Glad (bugarski vojvoda)

Glad je bio bugarski vojvoda, koji je vladao na teritoriji današnjeg Banata u devetom i desetom veku.

Gladovo vojvodstvo u devetom veku prema sajtu www.eliznik.org.uk.

Gladovo vojvodstvo u devetom veku prema mađarskom istoričaru Dr. Šandoru Markiju.

Istorija

Prema nekim izvorima, Glad je, pored Banata, vladao i delom južne Transilvanije i okolinom grada Vidina u današnjoj Bugarskoj. Glad je bio vazal bugarskog cara Simeona, a bio je poreklom iz grada Vidina, gde mu se, prema nekim izvorima, nalazila i rezidencija. Većinu stanovništva na teritoriji kojom je vladao Glad sačinjavali su Sloveni i Vlasi.

Glad je Banatom vladao verovatno iz utvrđenja u istočnom delu atara sela Karlovo (danas Novo Miloševo), čiji se bedemi i danas poznaju (Galad grad). Pored ovog lokaliteta postoji potes Klisa, čiji naziv je spomen na nekadašnju crkvu koja je podignuta u sklopu ovog utvrđenja.

U desetom veku, Glada su porazili Mađari. Mađari su poslali vojsku protiv vojvode Glada i pokorili stanovništvo između reka Moriš i Tamiš. Kada su pokušali da pređu Tamiš, Glad ih je dočekao sa velikom armijom, u kojoj je bilo Kumana, Bugara i Vlaha. Narednog dana, Gladova armija je doživela poraz. Mađarski napad na vojvodu Glada u Banatu se datira u 934. godinu.

Prema drugom izvoru (v. Kupusarević) bitka se odigrala 896. godine, a Glad se uplašen od Mađara skriva u tvrđavu Kovin da bi se nakon tri dana predao.

Gladov potomak je bio banatski vojvoda Ahtum, poslednji vladar koji se suprotstavio uspostavljanju neposredne vlasti Mađarskog kraljevstva u 11. veku, ali je takođe poražen od strane Mađara.

Poreklo imena

U Banatu i danas postoje sela Gladna i Galad, koja su verovatno dobila ime po vojvodi Gladu. Grad Kladovo na Dunavu, u Srbiji, je takođe mogao dobiti ime po vojvodi Gladu (Prvobitni oblik imena grada je verovatno bio Gladovo). U 15. veku je na reci Zlatici u Banatu izgrađena tvrđava Galad. Tvrđava je dobila to ime, jer se mesto na kome je izgrađena zvalo Galad. Takođe je zabeležen i Gladov manastir (Galadmonostra) 1426. godine.

Ime Glad je verovatno slovenskog porekla, iako značenje imena nije potpuno objašnjeno. U Pribaltiku su postojala naselja Gladichov, Gladyšov, na reci Biese i Gladišov na reci Radgošć. Na srpskom prostoru se toponomi sa istom osnovom pojavljuju na prostoru gde su nađeni najstariji slovenski slojevi na Balkanu, danas u Republici Srpskoj - Gladnica u opštini Srebrenica, zatim Gladnić, Gladnik, Gladojević, Gladović i Gladovići kod Višegrada, zatim predeo Glade, Gladov do, Gladova vrtača, Gladov vrh i Gladov krš u Ozrinićima, Gladište u Kučima u Crnoj Gori i Gladišev dol u Metohiji. Ovi toponimi potvrđuju još jednom da je gospodar Banata, vojvoda Glad, bio slovenski vladar.

Izvori

Glavni istorijski izvor o Gladu je istorijska hronika Gesta Hungarorum, koju je napisao budimski sveštenik Peter, u vreme mađarskog kralja Bele III, na kraju 12. veka.

Literatura

• Jovan M. Pejin, Iz prošlosti Kikinde, Kikinda, 2000.
• Prof. dr Radmilo Petrović, Vojvodina - petnaest milenijuma kulturne istorije, Beograd, 2003.
• Milan Tutorov, Mala Raška a u Banatu, Zrenjanin, 1991.
• Milan Tutorov, Banatska rapsodija - istorika Zrenjanina i Banata, Novi Sad, 2001.
• Njagu Đuvara, Kratka istorija Rumuna za mlade, Novi Sad, 2004.
• Jovan Pejin, Velikomađarski kapric, Zrenjanin, 2007.
• Dušan Belča, Mala istorija Vršca, Vršac, 1997.
• Isidor Kupusarević, Kovin do kraja XVIII veka, 1935.
• Édouard Sayous, Histoire générale des Hongrois, Budapest/Paris, Athenaeum/F. Alcan,‎ 1900.

Vidi još

• Banat
• Istorija Vojvodine
• Istorija Srbije

Spoljašnje veze

• Gesta Hungarorum Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. oktobar 2004)
• Mapa
• Mapa
• Mapa