Dimitrije Isailović
Dimitrije Isailović (Dalj, 26. oktobar 1783 — Beograd, 11. jun 1853) bio je prosvetni radnik, profesor i urednik „Srpskih novina“.[1]
| Dimitrije Isailović | |
|---|---|
 Dimitrije Isailović (rad Dimitrija Avramovića) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 26. oktobar 1783. |
| Mesto rođenja | Dalj, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 11. jun 1853. (69 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kneževina Srbija |
Biografija uredi
Isailović potiče iz Dalja - srpskog jerarhijskog imanja u Slavoniji, gde je rođen na Mitrovdan 1783. godine. Njegov otac bio je Jovan Isailović "hudožestveni živopisac" i "Provizor Patrijaršijskog Dominiuma Daljskog".[2] Kao dete Dimitrije je izučio normalne škole u Dalju i Bečkereku. Gimnaziju je završio u Sremskim Karlovcima, a Filozofski fakultet u Pešti 1808. godine. Bio je profesor srednjih škola u Vojvodini i Srbiji, profesor Velike škole u Beogradu, visoki činovnik u državnoj upravi Srbije, savetnik i pisar kneza Miloša. Učio je jezicima nemačkim i francuskim knez Miloševe sinove, Milana i Mihajla u Kragujevcu.[3] Učestvovao je 23 godine, tokom života i rada u Kneževini Srbiji, u svim poduhvatima i poslovima na polju obrazovanja i kulture.[4]
Isajlović je radio kao predavač retorike u Karlovačkoj gimnaziji, između 1808-1813. godine, dok nije maja 1813. godine prešao u novu Preparandiju Sentandrejsku.[5] Kada je ta srpska učiteljska škola 1816. godine preneta u Sombor, prešao je i on kao njen profesor tamo. Proveo je u Somboru radeći kao profesor Učiteljske škole sledećih 14 godina. Godine 1830. tražio je od Vuka Karadžića da mu nađe u Srbiji "kakvu bolju službu". Imao je u vidu svoju stručnost za osnivanje škola ili tipografije (štamparije).[6] Dimitrije je napustio mesto profesora Somborske Preparandije i prešao u srpsku državu oktobra 1830. godine. Igrao je važnu ulogu u organizovanju škola u Srbiji u prvoj polovini XIX vek-a. Tako je krajem 1830. godine kao direktor osnovao Višu školu u Beogradu, a istovremeno je bio postavljen i za profesora u njoj, sa platom 3500 groša.[7] Ali njegov glavni posao je bio da uči stranim jezicima Knjazove sinove (nazvane "begovi"), koji su tu školu pohađali. Kada je Velika škola 1832. godine preneta u Kragujevac, prelazi tamo i Isailović sa porodicom, gde je nastavio da bude i administrator "Knjažesko srbske knjigopečatnje"[8] (osnovane 1831)[9]. Dimitrije je cenzor i korektor državne tipografije. Kada je od Velike škole nastala gimnazija prozvana Licej u Kragujevcu Isajlović je postao prvi rektor. Posle Davidovića, maja 1835. godine bio je Isailović novi urednik "Novina srbskih" u Kragujevcu.[10] Dimitrije postaje 1837. godine saradnik Tirolovog almanaha "Urania".[11] Tokom karijere u Srbiji pored ostali prosvetnih funkcija on je 1838. godine član, pa od 1839. godine načelnik odeljenja "popečiteljstva prosvještenija" (ministarstva prosvete). Zatim je 1840. godine postavljen za glavnog sekretara Sovjeta, a 1841. godine prešao u prosvetnu oblast - Vrhovni inspektorat. Godine 1848. vraćen je za načelnika u ministrarstvu prosvete, gde je ostao do smrti 1853. godine. Opelo mu je održano u beogradskoj Sabornoj crkvi, nadgrobni govor održao (i štampao) je Jakov Živanović "sekretar Zemaljskog saveta",[12] a potom i sahranjen je u Beogradu.
Kada je Isailović 1843. godine postao direktor osnovnih škola u Srbiji[13], on nije obilazio iste, već se posvetio pisanju rečnika. Sastavio je školske rečnike za francuski (1846), njemački (1847) i latinski jezik (1849; 1850; 1851; 1857). On je i napisao prve školske udžbenike i bukvar. Prevodio je Kocebua na srpski jezik. Napisao je veliki rad „Istorija trgovine“ (1816, Pešta), u skladu sa kameralističkom teorijom. Tvrdio je da je trgovina pravi temelj građanskog društva, istinski temelj slobode, uzrok čovekove prilježnosti i blagostanja, da podstiče razvoj poljoprivrede i zanata i omogućuje priliv novca u zemlju.
Delo uredi
- "Predloženija istorije pragmatičeske kraljevstva ungarskog...", Budim 1814. godine
- "Istorija trgovine od početka sveta do naši vremena", Budim 1816. godine
- "Blagorodnom Savi Dobriču...", Beč 1821. godine
- "Privestvije njegovom sijateljstvu nasledniku knjažestva srbskoga Milanu Miloš Obrenoviću", Beograd 1932. godine
- "Nemački bukvar sa prevodom srbskim", Beograd 1838. godine
- "Srbski bukvar ili nova azbučna knjižica za prvo nastavljenije mladeži u najmlađim normalnim školama Knjažestva Srbije", Beograd 1838. godine
- "Mala čitaonica za načelno upražnjenije mladeži u nižim normalnim školama Knjažestva Serbije", Beograd 1839. i 1848. godine
Reference uredi
- ^ „Dimitrije Isailović”. Grad Sombor. Arhivirano iz originala 28. 01. 2019. g. Pristupljeno 27. 1. 2019.
- ^ Jakov Živanović: "Nadgrobno slovo Dimitriju Isajloviću načalniku kancelarije knjaž. srb. popečiteljstva prosveštenija", Beograd 1853. godine
- ^ "Nova iskra", Beograd 1899. godine
- ^ „Dimitrije Isailović”. Kaldrmaš. Arhivirano iz originala 28. 01. 2019. g. Pristupljeno 27. 1. 2019.
- ^ "Školski glasnik", Novi Sad 1913. godine
- ^ "Delo", Beograd 1911. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1920. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1937. godine
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1931. godine
- ^ "Kolo", Beograd 1944. godine
- ^ "Delo", Beograd 1896. godine
- ^ Jakov Živanović, navedeno delo
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1868. godine
