Bitka na Beloj gori
Bitka kod Bile hore (Bele gore), odnosno Bitka na Beloj gori odigrala se 8. novembra 1620. i predstavlja prvu veliku bitku Tridestogodišnjeg rata.[2] Kombinovane carske i katoličke snage nanele su težak poraz vojsci čeških protestanata i plaćenika. Ta bitka je predstavljala kraj češke faze Tridesetogodišnjeg rata.
| Bitka na Beloj gori | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Tridesetogodišnjeg rata | |||||||
 Bitka kod Bile Hore | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
| Češka (Bohemija) |
Sveto rimsko carstvo Katolička liga Španija | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
| Kristijan od Anhalta |
Karel Bukvua Johan Cerklas Tili | ||||||
| Jačina | |||||||
|
10.000 pešaka 11.000 konjanika |
18.500 pešaka 6.500 konjanika | ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
| 5.000 mrtvih ili ranjenih[1] | 250 mrtvih[1] | ||||||
Češki komandant Kristijan od Anhalta je sakupio svoju vojsku i pripremio je na obroncima brda Bile Hore, blokirajući prolaz prema Pragu. Vojska je zauzela dobru obrambenu poziciju. Na desnom boku je bio zamak, a na levom je bio potok i bara.
Prema nekim izveštajima jedan katolički monah je pokazao katoličkoj vojsci svetogrđe koje su navodno protestanti napravili prema slici Device Marije. Time je katolička vojska dobila podstrek za borbu.
General Tili je dobro osmotrio neprijateljske položaje i poslao je svoje dobro trenirane vojnike preko mosta da pređu potok.[2] Za samo dva sata teške borbe oni su se probili kroz protestantski centar, što je odlučilo bitku.
Uvod uredi
U početku se pobuna protestanata u Češkoj odlično širila. Uspeli su da izađu iz političke izolacije izborom Fridriha V Palatinskog za kralja Češke (Bohemije).[3] Kada je Maksimilijan Bavarski okupio snage Katoličkog saveza protestanti su se našli u nevolji. Vojsku Katoličkog saveza je predvodio Johan Tili. Carska i katolička vojska su krenule prema Pragu da uguše pobunu.
Bitka uredi
Češka (protestantska) vojska, 21.000 ljudi pod nedarovitim vojvodom Kristijanom Anhalt-Bernburškim postavila se na Belu goru da zaštiti Prag, na položaj od nepuna 3 km sa dobro naslonjenim krilima, iza potoka Šarke, koji je bio prelazan samo na jednom mestu. Slabo plaćena najamnička vojska protestanata bila je nepouzdana.[1]
Carsko-katolička vojska bila je jača (28.000 ljudi), bolje organizovana, bolje plaćena i boljeg morala. Potok su prešle najpre jedinice Katoličke lige i postrojile se na levom krilu. Za Čehe bio je to vrlo povoljan trenutak za napad, koji je Kristijan od Anhalta propustio. Za njima su prešle i careve jedinice i postrojile se na desnom krilu. U svemu, bilo je nekolko pešadijskih bataljona (četvrtastih strojeva) naoružanih kopljem i puškom, u šahovskom poretku u 2 ili 3 linije, a konjica se postavila napred i iza pešadije u većim ili manjim strojevima. Artiljerija, obostrano po nekoliko oruđa, dejstvovala je samo za vreme podilaženja bez vidljivih rezultata.[1]
Napad je počeo 8. novembra 1620. oko podne, i za svega jedan čas pobeda katolika bila je potpuna. Prema najnižoj proceni na češkoj strani palo je 5.000 ljudi. Pobednici su izgubili 250 mrtvih i znatno veći broj ranjenih.[1]
Pobedom na Beloj gori Habzburgovci su povretili Češku, Moravsku i Šleziju, i time znatno ojačali svoj politički, ekonomski i strategijski položaj u dugom ratu koji je tek počeo.[1]
Posledice uredi
Pošto je češka vojska bila potučena general Tili ulazi u Prag i potpuno slama pobunu. Kralj Fridrih V Palatinski je bio prinuđen da pobegne iz zemlje. Na praškom starogradskom trgu smaknuto je 27 plemića, vođa pobune. Osim toga tu je pobijen veliki broj običnog sveta, koji je učestvovao u pobuni.
Sloboda vere u Češkoj (Bohemiji) je ukinuta, a protestanti su pobegli ili su bili proterani, ako nisu hteli da pređu na katoličku veru. Španska vojska je zauzela Rajnski Palatinat u Nemačkoj, koji je prethodno pripadao Fridrihu V Palatinskom. Kada je izgledalo da će protestantizam biti pregažen, u sukob ulazi Danska.
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Gažević, Nikola (1971). Vojna enciklopedija (knjiga 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 540.
- ^ a b „Bitka na Bijeloj gori 1620. godine”. Vojna povijest. Pristupljeno 24. 1. 2020.
- ^ „Rat koji je počeo izbacivanjem dva čoveka kroz prozor, a potrajao 29 godina, 11 meseci, 3 sedmice i 1 dan”. Telegraf. Pristupljeno 24. 1. 2020.
Literatura uredi
- Gažević, Nikola (1971). Vojna enciklopedija (knjiga 1). Beograd: Vojnoizdavački zavod. str. 540.
