Muzej Vuka i Dositeja
Muzej Vuka i Dositeja memorijalni je muzej, posvećen dvojici velikana srpske kulture, prosvetitelju i prvom srpskom ministru prosvete Dositeju Obradoviću i reformatoru srpskog jezika, tvorcu srpskog književnog jezika, Vuku Karadžiću.[1]
| Muzej Vuka i Dositeja | |
|---|---|
 | |
| Osnivanje | 28. februar 1949. |
| Lokacija | Beograd Srbija |
| Posetioci | oko 2000 posetilaca mesečno |
| Kustos | Eliana Gavrilović |
| Adresa | Gospodar Jevremova 21 |
O Muzeju uredi
Galerija Muzeja Vuka i Dositeja predstavlja fond memorijalnog muzeja, posvećenog prosvetitelju i prvom srpskom ministru prosvete Dositeju Obradoviću i reformatoru srpskog jezika, tvorcu srpskog književnog jezika, Vuku Karadžiću. Vukova zbirka je izdvojena iz fonda Narodnog muzeja i pridružena malobrojnoj zaostavštini Dositeja Obradovića 1949. godine kada je formiran poseban muzej – Muzej Vuka i Dositeja, otvoren 28. februara 1949. godine. Dodeljena mu je zgrada u kojoj je jedno vreme bila Velika škola, s obzirom na to da je Dositej Obradović bio jedan od njenih idejnih tvoraca, a Vuk Karadžić jedan od prvih dvadeset učenika.[1]
Narodnom muzeju Muzej Vuka i Dositeja pridružen je ponovo 1979. godine. Pored bogate izložbene delatnosti, u muzeju se obavlja i delatnost naučno-istraživačkog karaktera, koja se odnosi na Dositeja i Vuka kao i na period u kojem su živeli i stvarali. Od 1958. Muzej izdaje i svoj godišnjak, Kovčežić, u kome se objavljuje građa i naučni prilozi koji su rezultat naučno-istraživačkog rada u muzeju.
U toku 2011. godine započeti su radovi na sanaciji, restauraciji i adaptaciji zgrade Muzeja Vuka i Dositeja kojima je omogućeno ne samo strukturalno saniranje objekta, već i primena standarda moderne muzeološke prakse čuvanja i izlaganja, kao i formiranje nove osavremenjene postavke. Radovi su završeni u decembru 2012, a nova postavka, u renoviranom Muzeju, svečano je otvorena 24. decembra 2012. godine.[2]
Vukova zbirka i Dositejeva zbirka uredi
Starija i bogatija je Vukova zbirka. Oformljena je još krajem 19. veka, kada je Vukova kćerka, Mina Karadžić Vukomanović, poklonila njegovu zaostavštinu Kraljevini Srbiji. Ova zbirka je bila prva od zbirki Narodnog muzeja čiji je stručni katalog u celini štampan i objavljen 1900. godine, nakon što je Mihajlo Valtrović stručno obradio materijal koji je predat Narodnom muzeju. Vukova ostavština izlagana je u Narodnom muzeju u okviru Vukove spomen-sobe i kasnije u okviru Istorijskog odeljenja muzeja. Deo Vukove zaostavštine, posebno nameštaj, nestao je ili uništen 1915. godine kada je prilikom austrijskog bombardovanja Beograda pogođena i zgrada Narodnog muzeja, kao i u vreme okupacije. U zbirci se danas čuvaju lični i porodični predmeti Vuka Karadžića, portreti i umetnička zaostavština, prva izdanja njegovih knjiga i brojna arhivska građa. Za razliku od Vukove zaostavštine, ličnih predmeta Dositeja Obradovića nema jer su uništeni u požaru još 1813. godine. Zbog toga se deo muzejske zbirke koja se odnosi na njega uglavnom zasniva na likovnim prilozima, arhivskoj građi, Dositejevoj prepisci i knjigama, među kojima su prva izdanja njegovih dela.
Istorija zdanja uredi
_3.jpg)
Muzej je smešten u jednom od najstarijih delova Beograda, u zgradi u kojoj je bio Dositejev licej, u Ulici gospodar Jevremovoj broj 21 i zajedno sa Bajrakli džamijom i Šeih-Mustafinim turbetom predstavlja arhitektonsko svedočanstvo dugovekovnog prisustva turske vladavine u Beogradu.
Kuća je podignuta u prvoj polovini 18. veka 1739, verovatno za Beogradskog defterdara (turskog upravitelja riznice). Arhitektonski predstavlja klasičan primer kuće balkanskog stila – pravougaone osnove, sa erkerima u eksterijeru i orijentalnom podelom kuće i divanhanima u enterijeru. Kuća je u to vreme bila veoma raskošna i jedna je od retkih spratnih kuća na Zereku, kako se ovaj deo grada nazivao u tursko vreme. Dvorište kuće nekada je opasivao visoki zid, a danas je sačuvan samo njegov deo, kraj ulazne kapije.[1] Kuća je više puta menjala namenu i vlasnike, a između 1809. i 1813. godine, u njoj je radila Velika škola koju je osnovao Dositej Obradović. Ova škola predstavljala je prvu višu prosvetnu ustanovu u Srbiji, koja će se kasnije razviti u univerzitet. Značajni konzervatorsko-restauratorski radovi na ovom zdanju obavljeni su 1948. godine i objektu je vraćen prvobitni izgled.
Zbog svoje arhitektonske i istorijske vrednosti, zdanje muzeja zaštićeno je kao kulturno dobro od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju.[3]
Delfa Ivanić je spasila ovu zgradu od rušenja uredi
Delfa Ivanić je u svojim Uspomenama ostavila zapis kako je u julu-avgustu 1930.-1931. godine u Lipiku uporno, danima uticala da Aca Stanojević ne ruši zgradu koja je danas Muzej Dositeja i Vuka. On je to planirao i kao opštinski odbornik grada Beograda u svome referatu podneo je predlog, da se radi regulacije ulice sruši zgrada Muzeja Dositeja i Vuka, a ona se zbog kulturnih razloga protivila takvoj njegovoj odluci. Na kraju ju je poslušao i obećao joj, da će se pri povratku u Beograd povući ta odluka, što se i desilo. Njeni argumenti su bili da se svuda u kulturnom svetu, ljubomorno čuvaju takvi spomenici kulture, i po cenu uređenja ulica. Navela mu je kao klasičan primer u Frankfurtu na Majni – Hajneovu viršlernicu, koju su Nemci ljubomorno čuvali i sačuvali je kao njihov kulturni spomenik, iako je bila na sred ulice. Oko ovog predloga Ace, Delfa se sa njim skoro svakog dana žučno prepirala. Dokazivala je da bi to bila velika greška i naša velika sramota, ako bi se taj predlog njegov prihvatio i izvršio. Smatrala je da bi to bio greh prema našoj narodnoj kulturi.[4]
Galerija uredi
-
Emanuel Maša Muanović - Dositejev licej, 1924. -
Dositejev licej, fasada -
Kubura Vuka Karadžića -
Enterijer Muzeja, divahana -
Mumakaze kojima se prikraćivao fitilj sveće da bi jače gorela -
Mezimac Dositeja Obradovića -
Udžbenik geografije Pavla Solarića -
Pjesnarica Vuka Karadžića -
Dositejev licej, spoljašnjost -
Dositejev licej, ulaz -
Dositejev licej, spoljašnjost
Reference uredi
- ^ a b v „Muzej Vuka i Dositeja”. Zvaničan veb sajt. Narodni muzej u Beogradu. Pristupljeno 11. 09. 2018.
- ^ „Muzej Vuka i Dositeja ponovo otvoren za posetioce”. Politika. Potitika. Pristupljeno 11. 09. 2018.
- ^ „Dositejev licej na spisku spomenika kulture u Srbiji”. Spomenici kulture u Srbiji. Pristupljeno 11. 09. 2018.
- ^ Milanović, Jasmina (2012). DELFA IVANIĆ, USPOMENE. Beograd: INSTITUT ZA SAVREMENU ISTORIJU. ISBN 978-86-7403-172-8.
