Grigorije Vojlovički Sinait

Grigorije Vojlovički Sinait (Grčka, 14. vek — Srbija) po poreklu Grk, bio je jedan od Sinaita, koji je prebegao u Srbiju Svetog kneza Lazara i despota Stefana, skraja 14 veka, i bio žitelj pustih šuma vojlovičkih, kod današnjeg Pančeva. Ovaj Grigorije Vojlovički mogao bi biti, premda o tome nemamo nikakvih direktnih podataka, jedan od monaha sinaita iz kruga učenika prepodobnog Romila i Grigorija Mlađeg. O tome u manastiru Vojlovici postoji predanje da su 1771. godine postojale, a i kasnije, postoje mošti nekog Grigorija Sinaita koje počivaju „vo grobje, v zemlji”, ovog manastira.

Njega neki poistovećuju sa ličnošću Grigorija Ćutljivog. Da su to mošti Grigorija Ćutljivog, mislilo se sve do 1719. godine kada se u moskovskom štampanom izdanju apostola našla posveta koja označava pripadnost ove knjige Vojlovičkom manastiru u kome su mošti Grigorija Sinaita, a istovremeno se pominju i mošti Grigorija Ćutljivog.

Život

Manastir Vojlovica

Rođen je u Grčkoj u 14. veku, gde je jedno vreme i živeo. Potom je prešao da živi u Srbiji u slavno doba učenika prepodobnog Grigorija Starijeg Sinaita, čijeg duha je on bio nastavljač.

Podvizavajući se uzvišenim monaškim podvigom, ovaj, slavni Hristov monah, bio je žitelj pustih šuma vojlovičkih, kod današnjeg Pančeva, gde je možda već u njegovo vreme, na prelazu 14-og u 15-i vek, ustrojen manastir Svetih Arhanđela u Vojlovici, čiji osnivači su po jednom predanju bili despot Stefan Lazarević, sin kneza Lazara, 1383. ili 1405. godine. Dok istorijski podaci govore da su za njegovo osnivanje zaslužni monasi Sinaiti i izbeglice posle bitke kod Lebana, gde su njihovi manastiri bili uništeni, na čelu sa Nikolom Skobaljićem, vazalom despota Stefana prešavši Dunav, i noseći sa sobom ikonostas napuštenog manastira Vojlovac.

Mošti u manastiru Vojlovica

Za mošti u manastiru Vojlovica Đ. Radojičić pretpostavlja (da ako se zaista radi o moštima Grigorija Mlađeg), onda su one bile prenete posle druge seobe Srba (1738) za vreme povlačenja iz Srbije. No on s pravom postavlja pitanje: ako su to mošti Grigorija Gornjačkog prenete u Vojlovicu privremeno zbog povlačenja od Turaka, zašto bi ih onda zakopavali u zemlju?

L. Pavlović kao dokaz da se tu radi ipak o nekom drugom Grigoriju navodi zapis na štampanom apostolu u Moskvi 1719. godine (zapis je iz 19. veka), u kome se kaže da ta knjiga pripada opštežiteljnom Vojlovičkom manastiru u kome su mošti prepodobnog Grigorija Sinaita; dok se u isto vreme pominju Grigorijeve mošti u Gornjaku.

Veoma je verovatno da su mošti Grigorija Ćutljivog, saglasno svedočanstvu svetogorskog prote Gavrila Hilandarca (16 vek.) u žitiju Nifona II patrijarha Carigradskog, bile neko vreme u manastiru Reškovici (cele ili jedan deo), a da se ovde radi o nekom drugom Grigoriju, koji je pripadao takođe krugu monaha Sinaita. Tu pretpostavku potvrđuje i činjenica da je manastir Vojlovicu podigao knez Lazar, posle zauzimanja zemalja oko Dunava (1383).

Postoji još jedan Grigorije koji se poistovećuje sa Grigorijem Ćutljivim: prepodobni Grigorije Kumanički, On se obično praznovao kad i Grigorije Gornjački (7. decembra). I godina smrti im se poklapa (1406). Postoji predanje da je bio iz porodice Nemanjića, L. Pavlović pretpostavlja da bi on mogao biti ktitor manastira Grigorijata, čije su mošti Srbi monasi, za vreme velikog požara 1761. odneli zajedno sa njegovom biografijom s njegovim potpisom iz 1405. i preneli ih u manastir Kumanicu na Limu..

Tako bi i ovaj Grigorije Vojlovički mogao biti, premda o tome nemamo nikakvih direktnih podataka, jedan od monaha Sinaita iz kruga učenika prepodobnog Romila i Grigorija Mlađeg. Na to ukazuju i antropološka istraživanja izvršena 29. avgusta 2017 godine u priprati manastirske crkve manastira Vojlovice. Ekipom stručnjaka je rukovodio profesor Srboljub Živanović iz Londona, koji je tom prilikom konstatovao:

Antropološkim i paleopatološkim pregledom moštiju utvrđeno je da je skelet izvađen iz grobnice u Vojlovici muškog pola. Ta osoba je u momentu smrti bila stara između 35 i 40 godina . Kosti su imale karaktetističnu, svetlu, svetačku boju i iz njih se prilikom pregleda širio blagi svetački miris. Mošti su pripadale osobi koja je živela krajem XIV ili početkom XV veka. Telesna visina je bila oko 175 cm. Na više kostiju skeleta vide se tragovi sagorevanja usled nekog požara koji je zahvatio crkvu i taj grob, posle vremena sahranjivanja. Leva podlaktica je za života bila blago deformisana. Na ostalim delovima skeleta nisu zapažene deformacije. Epigenetske karakteristike ostataka lobanje i dugih kostiju pokazuju da je ta osoba bila mediteranskog, gracilnog tipa i da je poticala sa nekog od grčkih ostrva ili pak iz severne Afrike.

Njegove svete mošti su 1984. godine izvađene iz groba, a kasnije časno položene u manastirskoj crkvi, radi blagoslova svima koji im pritiču s verom, Iznad grobnice nalazi se jedna mramorna ploča, koja je donesena sa jednog groba osobe sahranjene na manastirskom groblju u poznije vreme.

Spoljašnje veze

• Lazar Ljubić Prepodobnom i bogonosnom ocu našem Grigoriju Vojlovičkom Sinaitu — sačinjeno na praznik sv. Kozme Majumskog 12/25. oktobra 2017. godine Gospodnje.