stotina godina pre nego što je došlo do bilo kakve trgovine između Ilira i Rimljana.[2] U blizini naselja su takođe pronađeni sidreni delovi, vrhovi koplja i fibula, kao i metalne kopče za pričvršćivanje odeće i grobovi koji su prethodili bilo kom od drugih nalaza.[2]

Značaj arheoloških nalaza uredi

 
Mapa praistorijskih nalazišta i kultura, uključujući ilirsku, u Bosni i Hercegovini i na Balkanskom poluostrvu.

Lindhagen je izjavio da je otkriće u Desilu najvažnije otkriće svih vremena iz ilirskih oblasti i da na tom mestu još mnogo toga treba otkriti.[2][14][15]

Nalazi Prusca i Lindhagena koji sugerišu da je Desilo bio trgovačko središte između Ilira i Rimljana otkrivaju veze između dve grupe. Pre ovog otkrića, opisi Ilira bili su usredsređeni na njihovo ratno ponašanje i kratke odnose sa Rimljanima i Grcima.[16][17][18][19] Prusac je izjavio da otkrivanje odnosa između Ilira i Rimljana pokazuje da su Iliri vremenom razvili u svom kontaktu sa drugim narodima.[2]

Prusac je izjavio da je njihovo otkriće važno za razumevanje kulturnih identiteta na Balkanskom poluostrvu u drevnim vremenima. Arheološka istraživanja o Ilirima su politički korišćena kao kulturno-istorijski lepak različitih grupa u bivšoj Jugoslaviji, pošto je neutralni izraz ilirski primenjen na sve tamošnje etničke grupe, ali dokazi Prusaca i Lindhagena o odnosima pokazuju da su postojale razlike među ilirskim narodima.[2]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ a b Snjezan, Vasilj. „Regional Seminar on Underwater Heritage” (PDF). International Centre for Underwater Archaeology in Zadar. Pristupljeno 5. 3. 2019. 
  2. ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n nj o p r s „Unique Archaeological Discovery In Balkan: World's First Illyrian Trading Post Found”. ScienceDaily. Pristupljeno 6. 3. 2019. 
  3. ^ John Wilkes, "The Illyrians"
  4. ^ The Ancient City of Narona Arhivirano 2009-04-22 na sajtu Wayback Machine
  5. ^ Neven Kazazovic, Tajne Neretve
  6. ^ Wilkes, J. J. The Illyrians. 1992. ISBN 0-631-19807-5.,From back matter,"..."`Surveys of ships on coins of the Daors tribe'"
  7. ^ Wilkes, J. J. The Illyrians. 1992. ISBN 0-631-19807-5.,page 216,"...to the Romans, `once the ravagers of Italy' and now reduced to a mere 20 decuriae, and the Daorsi or Daversi, ..."
  8. ^ „Green oasis Hutovo Blato”. Inlandia. Pristupljeno 5. 3. 2019. 
  9. ^ „2,200-year old amphoras contained wine”. UPI. Pristupljeno 5. 3. 2019. 
  10. ^ Anitei, Stefan. „A 2,200-Year-Old Wine! Found in the swamps of Bosnia”. Softpedia News. Pristupljeno 6. 3. 2019. 
  11. ^ a b Snjezana, Vasilj. „Archaeological Complex of Desilo-Hutovo Blato, Bosnia and Herzegovina”. Pristupljeno 5. 3. 2019. 
  12. ^ a b „Archived copy”. Arhivirano iz h08_4/artikler/illyrer_english originala Proverite vrednost parametra |url= (pomoć) 2009-03-04. g. Pristupljeno 2009-03-17. 
  13. ^ „Bosnian archaeologists discover fabled ships”. iol.co.za. Arhivirano iz originala 02. 11. 2005. g. Pristupljeno 2009-03-17.  Spoljašnja veza u |publisher= (pomoć)
  14. ^ „The world's first Illyrian trading post found”. Apollon - University of Oslo. Arhivirano iz originala 2009-03-04. g. Pristupljeno 2009-03-17.  Spoljašnja veza u |publisher= (pomoć)
  15. ^ „Unique Archaeological Discovery In Balkan: World's First Illyrian Trading Post Found”. Science Daily. Pristupljeno 2009-03-17.  Spoljašnja veza u |publisher= (pomoć)
  16. ^ Whitehorne 1994, str. 37
  17. ^ Eckstein 2008, str. 33
  18. ^ Strauss 2009, str. 21
  19. ^ Everitt 2006, str. 154.

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Археолошко_налазиште_Десило&oldid=26814130”