Bindali haljina

Bindali (bindalli) haljina je jedan od tipičnih proizveda poznoosmanske mode. Na turskom „bindali" znači „hiljadu grana", a naziv potiče od bogatog ukrasa u vidu cvetnih grana koji se na ovim haljinama izvodio u tehnici veza. Bindali haljine pravljene su uglavnom od tamnocrvenog ili tamnoljubičastog svilenog somota, a služile su kao odeća za posebne prilike, uglavnom tokom različitih svadbenih obreda. Već u drugoj polovini XIX veka, u Carigradu su mogle da se kupe kao gotova odeća, tako da su ih nosile pripadnice različitih etničkih i konfesionalnih grupa na čitavoj teritoriji Carstva. Prisustvo bindali haljine zabeleženo je pod nazivom „stambolski vistan" u odevnom inventaru stanovništa u jugoistočnoj Srbiji na Kosovu i Metohiji i u Makedoniji. Posebno je zanimljiv način na koji su bindali haljine postale prepoznatljiv deo vizuelnog identiteta osmanskih Jevreja. Na fotografijama beogradskih Sefarda s kraja XIX i početka HH veka nailazi se na bindali haljinu konvertovanu u neku vrsty jevrejskog nacionalnog kostima, koji se čuvao u porodicama kroz više generacija.

Bindali haljina, kraj XIX veka.

Bindali haljina Poleksije Stanković iz okoline Prizrena, kraj XIX veka.

Posebno važno mesto u vizuelnoj kulturi Jevreja bindali haljina je našla u sekundarnoj upotrebi, kroz darivanje sinagogi i prenamenu u sinagogalni tekstil. U sinagogama, kao i u muzejima i zbirkama jevrejske umetnosti i tradicije širom sveta, sačuvani su paroheti, prekrivači za tevu, meili, kao i drugi primerci sinagogalnog tekstila, napravljeni od bindali haljina.

Izvor

• Katalog izložbe „Moda u modernoj Srbiji - Moda u Srbiji u XIX i početkom XX veka iz zbirke Muzeja primenjene umetnosti u Beogradu“ 6. novembar 2019. - 31. januar 2020.