Bitka na Oreškim livadama

Bitka na Oreškim livadama je bitka između srpskih četnika iz Makedonije i makedonskih Bugara na prostoru zapadnog Povardarja koja se desila 10. maj 1905. godine.

Bitka na Oreškim livadama
Vreme 10. maj 1905. Mesto Oreške livade Povod zločini Bugara nad srpskim stanovništvom u Makedoniji Uzrok Borba za Makedoniju Ishod pobeda srpskih četnika Teritorijalne promene potiskivanje Bugara iz zapadnog Povardarja
Sukobljene strane
srpski četnici	bugarske komite
Komandanti i vođe
Rajković Jovan Babunski Trenko Rujanović	Stefan Dimitrov
Jačina
3 četnika	50 komita
Žrtve i gubici
bez poginulih	15 Bugara ubijeno, 30 ranjeno, 5 pobeglo

Događaj se desio mesec dana po prelasku srpskih četa preko srpsko-osmanske granice. Četa kapetana Rajkovića i Jovana Babunskog vešto je izbjegavala nepotrebne sukobe sa bugarskim četama i turskim poterama. Čete su se sastale kod Prilepa zajedno sa četom Gligora Sokolovića i Trenka Rujanovića. Gligorova i Trenkova četa su bile naoružane zastarelim berdankama i martinkama, pa su bile prinuđene da izbjegavaju sukobe sa velikim bugarskim četama naoružanim modernim manliherkama.

Četu Jovana Babunskog su jurile bugarske čete vojvode Dimitrova i Šivarova od prelaska reke Vardar, što je kasnije potvrđeno zaplenom arhiva Stefana Dimitrova. Strah od bugarskih komita je bio toliki da su stanovnici veleškog Azota molili Babunskog da ne ulazi u njihova sela zbog bugarskih pretnja. Nakon ubistva dvoje Srba Bugara su spremali ubistvo popa Atanasa i Temeljka iz Oraov Dola. Ista sudbina bila je namenjena i Davidu Dimitrijeviću, upravitelju srpskih škola u Veleškoj kazi. Posledica tih akcija Rajković je odlučio da sa četama Gligora, Trenka i Babunskog uništi četu Stefana Dimitrova (50 komita), koja se tada nalazila na planini iznad Oreša (selo na granici Veleške kaze i Poreča).

Dana 10. maja 1905. godine, dok se raspojasana bugarska četa odmarala na Oreškim livadama, osećajući se toliko sigurnom da ni straže nije postavila, nečujno su je opkolili srpski četnici. Prema dogovoru polovina četnika, predvodeći Gligorom, zauzela je položaje iznad bugarske čete. Druga polovina sa Rajkovićem, Babunskim i Trenkom nalazila se ispod bugarske čete, u bukovoj šumi. Gligorova grupa iznad Bugara otvorila je vatru na iznenađene komite, koji su potrčali da beže u šumu, gde ih je dočekala vatra ostalih četnika. Dimitrov je, jureći na čelu nekolicine komita jurišao na prema drvu gde su bili Rajković, babunski i Trenko. No komite su pale pokošene, a Stefan Dimitrov je bio ranjen. Prema rečima četnika ispucao je puškom u vazduh i jaukom rekao zašto mora biti ubijen od srpskog kuršuma, a ne od turskog mača. Bugarski vojvoda Stefan Dimitrov je tu i ubijen.

Srbi u ovoj borbi nisu imali gubitaka, dok je 15 Bugara ubijeno, 30 ranjeno a petoro ih je pobeglo. Zapenjeno je 45 gunjeva, toliko pušaka, četna arhiva, municija, bombe, dinamit i apoteka. Najvažnije, srpski četnici dobili nove manliher puške (preoružana su Gligorovba i Trenkova četa). Ovom borbom kapetan Rajković je započeo karijeru najuspešnijeg šefa Gorskog štaba tokom akcije u Makedoniji, time i potiskivanje Bugara iz zapadnog Povardarja.

Vidi još

• Borba za Makedoniju

Izvori

• Vladimir Ilić: Srpska četniča akcija 1903-1912, pp. 57 (2006)