Drugi južnomoravski partizanski odred
Drugi južnomoravski narodnooslobodilački partizanski (NOP) odred formiran je 4. februara 1943. godine na padinama Babičke gore, u blizini sela Ravna gora, kod Vlasotinaca, od boraca iz Crnotravskog partizanskog odreda.[1]
| Drugi južnomoravski partizanski odred | |
|---|---|
| Postojanje | 4. februar 1943. Mesto formiranja: Babička gora |
| Formacija | četiri bataljona |
| Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
| Komandanti | |
| Komandant | Ratko Pavlović Ćićko |
Na dan formiranja imao je svega 100 boraca. Tokom marta i aprila, usled priliva novih boraca narastao je na tri bataljona, a u avgustu je formiran i četvrti bataljon. Novembra 1943. godine imao je oko 700 boraca, kada je jedan njegov bataljon ušao u sastav Druge južnomoravske brigade. Odred je pomogao i formiranje bugarskog partizanskog Trnavskog odreda. Februara 1944. iz Odreda je izdvojen deo ljudstva za formiranje Pete južnomoravske brigade, a marta iste godine i za formiranje Šeste južnomoravske brigade.[2]
Prvi komandant odreda bio je Ratko Pavlović Ćićko, španski doborovoljac i narodni heroj. Odred se nalazio pod neposrednom komandom Glavnog štaba NOV i PO Srbije, a delovao je na prostoru između reka Nišave, Južne Morave i Pčinje i jugoslovensko-bugarske granice. Februara 1944. godine preimenovan je u Crnotravski odred, a juna 1944. godine njegovi borci su uključeni u sastav Dvanaeste srpske brigade, čime je prestao da postoji.[1]
Borbeni put uredi
Ubrzo po formiranju, 7. marta 1943. godine, Odred je izvršio napad na bugarsku posadu u rudniku uglja u selu Rakiti, kod Babušnice, kada je zaplenjena veća količina eksploziva i namirnica. Deset dana kasnije, 17. marta, Odred je u blizini sela Priboj, kod Vladičinog Hana likvidirao bugarsku stražu i srušio most. Potom je vodio borbe sa bugarskim snagama — kod Krive Feje 9. aprila, Crvenog Brega 10. aprila, Crnoj Travi 25. aprila, Strazimirovaca 26. aprila, kod Romanovaca 31. maja i kod sela Ravni, 8. juna.[1]
Prilikom borbe kod sela Strazimirovaca, na jugoslovensko-bugarskoj granici, poginuo je komandant odreda Ratko Pavlović Ćićko, pa je komandu nad Odredom privremeno preuzeo Živojin Nikolić Brka. Odred je potom 20. juna u selu Trnavu uništio rudnik, a 1. jula u selu Duga Luka napao bugarsku policijsku posadu. Tom prilikom u zapaljenoj zgradi izgorelo je 40 bugarskih policajaca. Nekoliko dana kasnije, 6. jula uništio je rudnik uglja Ostrvicu i 13. jula vodio borbe s Bugarima u selu Strelac, kod Babušnice. U Trgovištu je 15. septembra napao bugarsku posadu.[1]
Na železničkoj pruzi Bujanovac—Preševo, Odred je 19. septembra izveo diverzionu akciju u kojoj je iz stroja izbačena jedna kompozicija i zapaljeno 40 vagona. Istog dana Odred se u selu Klenike, kod Bujanovca, a 21. septembra je vodio borbu sa četnicima na Kozjaku. Nekoliko dana kasnije, 10. oktobra Odred je uspešno napao selo Ljuberađa, potom je vodio borbe sa bugarskim snagama u Lužnici i Crnoj Travi, sredinom oktobra 1943. godine, i kod manastira Prohor Pčinjski, 26. oktobra.[1]
Decembra 1943. godine Odred je ponovo vodio veće borbe sa bugarskim snagama — u blizini Vranjske Banje, 6. decembra i kod planine Čemernik, 22 i 24. decembra. Za to vreme Odred je izveo i nekoliko diverzija na železničkoj pruzi — 17. novembra na pruzi između Vranja i Ristovca i 6. decembra kod Vranja. Prilikom napada na Krivu Palanku, 14. januara 1944. godine, Odred je oslobodio 1.000 interniranih pripadnika i saradnika Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP). Februara 1944. godine, zajedno sa Trećom makedonskom udarnom brigadom, kosovskim i bugarskim partizanskim bataljonom „Hristo Botev” kod sela Selca i Rusca razbio je Prvi vardarski četnički korpus, kada je poginulo 40 i zarobljeno 95 četnika.[1]
Narodni heroji uredi
Nekoliko boraca Drugog južnomoravskog odreda je proglašeno za narodne heroje, a neki od njih su:
- Toma Ivanović Mačkatovac, komandira Prve omladinske čete
- Sinadin Milenović, komandant odreda
- Živojin Nikolić Brka, komandant odreda
- Ratko Pavlović Ćićko, prvi komandant odreda
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Vojna enciklopedija 1972, str. 174.
- ^ Leksikon NOR 1980, str. 269.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija tom IV. Beograd. 1972.
- Leksikon Narodnooslobodilačkog rata i revolucije u Jugoslaviji 1941—1945 tom I. Beograd: „Narodna knjiga”. 1980.