Danilov učenik
Danilov učenik (14. vek) je bio imenom nepoznati (anonimni) srpski srednjovekovni pisac,[1] koji je prvi započeo rad na dopunjavanju Danilovog zbornika, sastavljenog od žitija srpskih vladara i arhiepiskopa, koja je napisao srpski arhiepiskop Danilo II (1324—1337).[2][3][4] Iako se Danilovom učeniku ne zna ni svetovno ni monaško ime, prema kratkoj belešci se zna da je od strane svog učitelja bio hranjen, voljen i poučavan, što se smatra pouzdanim dokazom da je bio monah i viši crkveni služitelj.
Život
urediPripadao je užem krugu saradnika kralja Stefana Dušana, koji je posle smrti Danila II (1337), postavio svoga logoteta (kancelara) za arhiepiskopa i time pokušao da srpsku crkvu stavi pod svoj jači uticaj.
Književni rad
urediDanilov učenik je napisao tri žitija: Žitije kralja Stefana Uroša III (Dečanskog), Žitije kralja Dušana (nedovršeno, samo do vremena nastajanja zbornika Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih (1337—40)) i Žitije arhiepiskopa Danila II. Pretpostavlja se da je od žitija koje je sastavio arhiepiskop Danilo i od svojih, koja je između 1337. i 1340. pisao po istom obrascu, načinio celinu, zbornik Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih (tzv. Danilov zbornik). Njegovo pripovedanje je hroničarsko, usmereno na spoljašnje događaje (npr. opis odbrane Hilandara; opis bitke kod Velbužda), po čemu izlazi iz okvira stare poetike predstavljanja unutrašnjih duhovnih vrednosti i jezičko–stilskih uzleta.
Književnom delatnošću Danilovog učenika nastavljeno je ne samo delo arhiepiskop Danila, već je time produžena i tradicija pisanja srpskih žitija, koju su započeli raniji stvaraoci, poput Stefana Prvovenčanog, Svetog Save, Domentijana i Teodosija.[5][6][7]
Reference
urediIzvori i literatura
uredi- Izvori
- Bogdanović, Dimitrije, ur. (1988). Teodosije: Žitija (PDF). Beograd: Prosveta; Srpska književna zadruga. Arhivirano iz originala 24. 07. 2021. g. Pristupljeno 30. 01. 2025.
- Daničić, Đura, ur. (1865). Životi Svetoga Simeuna i Svetoga Save, napisao Domentijan. Beograd: Državna štamparija.
- Daničić, Đura, ur. (1866). Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih, napisao arhiepiskop Danilo i drugi. Zagreb: Štamparija Svetozara Galca.
- Mak Danijel, Gordon, ur. (1989). Danilovi nastavljači: Danilov Učenik, drugi nastavljači Danilovog zbornika (PDF). Beograd: Prosveta; Srpska književna zadruga. Arhivirano iz originala 30. 01. 2025. g. Pristupljeno 30. 01. 2025.
- Mak Danijel, Gordon; Petrović, Damnjan, ur. (1988). Danilo Drugi: Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih: Službe (PDF). Beograd: Prosveta; Srpska književna zadruga. Arhivirano iz originala 20. 01. 2025. g. Pristupljeno 30. 01. 2025.
- Marinković, Radmila, ur. (1988). Domentijan: Život Svetoga Save i Život Svetoga Simeona (PDF). Beograd: Prosveta; Srpska književna zadruga. Arhivirano iz originala 27. 06. 2023. g. Pristupljeno 30. 01. 2025.
- Mirković, Lazar; Radojčić, Nikola, ur. (1935). Arhiepiskop Danilo: Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih (PDF). Beograd: Srpska književna zadruga. Arhivirano iz originala 30. 01. 2025. g. Pristupljeno 30. 01. 2025.
- Literatura
- S. Novaković: Narodna tradicija i kritička istorija, Otadžbina 1880, knj. V, br. 17;
- I. Pavlović: Književni radovi arhiepiskopa Danila II, Beograd 1888:
- Tekst Đorđa Sp. Radojičića u: Enciklopedija Jugoslavije, Zagreb, JLZ, 1984, tom III, str 383.
- N. Radojčić: O arhiepiskopu Danila II i njegovim nastavljačima (predgovor prevodu L. Mirkovića: Život kraljeva i arhiepiskopa srpskih). Beograd 1935, str. V—XXIX;
- M. Kašanin: Danilov nastavljač, Srska književnost u srednjem veku, Beograd 1975, str. 234—252;
- Dimitrije Bogdanović: Istorija stare srpske književnosti, Beograd, SKZ, 1980.
- Dejan Mihailović: Vizantijski krug (Mali rečnik ranohrišćanske književnosti na grčkom, vizantijske i stare srpske književnosti), Beograd, „Zavod za udžbenike“, 2009, str. 57.
