Bartolomej Georgijević

Bartolomej Georgijević (?-1566) bio je srpski istoričar.

Život i pustolovine

Bartolomej Georgijević, (Georgijević, Georgievitz, Giorgeuits, Gyurgevits), jedan je od prvih Južnih Slovena koji su sopstveno iskustvo u Osmanskom carstvu pretočili u tekst koji je sačuvan i predstavlja vredan izvor za poznavanje prilika u onovremenoj multikulturalnoj imperiji. Tekstovi Georgijevićevi, i pored toga što najverovatnije nije prošao tadašnji humanistički obrazovni proces, sasvim su na tragu dela koja su sastavljali humanisti, kakav je bio Auger Gislen de Buzbek, na primer. Rođen je početkom XVI veka, a umro verovatno posle 1566, u Rimu).

Detinjstvo i rana mladost njegova nisu poznati. Navodi se da je bio vaspitanik kaločkog odnosno ostrogonskog nadbiskupa Salkaja^[1]. Učestvovao je u Mohačkoj bitki; nakon boja pao je u tursko zarobljeništvo te je period od 1526. do 1534. proveo kao rob u Osmanskom carstvu. Nekoliko puta je pokušavao da pobegne, bio je na tržištu robova prodavan čak sedam puta. Radio je kao vodonoša, pastir, zemljoradnik i konjušar, na teritoriji evropskog dela Turske te Male Azije. Sa poslednjim gospodarom skupljao je harač, a potom ga pratio na vojnom pohodu protiv Persijanaca 1534. Konačno je uspeo da pobegne u Jermeniju, pa potom preko Damaska dospeo do Jerusalima i ispunio zavet hodočasnika^[2] (1538); potom je preko Santijaga de Kompostele, Holandije, Kelna, Majnca, Vormsa i Krakova dospeo do Upsale u Švedskoj. Preko Nemačke i Italije, uputio se potom u Rim (1555), i tu je okončao svoj burni život.

Spisi o Turcima i publicistička delatnost

Georgijević je nakon bekstva iz turskog ropstva i na svojim putovanjima po Evropi razvio bogatu publicističku i propagandnu delatnost na latinskom i italijanskom jeziku, s ciljem da Evropu upozna sa običajima i naravima Turaka te njihovim društvenim ustrojstvom; takođe, želeo je da podstakne konkretne vojne i političke akcije, prikazujući položaj podjarmljenog hrišćanskog življa. Od ovih spisa glavne je sakupio u zbirci Libellus, koja je potom, u Parizu 1553. dobila naziv De Turcarum moribus epitome. Njegovi spisi zadržali su svoju aktuelnost sve do XVII veka, i bili su prevođeni na veće evropske jezike.
Srpskohrvatski prevod: Moje robovanje u Turskoj; O običajima i načinu života Turaka, preveo Stjepan Orhanović, Južna Srbija, 1923, sv: 30-31; 34-35.^[3]

Georgijević je među prvima upoznao Evropljane sa turskim jezikom. U svoje tekstove uplitao je, kao neku vrstu konverzacijskog i analitičko-sistematskog rečnika, dvojezične rečnike turskog, srpskohrvatskog, persijskog i mađarskog. Slovenske leksike što se tiče, ona je doneta u štokavsko-ikavskom dijalektu. Takođe, Georgijević poseduje svest o organskoj povezanosti slovenskih jezika.

Reference

^ Stanojević, Stanoje (1929). Narodna enciklopedija. Zagreb. str. 462.
^ Eciklopedija Jugoslavije. Zagreb: Leksikografski zavod FNRJ. 1958. str. 743.
^ Georgijević, Bartolomej (1924). Moje robovanje. Skoplje.

Literatura

Čedomilj Mijatović, Bartolomije Georgijević, pisac XVI veka; Rad JAZU, 1878, 44.
Vatroslav Jagić, Istorija slavjanskoj filologii, Petrograd, 1910.
V. Klaić, Prilozi za životopis B. Georgijevića (Đurđevića), Vjesnik Zemaljskog arhiva, 1911.

[1] Stanojević, Stanoje (1929). Narodna enciklopedija. Zagreb. str. 462.

[2] Eciklopedija Jugoslavije. Zagreb: Leksikografski zavod FNRJ. 1958. str. 743.

[3] Georgijević, Bartolomej (1924). Moje robovanje. Skoplje.

[1]

[2]

[3]