Gradašnica (Pirot)

Gradašnica
Gradašnica;
	Gradašnica
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Pirotski
Grad	Pirot
Stanovništvo
— 2011.	362
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 10′ 35″ S; 22° 35′ 22″ I / 43.1765° S; 22.5895° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	465 m
	Gradašnica Gradašnica na karti Srbije
Ostali podaci
Pozivni broj	010
Registarska oznaka	PI

Gradašnica je naselje Grada Pirota u Pirotskom okrugu. Prema popisu iz 2011. ima 362 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 412 stanovnika).

Istorija

Mesto Gradašnica 1688/1689. godine pominje se u "nomokanonu" 15-17. veka srpske recenzije iz manastira Poganovo. To mesto je u 19. veku u Pirotskom okrugu (1884).

Most u selu Gradašnica 1962.

Mlin u Gradašnici

U Gradašnici je 1886. godine ozidana pravoslavna crkva posvećena Sv. Paraskevi.^[1] Škola je radila u okviru crkve prvobitno sve dok nije otvorena posebna zgrada Škole 1887. godine. Iste godine je škola zatvorena zbog otvaranja osnovne škole u selu Dobri Do. Deca su išla u školu u Pirotu i selima Izvor, Dobri Do ili Veliki Suvodol. Posle Prvog svetskog rata, otpočinje se sa radom 1919. godine. Izgrađena je nova zgrada škole 1926. godine.

Pored crkve Svete Paraskeve, u selu se nalazi i izuzetno stara crkva Svetog Vlaha.

U minulim vremenima, osnovne prihode meštani Gradašnice sticali su od poljoprivredne proizvodnje, vinogradarstva i naročito od mnoštvo vodenica kojih je bilo na Gradašničkoj reci. Te vodenice zadovoljavale su potrebe ne samo Pirota, već i velikog broja okolnih sela.^[2] Najpoznatija vodenica na Gradašničkoj reci bila je Begova kula podignuta početkom 19. veka, koja je potom do urušavanja imala status spomenika kulture.^[3]

Rodovi familija

1. Bazovci su familija koja je poreklom iz sela Bazovik. Najstariji predak je Kosta pa otud i prezime Kostić.
2. Volejini su jedna od najstarijih porodica u Gradašnici. Najstariji predak - Cvetko.
3. Živkovi ili Potini su familija čiji je najstariji predak Pota.
4. Durkovi ili Džonini su familija krupnih i jakih ljudi. Džona je imao jednog sina - Ćira.
5. Lelebabini su dobili ime po legendi kada je neko od dece iz ove familije, uplašeno od Turaka vikalo po kući: "Lele babo, Krdžalije!". Ovo je jedna od najstarijih porodica. Najstariji poznati predak je Stanko. Prezimena: Stanković i Jovanović.
6. Visočanje su se doselili iz sela Braćevci kod Visoka. Najstariji predak im je Mina Rančić.
7. Policajini su familija čiji je najstariji predak Ćira a njegov sin se zvao Cvetko.
8. Mazničovi su familija pop Mazna - Cvetka.
9. Vurdini ili Nevljani su starosedelačka porodica. Najstariji predak je Anta.
10. Korkmini su familija čiji je predak Anta Jovanović Korkma.
11. Ljutini se pretežno prezivaju Milenković po pretku Milenku. Ima i prezimena Pešić i Dimitrijević.
12. Danjini su dobili ime po nadimku najstarijeg pretka - Mita Danja.
13. Džućini i Pešćini nose naziv po Džuku i njegovom sinu Peši. Ovo su bogate porodice koje su imale vodenicu i valjavnicu.
14. Džidžanovi su starosedelačka porodica. Ime su dobili po tome što su sitnije građe pa su ih zvali dživdžani - vrapce. Najstariji predak im je Ćira Antić Džidžanov.
15. Panagonovi - Studentkovi potiču od nepoznatog pretka koji je imao dva sina: Minu i Đorđa.
16. Visočanje su doseljeni iz sela Visok a najstariji predak im je deda Ranča.
17. Šumanovi su starosedelačka porodica a ime su dobili po pretku koji je bio hajduk i uvek je bio u šumi. Najstariji predak im je Jovan koji je poreklom iz sela Pakleštica.
18. Šajtini, Taškovi, Murdžini i Surlini potiču od istog pretka - Ige koji je imao četvoro dece: Manča, Ceka, Đora i Petar.
19. Čarlini su familija koja je najstarija u Gradašnici. Nepoznati predak je imao tri sina: Krstu, Pešu i Petra. Prezime: Petrović.
20. Todorćinisu familija čiji je predak deda Džuna Gogić. Imao je tri sina: Nacu, Đoru i Milana.
21. Rašini su porodica čije je prezime Rašić od pretka Raše. Pojavljuje se i prezime Tričković u ovoj familiji.
22. Čulini su familija čiji je predak Stanko.
23. Toplodolci su jedina porodica koja se tu doselila posle Drugog svetskog rata. Doselio se najpre Branko Ćirić sa ženom Spasom.
24. Šanini su familija čiji je najstariji predak Petar Penčić.
25. Vekajini su familija čiji je predak Andreja. Prezimena ove familije su Manojlović i Manić.
26. Pačarizovi su stara familija a poreklo vode od nekog pretka koji se zvao Pačariz. Prezime im je Jovanović.
27. Cenđini vode poreklo od pretka Gmitra koji je imao dva sina i kćer.
28. Kolenovi ili Kulenovi su porodica koja je izgubila svaki trag u ovom selu. Jedine osobe kojih se sećaju meštani su baba Marica i njena sestra Jona.
29. Šulejini i Marđini su poreklom iz sela Topli Do. Najstariji predak je Peša. Imao je dva sina i kćer: Spasa, Marga i Golub.

Demografija

U naselju Gradašnica živi 325 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,4 godina (40,3 kod muškaraca i 40,5 kod žena). U naselju ima 126 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,27.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[4]
Godina	Stanovnika
1948.	690
1953.	695
1961.	698
1971.	657
1981.	660
1991.	452	450
2002.	412	412

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[5]

Srbi	380	92,23%
Romi	30	7,28%
Jugosloveni	2	0,48%
nepoznato	0	0,0%

Stanovništvo prema polu i starosti^[6]


	m	ž
?	0	0
80+	4	7
75—79	9	11
70—74	9	11
65—69	7	13
60—64	12	21
55—59	7	5
50—54	21	14
45—49	13	10
40—44	19	14
35—39	12	13
30—34	17	16
25—29	13	13
20—24	12	10
15—19	6	19
10—14	16	15
5—9	11	15
0—4	8	9
Prosek :	40,3	40,5

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	119	131	155	166	172	135	126

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	26	25	17	30	14	8	4	0	1	1	3,27

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena
Muški	161	37	109	11	4
Ženski	177	33	109	33	2
UKUPNO	338	70	218	44	6

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	84	3	0	0	48
Ženski	51	1	0	0	38
UKUPNO	135	4	0	0	86
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	1	9	2	2	5
Ženski	0	0	3	2	0
UKUPNO	1	9	5	4	5
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	1	3	0	1
Ženski	1	0	0	2	4
UKUPNO	1	1	3	2	5
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	5	0	0	4
Ženski	0	0	0	0
UKUPNO	5	0	0	4

Reference

^ "Naš jezik", Beograd 1939. godine
^ Zlatković, Dragoljub (2006). „Mikrotoponimija desne obale Nišave od Milojkovca i Obrenovca do Gradašnice i Nišora”. Pirotski zbornik. 31: 143.
^ Jovanović, Borisav (2012). Stari zanati Pirota i okoline. str. 79.
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura

Milorad Miša Živković, Gradašnica, selo kraj Pirota, Pi pres Pirot, 2011.

Spoljašnje veze

[1] "Naš jezik", Beograd 1939. godine

[2] Zlatković, Dragoljub (2006). „Mikrotoponimija desne obale Nišave od Milojkovca i Obrenovca do Gradašnice i Nišora”. Pirotski zbornik. 31: 143.

[3] Jovanović, Borisav (2012). Stari zanati Pirota i okoline. str. 79.

[4] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[5] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[6] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]