Bazijaš
Bazijaš (rum. Baziaş) je naselje u opštini Sokolovac, koja pripada okrugu Karaš-Severin u Rumuniji. Naselje je značajno po prisutnoj srpskoj nacionalnoj zajednici u Rumuniji.
Bazijaš Baziaș | |
|---|---|
 Železnička stanica i luka u Bazijašu 1908. godine. | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Rumunija |
| Okrug | Karaš-Severin |
| Opština | Sokolovac |
| Stanovništvo | |
| — (2011) | 61 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 48′ 57″ S; 21° 23′ 28″ I / 44.815833° S; 21.391111° I |
| Vremenska zona | UTC+2 (EET), leti UTC+3 (EEST) |
| Aps. visina | 110 m |
  Bazijaš Bazijaš na karti Rumunije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 327366 |
| Pozivni broj | 0255 |
| Registarska oznaka | CS |
Bazijaš nekada je bio prnjavor srpskog pravoslavnog manastira Bazjaš.
Položaj naselja uredi
Selo Bazijaš se nalazi na mestu ušća reke Nere u Dunav, u rumunskom delu Đerdapa (kod mesnih Srba poznat kao Banatska klisura). Zajedno sa obližnjim Sokolovcem je najviše rumunsko naselje na Dunavu. Iznad naselja izdiže se planina Lokve.
Istorija uredi
Prema "Rumunskoj enciklopediji" mesto se prvi put pominje u dokumentima 1370. godine. Tu je 1581. godine održan veliki crkveni skup. Tu se u to vreme nalazio pravoslavni manastir Bazijaš. Bazjaš je za vreme Turaka bilo "derbendžijsko mesto" na Dunavu, a kasnije postalo manastirski prnjavor (pronija). Današnji Bazijaš je postao važno mesto nakon austrijsko-turskog rata 1788. godine. uništenjem glavnog dunavskog pristaništa Palanke, tu ulogu je od 1795. godine preuzeo Bazijaš. Te godine je tu pristizala pomoć u hrani, a izvozilo se i drvo iz južnog Banata.
Saobraćaj brodova na Dunavu se intenzivirao 1831. godine. Luka Bazjaš je postala skladište za ugalj kojima su pokretani parobrodi. Ugalj je dopreman iz okolnih rudnika. Željeznička pruga je počela da se gradi 1847. godine, između Oravice i Bazijaša. Nakon prekida gradnje zbog građanskog rata, nastavljeni su radovi 1850. Prva željeznička pruga u austrijskoj carevini išla je na relaciji između Temišvara i Bazijaša na Dunavu, od 1. novembra 1856. godine. Puna željeznička linija između Bazijaša i Temišvara otvorena je 30. avgusta 1858. godine. Uz pristanište izgrađeno je i brodogradilište, koje će kasnije biti premešteno u Oršavu. Kada su hteli putnici iz Kneževine Srbije da brzo odputuju za Peštu ili Beč, išlo se lađom niz Dunav do Bazijaša. U tamošnjoj željezničkoj stanici na obali Dunava, ulazilo bi se u brze vozove za sever. Sa pristaništa u Bazijašu je mnogo robe transportovano željeznicom po celoj Austrougarskoj carevini. Svoj najveći uzlet mesto je dostiglo 1880. godine, da bi zbog gubitka brodogradilišta i uspostavljanja državne granice između Jugoslavije i Rumunije ostalo izolovano i izgubilo mnogo toga, pre svega stanovništvo.
Pretplatnik književnog časopisa "Danica" iz Novog Sada, bio je 1864. godine Đ. Stamatović iz Bazijaša.
Godine 1777. pravoslavni prota je bio u Bazijašu namešten.
Stanovništvo uredi
Po poslednjem popisu iz 2002. godine selo Bazijaš imalo je svega 69 stanovnika.[1] Poslednjih decenija broj stanovnika opada.
Selo je od davnina bilo višenarodno, a mesni Srbi su oduvek bili manjina. Nacionalni sastav na pojedinim popisima bio je sledeći:
| Godina popisa | 1910. god. | 1992. god. | 2002. god. |
| Ukupno st. | 345 | 51 | 69 |
| Srbi | 106 (30,7%) | 17 (33,3%) | 12 (17,4%) |
| Rumuni | 12 (3,5%) | 33 (64,7%) | 54 (78,3%) |
| ostali | 227 (65,8%) | 1 (2,0%) | 3 (4,3%) |
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor”. Arhivirano iz originala 2012-09-18. g. Pristupljeno 2011-12-08.
Spoljašnje veze uredi
- Primăria Socol Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. mart 2019) (jezik: rumunski)
- Etnička slika naselja habzburškog dela Rumunije 1880-2002. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (7. oktobar 2022) (jezik: mađarski)
