Biljarda
Biljarda je nekadašnja rezidencija Petra II Petrovića Njegoša. Nalazi se u istorijskom jezgru Cetinja u neposrednoj blizini Cetinjskog manastira. Izgrađena je 29. marta 1838. godine po planu ruskog emisara Jakova Ozerckovskog i uz znatnu novčanu pomoć Rusije. U početku se zvala Nova kuća, ali je ubrzo dobila novo ime – Biljarda, po bilijaru, Njegoševoj omiljenoj igri.[1][2]
Osnovni arhitektonski koncept Biljarde odgovara izgledu srednjovjekovnog zamka. Izdužena pravougaona kamena građevina na sprat, izuzetno skromne obrade, pokrivena olovom, ograđena je visokim kamenim zidom sa okruglim kulama na uglovima i kapijama na svakoj strani. Za vrijeme kad je podignuta zgrada je impresivno izgledala, dužine preko 70 m i širine 7,5 m, sa 11 prostorija u prizemlju i 14 na spratu. Određen broj prostorija Njegoš je koristio za svoje lične potrebe, dok je veći dio bio namijenjen Senatu, perjanicima i drugim državnim organima, kao i za boravak uglednijih gostiju.[3]
Biljarda je i Njegoševim nasljednicima, sve do 1867. godine, služila kao rezidencija, prvo knezu Danilu, a potom, nakratko i knezu Nikoli. Ova znamenita zgrada koja je prvenstveno vezana za Njegoša, osim za rezidencijalne potrebe služila je vremenom i za smještaj raznih državnih institucija. U njoj je nakon preseljenja iz manastira jedno vrijeme radila Njegoševa štamparija, osnovana 1834. godine, zatim bogoslovija, gimnazija i nakratko djevojački institut. Početkom 20. vijeka korišćena je za smještaj ministarstava, a između dva svjetska rata za potrebe vojnih ustanova. U dvorištu Biljarde 1916/17. godine smještena je reljefna karta Crne Gore sa paviljonom koji je presjekao ogradni zid. Danas se u Biljardi nalazi Njegošev muzej.
Kao trofej zbog oslobođenja Žabljaka Crnojevića, Ceklinjani su sa tvrđave, na Cetinje ponijeli dva topa (nazvali su ih krnjo i zelenko), a na jednom je Njegoš napisao: Crnogorci kad ono viteški, Žabljak tverdi turski poharaše, Onda mene starca zarobiše, na Cetinje srbsko dovukoše. mjeseca marta 10 1835.[4] Cetinjski manastir je bilo mjesto gdje su topovi bili do 1916. (ispred manastra), a od tada do danas su u Biljardi. Etnički Crnogorci, kada govore o ovoj pobjedi i o topovima, izbjegavaju navesti koji je tekst na jednom od topova.[5]
Izvori
uredi- ^ „NJEGOŠEV MUZEJ BILJARDA”. Narodni muzej Crne Gore. Arhivirano iz originala 06. 02. 2018. g. Pristupljeno 15. 1. 2020.
- ^ „Biljarda”. Montenegro travel. Pristupljeno 15. 1. 2020.
- ^ „Cetinje : Biljarda Njegoševa rezidencija”. Montenegro travel. Arhivirano iz originala 15. 01. 2020. g. Pristupljeno 15. 1. 2020.
- ^ Rovinski 199, str. 59, 60.
- ^ Krnjo i Zelenko na poklon Vladici.
