Википедија

Bitka kod Fariskura

Bitka kod Fariskura poslednja je velika bitka Sedmog krstaškog rata. Vođena je 6. aprila 1250. godine između krstaša predvođenim francuskim kraljem Lujem IX i egipatskih snaga predvođenih sultanom Turanšahom iz dinastije Ajubida. Do bitke je došlo nakon bitke kod El Mansuraha. Kompletna krstaška armija uništena je kod Fariskura, čime je okončan Sedmi krstaški rat.

Bitka kod Fariskura
Deo Sedmi krstaški rat
Vreme6. april 1250. godina
Mesto
Fariskur, Egipat
Ishod odlučujuća muslimanska pobeda
Sukobljene strane
Krstaši Ajubidi
Komandanti i vođe
Luj IX
Robert I od Artoa
Alfons od Poatjea
Gijom de Sonak		 Turanšah
Bajbars
Ejub
Šajar al Dur
Jačina
15.000[1] nepoznato
Žrtve i gubici
15.000[2] oko 100 ljudiAl-Maqrizi, pp. 456/vol.1

Pozadina uredi

Uz punu podršku pape Inoćentija IV za vreme Prvog lionskog sabora, francuski kralj Luj IX, u pratnji braće Karla Anžujskog i Roberta Artoa, pokrenuo je Sedmi krstaški rat čija je meta bio Egipat. Ciljevi rata bili su pokoravanje Egipta, uništavanje dinastije Ajubida koja je vladala u Egiptu i Siriji i ponovno zauzeće Jerusalima koga su muslimani zauzeli tokom Trećeg krstaškog rata, pa nakon kratkotrajnog oslobođenja, ponovo 1244. godine. Luj je poslao pismo sultanu Ejubu u kome ga je obavestio o svom pohodu[3]. Emir Fahr ed Din Jusuf, zapovednik ajubidskog garnizona u Damijeti, povukao se u logor sultana u Ashmum-Tanahu, izazivajući veliku paniku među stanovnicima Damijete[4]. Ovaj grad bio je prva meta krstaša nekoliko decenija ranije, u Petom krstaškom ratu. Krstaši su najpre 1249. godine zauzeli ovaj grad. Na vest o smrti sultana Ejuba, Luj je odlučio da maršira ka samom Kairu, podstaknut delimično i pojačanjima koja je doveo njegov treći brat Alfons od Poatjea. Franci su uspeli da preću kanal Ašmuma (današnji el Bahr el Sahir) i iznenada su napali egipatski logor u Gideili, udaljen dve milje od El Mansure. Egipatske trupe, iznenađene napadom, povukle su se u El Mansuru, dok su krstaši krenuli prema gradu[5]. Mamelučki komandanti Faris ed Din Aktaji i Bajbars uspeli su da reorganizuju trupe. Šajah el Dur, Ejubova supruga koja je nakon muževljeve smrti preuzela vlast u ime sina Turanšaha (koji se nalazio na pohodu u Mesopotamiji), složila se sa Bajbarsovim planom da brani El Bansuru. Bajbars je naredio da se otvore kapije i krstaši puste u grad. Hrišćani su mislili da je grad napušten, ali su iznenada opkoljeni od strane egipatskih vojnika i stanovništva grada. Robert od Artoa i Gijom de Sonak poginuli su u El Mansuri[6][7][8]. Samo je pet vitezova templara preživelo bitku. Krstaši su prisiljeni da se u neredu povuku u Gideilu gde su se utvrdili. Rano jutro muslimani su započeli ofanzivu (11. februar). Krstaši su više nedelja prisiljeni da trpe gubitke od neprijateljskih napada[9]. Mnogi od njih su zarobljeni i odvedeni u Kairo[10].

Bitka uredi

 
Luj Sveti

Turanšah, novi sultan, pristigao je u Egipat 27. februara 1250. godine i otišao pravo u El Mansuru da predvodi napad na krstaše. Brodovi su preneseni preko kopna i pušteni u Nil iza brodova krstaša kojima su presekli liniju pojačanja od Damijete i opkolili krstaše kralja Luja. Egipćani su koristili "grčku vatru" i uništili brojne hrišćanske brodove. Krstaši su, pored neprijateljskih napada, morali da trpe i glad i bolesti[11][12]. Luj je predložio muslimanima predaju Damijete u zamenu za Jerusalim i neke gradove na sirijskoj obali. Muslimani, svesni teškog položaja krstaša, odbili su ponudu. Noću, 5. aprila, krstaši su evakuisali svoj logor i počeli povlačenje ka Damijeti. U panici i žurbi, oni su propustili da unište pontonski most koji su postavili iznad kanala. Egipćani su preko njega prešli kanal i pratili ih do Fariskura gde su 6. aprila potpuno uništili mnogobrojnu krstašku vojsku. Na hiljade krstaša je ubijeno ili zarobljeno[13][14][15]. Kralj Luj i nekoliko njegovih plemića uspeli su da prežive, ali su zarobljeni u obližnjem selu Monijat Abdalah (današnj Menijat el Nasr) gde su se sklonili nakon poraza. Luj se predao evnuhu El Salihiju koji mu je obećao da neće biti ubijen[16]. Zajedno sa njim predali su se i Karlo Anžujski i Alfons od Poatjea. Odvedeni su u El Mansuru gde su zatvoreni u kuću Ibrahima Ben Lokmana. Lujeva kapa izložena je u Siriji[17][18].

Posledice uredi

Poraz krstaške vojske i zarobljavanje Luja u Fariskuru izazvalo je šok u Francuskoj. Kružile su glasine u Evropi da je Luj porazio sultana i da je Kairo pao u ruke hrišćana[19]. Kada je vest o porazu krstaša stigla u Francusku, izazvao je talas panike poznat kao "Pastirski krstaški rat"[20]. Luj je otkupljen za 400.000 dinara nakon što je obećao da se neće vratiti u Egipat i da će predati Damijetu Egipćanima. Pristigao je u Akru 8. maja 1250. godine sa svojom braćom i 12.000 ratnih zarobljenika, uključujući i neke iz prethodnih bitaka koje su Egipćani pristali da oslobode. Mnogi zarobljenici su pogubljeni[21][22]. Lujeva kraljica, Margareta od Provanse, patila je od noćnih mora. Na vest o zarobljavanju Luja, ona je doživela toliki strah da bi, svakog puta kada bi zaspala, sanjala da je njena soba ispunjena Saracenima, te je u snu vikala: "Upomoć, pomozite"![23] Sa sinom Žanom Tristanom, Margareta je otišla u Akru. Praznik guvernorata Damijete, 8. maj, ustanovljen je po progonu francuskog kralja Luja iz Egipta 1250. godine.

Nakon bitke uredi

Sedmi krstaški rat završen je kod Fariskura. Bila je to poslednja velika ofanziva koju su krstaši preduzeli protiv Egipta. Krsaši nikada nisu uspeli da povrate Jerusalim, a evropski kraljevi, izuzev Luja, počeli su da gube interes za pokretanje novih krstaških ratova. Turanšah je ubrzo i sam ubijen u samom Fariskuru, a Mameluci su preuzeli vlast nad Egiptom. Oblasti nekadašnjeg Ajubidskog carstva, podeljeni su između Mameluka (Egipat), Ajubida (Sirija), Franaka (Akra) i hrišćanskih poseda u Siriji, zajedno sa Kilikijskom Jermenijom. Dok su Ajubidi i Mameluci postali suparnici, Franci i Jermeni su, zajedno sa Kneževinom Antiohijom, nastojali da održe hrišćanske posede na Levantu. U vreme bitke kod Fariskura, Mongoli prodiru na Balkan i Levant. Jermeni prihvataju mongolsku vrhovnu vlast 1247. godine, a njihov kralj Hetum je 1254. godine posetio mongolsku prestonicu. Inoćentije je Mongolima pre Sedmog krstaškog rata slao i svog legata koji ih je nagovarao da pomognu borbu za oslobađanje Jerusalima. Hulagu kan 1258. godine zauzima Bagdad i likvidira Abasidski kalifat, nakon čega zauzima i Damask u Siriji. Bajbars se suprotstavio Kutuzu 1260. godine kod Ajn Džaluta, gde je odneo veliku pobedu. Kitbuga, komandant mongolske vojske, stradao je u bici. Sirija je tako pala pod Mamelučku vlast. Kneževina Antiohija zauzeta je tokom vladavine Bajbarsa. Novi krstaški rat kralja Luja iz 1270. godine završen je potpunim neuspehom. Njegova meta bio je Tunis i njegov sultan Muhameda el Mustanšira. Poslednje krstaško uporište osvojio je sultan El Aršaf Halil 1291. godine. Padom Akre završena je era krstaških ratova.

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Konstam 2002, str. 178
  2. ^ Al-Maqrizi, pp. 455/vol.1
  3. ^ Al-Maqrizi, pp. 436/vol.1
  4. ^ Al-Maqrizi, note pp. 434/vol.1
  5. ^ Qasim,p.18
  6. ^ Lord of Joinville, 110, part II
  7. ^ Asly, str. 49
  8. ^ Skip Knox, Egyptian Counter-attack, The Seventh Crusade
  9. ^ Al-Maqrizi, pp. 446/vol.1, pp. 456/vol1. Ibn Taghri, pp. 102-273/vol.6.
  10. ^ Al-Maqrizi, pp. 447/vol.1
  11. ^ Matthew Paris, LOUIS IX`S CRUSADE, pp. 108 / Vol. 5.
  12. ^ Al-Maqrizi, pp. 446/vol.1
  13. ^ Ibn Taghri, pp. 102-273/ vol.6
  14. ^ Abu al-Fida, pp. 66-87/year 648H.
  15. ^ Al-Maqrizi, pp. 455-456/ vol.1
  16. ^ Abu al-Fida, pp. 66-87/ year 648H.
  17. ^ Al-Maqrizi, pp. 456/vol.1
  18. ^ Ibn Taghri, pp. 102-273/vol.6
  19. ^ Lord of Joinville, 170, part II
  20. ^ Matthæi Parisiensis, pp. 246–253
  21. ^ Al-Maqrizi, p. 455/ vol. 1.- Ibn Taghri, pp. 102–273/vol.6.
  22. ^ Al-Maqrizi, p. 460/vol. 1
  23. ^ (Lord of Joinville, 201 / Chapter XVII ).

Literatura uredi

  • Abu al-Fida, Tarikh Abu Al-Fida, The Concise History of Humanity.
  • Al-Maqrizi, Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk, Dar al-kotob, 1997. In English: Bohn, Henry G., The Road to Knowledge of the Return of Kings, Chronicles of the Crusades, AMS Press, 1969.
  • Dupuy, Trevor N. (1993). The Harpers Military Encyclopedia of Military History. New York: HarperCollins. ISBN 978-0-06-270056-8. 
  • Hassan, O., Al-Zahir Baibars, Dar al-Amal 1997
  • Ibn Taghri, al-Nujum al-Zahirah Fi Milook Misr wa al-Qahirah, al-Hay'ah al-Misreyah 1968
  • Qasim, Abdu Qasim Dr., Asr Salatin AlMamlik (Era of the Mamluk Sultans), Eye for human and social studies, Cairo 2007
  • Sadawi, H., Al-Mamalik, Maroof Ikhwan, Alexandria
  • Skip Knox, Dr. E.L., The Crusades, Seventh Crusade, A college course on the Crusades, 1999
  • Toynbee, Arnold J., Mankind and Mother Earth, Oxford University Press 1976
  • Paris, Matthew, The Chronicles of Matthew Paris (Matthew Paris: Chronica Majora) translated by Helen Nicholson 1989.
  • Paris, Matthew, Roger of Wendover, and Richards, Henry, Matthæi Parisiensis, monachi Sancti Albani, Chronica majora, Longman & Co. 1880.
  • Joinville, Jean de, The Memoirs of the Lord of Joinville, translated by Ethel Wedgwood (1906)
  • The New Encyclopædia Britannica, H. H. Berton Publisher, 1973
  • The New Encyclopædia Britannica, Macropædia, H. H. Berton Publisher, 1973–1974
  • www.historyofwar.org
  • Konstam, Angus (2002). Historical Atlas of The Crusades. Thalamus Publishing. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Битка_код_Фарискура&oldid=26825158”