Vetrenjača u Oromu
Vetrenjača u Oromu, naseljenom mestu na teritoriji opštine Kanjiža, predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.[1]
| Vetrenjača u Oromu | |
|---|---|
 Vetrenjača u Oromu | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Orom |
| Opština | Kanjiža |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | druga polovina 19. veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Međuopštinski zavod za zaštitu spomenika kulture |
| www | |
Osamdesetih godina 19. veka, u ataru Oroma radilo je jedanaest vetrenjača. Na kraju 20. veka ostala je samo jedna, takozvana „bajus” vetrenjača, koja je izgrađena šezdesetih godina 19. veka. Na sanducima za brašno je bio urezan datum izgradnje. Vetrenjača je ranije stajala u Uštorki. Njen vlasnik, nadajući se boljoj zaradi, unutrašnju opremu mlina je demontirao i preneo na Veliki put. Vetrenjača je šezdesetih godina bila u posedu porodice Kovač, a zadnji vlasnik je bio Ištvan Kovač.
Opis vetrenjače uredi
Šatorasti krov vetrenjače je pokretan. Pokretljivost je omogućio široki disk od tvrdog drveta. Jedna strana visokog krovišta je odvod, kroz koji prolazi široka pokretna osovina. Na njene ivice su šarafima pričvršćene traverze, a jedra sa gvozdenim trakama. U početku je mlin iz Oroma funkcionisao sa četiri krila da bi se sa opadanjem kapaciteta skinula dva. U tavanskom prostoru stoji veliko kolo koje se pokretalo velikim dobošem. U istom tavanskom prostoru na široku osovinu nadovezuje se glavna osovina. Na drugom spratu je smešten veliki doboš kojeg pokreće točak sa zupcima. Ovaj sistem pokreće glavnu osovinu. Na delu drugog sprata je i brzo kolo koje pokreće male doboše, u ovom slučaju tri. Od malih doboša do mlinskih kamenova na prvom spratu vodile su gvozdene vile.
Mlinski kamenovi su bili sastavljeni iz dva dela. Donji kamen dolnjak je bio pričvršćen za pod pomoću gipsa na četiri mesta. Kamenovi su bili obuhvaćeni obručem od jelovine. Iznad kamenova je bio montiran, takođe od jelovine, koš za žito. Na ovom spratu je bila još naprava za skidanje kamenova. Danas su od ovog mehanizma ostali su samo pokretni donji kamenovi. Brašno se od mlinskih kamenova do sanduka ispuštalo pomoću cevi. U prizemnom delu su bila postavljena velika šestougaona svilena sita za odvajanje mekinja od brašna. Na ovom prostoru tzv. kopozo je služio za prečišćavanje žita. Izvan mlina je bio smešten mehanizam za okretanje jedara u pravcu vetra. Objekat vetrenjače je znatno oštećen. Spoljašnji deo mehanizma-krila i ostali deo u potpunosti su uništeni. Od mehanizma za mlevenje, sačuvani su samo fragmenti.
Godine 1987. prema uslovima Zavoda iz Subotice, delimično je sanirana zgrada. Tom prilikom je izrađen program revitalizacije kompleksa koji nije ostvaren.
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ „Vetrenjača u Oromu”. Međuopštinski zavod za zaštitu spomenika kulture Subotica. Pristupljeno 14. 2. 2020.
