Veda Slovena
Veda Slovena je zbirka pjesama koju je u drugoj polovini 19. vijeka objavio Stefan Verković, tvrdeći da se radi o pjesmama iz paganskog vremena sačuvanim u usmenom predanju Pomaka, muslimanske etničke grupe iz jugozapadne Bugarske. Prvi tom Vede Slovena objavljen je u Beogradu 1874, a drugi tom u Sankt Peterburgu 1881.[1]
Stefan Verković, rođen 1827. godine, bio je Hrvat iz Bosanske Posavine, koji je prihvatio tvrdnje Ljudevita Gaja i Ilirskog pokreta da su Južni Sloveni potomci drevnih Ilira. Sredinom 19. vijeka prešao je na Pravoslavlje. Obavljao je neke poslove za Iliju Garašanina u istočnoj Makedoniji. Nakon što mu je bugarska vlada dodijelila penziju, nastanjuje se u Sofiji gdje ostaje do kraja života 1893. U Bugarskoj se zanosi idejama da su Sloveni potomci Tračana i Antičkih Makedonaca, i da pripadaju istoj kulturi kao drevni Indijci. Vjerovao je da potvrdu za ove ideje može naći u narodnom predanju stanovništva istočne Makedonije, naročito muslimanskih Pomaka.[1]
Na Verkovića su uticali tekstovi bugarskog pseudo-istoričara Georgi Rakovskog, koji je tvrdio da su stari Grci i cijela Evropa prosvijetljeni i civilizovani od strane Pelazga, koji su kasnije nazivani Etrurcima, Ilirima i Makedoncima, a danas su to Sloveni Bugari. Osim toga, bugarski jezik je moderni oblik sanskrita, a bugarski narodni običaji čuvaju staroindijsku vjeru. Bugarski Sloveni su najstariji stanovnici Evrope i najčistiji potomci Arijevaca. Stari Tračani i Iliri bili su Sloveni, dakle Orfej i Aleksandar Veliki takođe su Sloveni.[1]
Od presudnog značaja za nastanak Vede Slovena bio je susret Verkovića sa Ivanom Popilievim Gloganovim, učiteljem u makedonskom selu Kruševu. Gloganov je donekle poznavao grčku mitologiju, i čitao je pseudo-istorijske radove Rakovskog. Verković unajmljuje Gloganova da sakuplja narodne pjesme o Filipu Makedonskom, o preseljenju Slovena iz Indije, o pjesniku Orfeju i slično. U nemogućnosti da ih nađe na terenu, Gloganov sam piše takve pjesme i prodaje ih Verkoviću kao izvorne. Verković je smatrao da je pjesma o Orfeju prekratka, te je Gloganovu ponudio nagradu od deset dukata ako nađe dužu i potpuniju verziju. Gloganov se ubrzo pojavljuje sa pjesmom od 853 stiha.[1]
Do objavljivanja prvog toma Vede Slovena u Beogradu 1874, Gloganov je izmislio 56 „izvornih“ pjesama sa ukupno 17000 stihova, koje su uključene u ovaj tom. Drugi tom, objavljen u Sankt Peterburgu 1881, sadrži obredne pjesme grupisane oko 20 narodnih praznika, sa ukupno 15000 stihova. Skupo plaćeni Gloganov, koji je napustio učiteljsku službu, osmislio je i čitav panteon starih tračanskih, tj. slovenskih bogova, nazivajući ih Siva, Višnu, Igne, Druida itd. Izmislio je i poseban jezik za koji je tvrdio da je tračanski, i da je sačuvan u epskim pjesmama: „Veta e vila vetiše, / Hruj mi sefita, / Sefita, udita, / Vej mi sanita, / Urum mi tata. / Tata mi finita / Traj mi dalita...“[1]
Reference uredi
Literatura uredi
- Radenković, Ljubinko (2005). „Krivotvorenje folklora i mitologije: Neki slovenski primeri“. Zbornik Matice srpske za književnost i jezik (Novi Sad: Matica srpska) 53 (1–3)