Državni sekretar

Državni sekretar (engl. Secretary of State / State Secretary, nem. der Staatssekretär) titula je državnog zvaničnika kojem su poverene različite dužnosti u raznim političkim sistemima.

Istorija

Dužnost državnog sekretara rodila se kada državnim poglavarima, odnosno državnim upravljačima/vođama, za određene poslove nisu više bili dovoljni njihovi privatni poverljivi savetnici, nazvani sekretarima, nego im je bilo nužno pridati i formalnu državnu dužnost, radi jačanja autoriteta u odnosima spram trećih.

U evropskim monarhijama počeli su da se javljaju od druge polovine 16. veka. Francuski kralj Anri II Valoa prebacuje 1547. godine deo svojih poslova na zvaničnika koji dobija titulu sekretar za zapovedi i finansije (fr. secrétaire des commendements et des finances), a od 1558. godine mu menja naziv u državni sekretar (fr. secrétaire d'État). U Engleskoj ime državni sekretar (engl. State Secretary) javlja se potkraj vladavine kraljice Elizabete I Tjudor. U Papskoj državi papa Pavle V Borgeze je svom kardinalu nećaku 1605. godine dodelio titulu državnog sekretara, dok je papa Inoćentije X Pamfili, suzbijajući nepotizam, dužnost državnog sekretara prvi put dodelio kardinalu koji nije bio papin nećak. U Francuskoj je nakon restauracije kraljevstva titula državnog sekretara objedinjena sa titulom ministra u ministar državni sekretar, što su kasnije prihvatile još neke države, npr. Sardinsko kraljevstvo te njegova sledbenica Italija.

Državni sekretar u rangu šefa/predsednika vlade

Sveta stolica

Državni sekretar Njegove svetosti prvosveštenika (obično nazivan kardinal državni sekretar) predseda Državnim sekretarijatom Svete stolice, dikasterijem Rimske kurije koje pomaže papi u obavljanju njegove univerzalne misije. Kardinal državni sekretar je prvi papin saradnik u upravljanju univerzalnom Katoličkom crkvom, primarno odgovoran za diplomatske i političke aktivnosti Svete stolice, a po potrebi zastupa i samog poglavara Katoličke crkve.

Državni sekretar u rangu ministra

Ujedinjeno Kraljevstvo Velike Britanije i Severne Irske

U Ujedinjenom Kraljevstvu titulu državnog sekretara nose gotovo svi članovi Vladinog Kabineta (najpoznatiji izuzetak je kancelar Šahovnice, što je tradicionalna titula ministra finansija). Formalno gledano, posredi je jedan te isti državni sekretar, ali njegove ovlasti i titula raspoređeni su na članove Kabineta, što je jedna od tipičnih engleskih specifičnosti. Ponekad se koristi i titula prvi državni sekretar, isključivo za potpredsednika Vlade.

Sjedinjene Američke Države

U Sjedinjenim Državama državni sekretar je najviši zvaničnik Vlade nakon predsednika SAD i četvrta osoba po rangu (nakon predsednika SAD, potpredsednika SAD i govornika Predstavničkog doma Kongresa SAD), pa preuzima vođenje Država u slučaju istovremene sprečenosti ili smrti prva tri zvaničnika. On je i čuvar Velikog državnog pečata SAD. Organizuje i nadzire Državni sekretarijat Sjedinjenih Američkih Država te Spoljnu službu SAD (engl. United States Foreign Service), nastalu 1924. godine objedinjavanjem Diplomatske službe i Konzularne službe (državna je agencija u nadležnosti Državnog sekretarijata, ali nije njegov deo). Stoga je državni sekretar SAD istovremeno i ministar spoljnih poslova (što je jedini deo njegove dužnosti koji se percipira izvan Država).

Italija

U Italijanskoj Republici ministri s lisnicom su ministri državni sekretari (titula se koristi iako nije predviđena Ustavom). Pomoćnici ministra su takođe politički, a ne administrativni (upravni) zvaničnici, sa titulom državnog podsekretara; nadređeni su generalnim direktorima, koji su administrativni zvaničnici.

Državni sekretar u rangu doministra ili pomoćnika ministra

U više evropskih zemalja državni sekretar je član šire vlade, politički zvaničnik koji pomaže ministru, odnosno preuzima direktnu koordinaciju dela resornih poslova. U Španiji, na primer, državni sekretari su politički zvaničnici, potčinjeni ministru; nadređeni su generalnim direktorima, koji su administrativni zvaničnici.

Državni sekretar u rangu načelnika

Švajcarska

Savezni savet (Bundesrat) dodeljuje titulu državnog sekretara administrativnim zvaničnicima na čelu urēdā koji održavaju direktne odnose sa inostranstvom.