Babonići

Babonići (blagajski knezovi) bila je jedna od najmoćnijih velikaških porodici u srednjovekovnoj Slavoniji, koja je odigrala značajnu vojničku i političku ulogu u hrvatskoj istoriji u doba feudalne anarhije.

U savremenim izvorima javljaju se kao veliki knezovi. Prvi put se pominju krajem 12. veka, najpre kao gorički i vodički, a zatim kao blagajski knezovi. Početkom 14. veka vladaju područjem od Kranjske do današnje Bosne (reka Vrbas) i od Save do Gvozda. Najjače njihovo uporište bio je, u početku, dobro utvrđeni grad Steničnjak u Pokupju (Gorička županija), odakle su kontrolisali važan pravac iz Podunavlja prema moru, a kasnije grad Blagaj, koji je zatvarao dolinu reke Une. Njihova vojnička i politička snaga nikla je iz jake ekonomske moći. Od polovine 13. veka do tridesetih godina 14. veka zauzimali su banski položaj, koji su želeli da pretvore u nasledni, uzdižući se borbama sa drugim velikim porodicama, naročito Bribirskim knezovima, do moći dinasta. U borbi za vlast u Slavoniji, naročito ogorčene borbe vođene su sa moćnom doseljenom porodicom Gisingovaca, što je siromašilo zemlju.

U sukobu Rudolfa I i Otakara I Pršemisla bili su uz Habzburgovce dobivši 1278. godine za to župe Pset, Goricu, Gaj, Drežnik, Novi Grad i Petrinju. Nešto kasnije proširuju svoje posede i kupuju Pounje, gde podižu tvrdi grad Blagaj. Koristeći se dinastičkim borbama u Ugarskoj, Babonići i dalje ekonomski i vojnički jačaju pa zajedno sa goričkim grofovima pustoše Korušku, Kranjsku, Istru i Furlaniju. Za vreme Ivana Babonića (1316—1323) dostigli su najveću moć vodeći žestoke borbe sa banom Mladenom I Bribirskim koji je poražen 1322. godine u Poljicama, posle čega je Ivan postao hrvatsko-dalmatinsko-slavonski ban, proširujući i dalje svoje posede. On je konačno slomio i otpor Gisingovaca, ali ne uspeva da oslabi moć Nelipića. Nešto za zasluge u ratu, nešto kupovinom, Babonići postaju vlasnici dubičko-vodičko-sanskih poseda, ratujući na strani kralja Žigmunda. U to vreme sukobljavaju se sa bosanskim vojvodom Hrvojem Vukčićem Hrvatinićem, koji im oduzima posede u Sanskoj župi. U sistemu odbrane južnih ugarskih granica, blagajski knezovi, još uvek vojnički jaki, davali su za kralja Žigmunda jednu od pet slavonskih banderija. U borbama protiv grofova Celjskih i Frankopana nemaju uspeha, pa njihova moć od 1492. godine brzo opada. Iz Slavonije konačno nestaju pred naletom Turaka (koji 1532. osvajaju Blagaj), seleći se u Kranjsku, gde 1546. godine kupuju posede.

Literatura

• Historička istraživanja o plemenu goričkih i vodičkih knezova, glasnik zemaljakog muzeja
• Vojna enciklopedija, tom 1 (424)