Gugulova vodenica u selu Niševcu
Gugulova vodenica u selu Niševcu, naseljenom mestu na teritoriji opštine Svrljig predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.[1]
| Gugulova vodenica u selu Niševcu | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Niševac |
| Vrsta spomenika | spomenik kulture |
| Vreme nastanka | 19. vek |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
Vodenica se nalazi u istočnom delu sela, na mestu zvanom Bresje, koju meštani nazivaju po vlasniku. Vodenica u selu je navedena u prvom sačuvanom turskom popisu, nastalom između 1478. i 1481. godine, kada se prvi put pominje i selo Niševac, kao has zaima Svrljiga, sa popisanih 64 kuća i kuća 4 udovica. Ovim dokumentom popisana je i „rainska vodenica sa jednim vitlom”. Najverovatnije je, zbog obimnosti vode, bila izgrađena ovde u Bresju. A krajem 18. veka podignuta je ova sadašnja.[2]
Grgulova vodenica je velikih dimenzija. Poseduje četiri vitla i toliko cevi za dovod vode. Građena je od pritesanog kamena oblepljenog blatnim malterom. Ogromna ulazna vrata građena su od drveta i poseduju manja ukrasna ispupčenja. Krovna kronstrukcija se oslanja na četiri jaka stuba. Prepokrivena je starom turskom ćeremidom. U unutrašnjem delu, levo od ulaza je manja prostorija za vodeničara, sa otvorom kroz koji on kontroliše rad vitla.
Veličinom i arhitektonskim sklopom ova vodenica je skoro sasvim identična Pešićevoj vodenici, udaljenoj oko 2km od Niševca, koja je veoma oštećena i napuštena, a imala je 39 vlasnika.
Literatura
uredi- Topografija nepokretnih kulturnih dobara Svrljiga, Zavod za zaštitu spomenika kulure Niš. Obrađivači:Borislav Andrejević, Čedomir Vasić, Jovan Šurdilović, Niš, 1985.
Izvori
uredi- ^ „Gugulova vodenica u selu Niševcu”. nasledje.gov.rs. Pristupljeno 2022-09-09.
- ^ D. Bojanić, Fragmenti jednog zbirnog i jednog opširnog popisa Vidinskog sandžaka iz druge polovine XV veka, Beograd, 1973., 126-127.
