Gondor
Gondor (engl. Gondor) je izmišljeno kraljevstvo, u izmišljenom svetu - Ardi, engleskog pisca Dž. R. R. Tolkina. Opisano je kao kraljevstvo Ljudi na zapadu Srednje zemlje. Predstavlja centralnu zemlju za dešavanja u trećem tomu Gospodara prstenova, Povratak kralja i uglavnom se bavi događajima vezanim za „Rat za prsten” i obnovom kraljevstva nakon njega. Istorija kraljevstva je opisana u uvodu i dodatku Povratka kralja.
| Gondor | |
|---|---|
 | |
| Gospodar prstenova i Silmarilion | |
| Drugi nazivi | Južno kraljevstvo, Kamenita zemlja |
| Zemlja | Izmišljena zemlja - Arda |
| Stvaralac | Dž. R. R. Tolkin |
| Vrsta | Južno numenorejsko kraljevstvo u izgnanstvu |
| Rase | Ljudi |
| Važne lokacije | Minas Tirit, Ozgilijat, Dol Amrot, Minas Itil |
Prema Tolkinu, Gondor su osnovala braća Isildur i Anarion, koji su bili jedni od preživelih ljudi Numenora nakon njegovog potopa. Zajedno sa Gondorom, Numenorejci su osnovali i kraljevstvo Arnor, na severu Srednje zemlje, tako da je Gondor takođe bio poznat i kao Južno kraljevstvo.
Na osnovu svojih ranih koncepcija, Tolkin je počeo postepeno da stvara istoriju i geografiju Gondora "tek" tokom pisanja Gospodara prstenova. Sama uloga ovog kraljevstva je kod Tolkina rasla postepeno sa razvitkom drugih radnji u samom Gospodaru prstenova, što je dovelo do kasnijih dodatnih pisanja o ovom kraljevstvu od strane Tolkina.
Istorija uredi
Istorija Gondora je opisana u nekoliko Tolkinovih radova. U sklopu narativa samog Gospodaru prstenova, Gondor se prvi put pominje na „Elrondovom savetu”, gde se ukratko opisuju neki događaja iz Drugog i Trećeg doba, čiju istoriju možemo kasnije pronaći u dodatku Gospodara prstenova, na kraju Silmariliona kao i u Nezavršenim pričama.
Teritoriju Gondora su kolonizovali Numenorejci tokom vrhunca svoje moći, ovu teritoriju su primarno kolonizovali "verni Numenorejci" na čelu sa Elendilom.[1] Nakon potopa Numenora, Elendil sa sinovima Isildurom i Anarionom, dolazi u Srednju zemlju i biva proglašen Visokim kraljem sviz zemalja Dunedaina.[2]
Nakon bitke „Poslednjeg saveza” gde su ljudi zajedno sa vilenjacima porazili Saurona, Isildur biva imenovan za prvog kralja Gondora. Gondor doživljava veliki uspon i svoje zlatno doba koje je dugo trajalo i za vreme kojeg Gondor osvaja velika područija i vodi mnogo ratova protiv Istočnjaka i Haradrima, čak osvajajući veliki deo Harada, dok je na Mordor motreno velikim tvrđavama koje su kraljevi Gondora izgradili na njegovim granicama.[3] Ovaj period uspona je pratilo i jačanje Gondorove mornarice tokom vladavine četiri „Kralja moreplovca”, kako ih Tolkin naziva, što je ocrtavalo njihovo numenorejsko nasleđe.[3]
Propadanje Gondora počinje prevelikim uživanjem u bogatstvu i koje je bilo posledica viševekovne moći i nedodirljivosti. Slabljenjem centralne moći, učestali napadi Istočnjaka i Haradrima kao i zanemarivanje opasnosti koja je uvek vrebala iz Mordora, dovodi do postepenog propadanja Gondora. Građanski rat koji je započeo Kastamir (Crni-Numenorejac) dovodi do Gondorovog gubitka južnih teritorija i povlačenjem iz severne doline reke Anduin. Nakon 2000 godina vladavine kraljeva, ova linija se prekida kada Earnur, poslednji kralj Gondora biva izazvan na duel od strane Vešca-kralja Angmara u Mordor 2050. godine Trećeg doba na koji se odazvao otišavši u Mordor, iz kojeg se nikada nije vratio.
Tako da bez naslednika linija kraljeva se prekida i počinje doba upravitelja koje je trajalo do 3021. godine Trećeg doba i obnove ujedinjenog kraljevstva Gondora i Arnora na čelu sa kraljem Aragornom II Elesarom.
Etimologija uredi
Tolkin je za naziv Gondor uveo iz sindarina što znači „Kamenita zemlja” (gond - kamen i dor - zemlja).[4] Ovaj naziv je imao uticaj na formiranje naziva Stoningland koje su koristili ljudi Rohana.[5] Ovo se odnosilo na veoma razvijenu masoneriju i kamenorezačku tehnologiju koju su posedovali ljudi Gondora, te da su skoro sve svoje građevine pravili od kamena.[6] Tolkin nam govori da je inspiraciju za reč kamen gond imao u reči kamen - ond iz pre-keltskog jezika Britanije.[7] Ondonórë se koristi kao prevod reči Gondor na kveniji.[8]
Geografija uredi
Fizička geografija Gondora je najbolje ilustrovana od strane Kristofera Tolkina, na osnovu skica i opisa njegovog oca iz glavnih radova. Ilustracije se mogu pronaći u Gospodaru prstenova i Nezavršenim pričama. Pojedina područija Gondora su detaljnije opisana u pojedinim poglavljima raznih radova.
Gondor je lociran u zapadnom delu Srednje zemlje i glavni deo njegove teritorije je lociran oko zaliva Belfalas i Belih planina. Totalna površina Gondora prikazana na Tolkinovim mapama je procenjena na 1.855.530 km².[9] Na severozapadnoj granici je u početku postojalo kraljevstvo Arnor, na severu se nalazi divlja zemlja Rovanion koja kasnije postaje kraljevstvo Rohan nakon što Gondor pokloni svu zemlju severno od belih planina Rohirima, na istoku zemlje Runa i Sauronova zemlja Mordora i na jugu pustinje Harada.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Tolkien, J. R. R. (1977), Tolkien, Christopher, ur., The Silmarillion, Boston: Houghton Mifflin, "Of the Rings of Power and the Third Age", pp. 290–304, ISBN 0-395-25730-1
- ^ Return of the King, Appendix A, I (iv), pp. 323–336
- ^ a b Return of the King, Appendix B, pp. 362–376
- ^ Etymologies, entries GOND-, NDOR-
- ^ Return of the King, "The Battle of the Pelennor Fields", pp. 124–5
- ^ Return of the Shadow, "New Uncertainties and New Projections", pp. 379–381
- ^ Carpenter 1981, pp. 324
- ^ Hammond & Scull 2005, "The Great River", pp. 347
- ^ Fonstad, Karen Wynn & The Atlas of Middle-earth 1991, pp. 191
Literatura uredi
Tolkien, J. R. R. (1955), The Return of the King, The Lord of the Rings, Boston: Houghton Mifflin (objavljeno 1987), ISBN 0-395-08256-0
