Episkop bački Arsenije

Arsenije Radivojević (1717/1720 – 1783) bio je austrijski plemić i episkop Srpske pravoslavne crkve.

Episkop Arsenije radivojević
Mesto rođenja	Sentandreja
Datum smrti	1783.
Mesto smrti	Novi Sad

Biografija

Rođen je kao Timotije u Sentandreji, u uglednoj srpskoj porodici. Školovao se u rodnom mestu kod učitelja Adama Komoranca. Obrazovanje nastavlja u Budimu, pa se vraća u Sentandreju.

Zađakonio ga je 2. juna 1742. godine vladika budimski Vasilije Dimitrijević, u Uspenskoj crkvi u Sentandreji. Prešao je krajem 1742. godine u Karlovce, na poziv patrijarha Šakabente, gde je nekoliko meseci bio na mitropolijskom dvoru. Morao je ode zatim po poslušanju u manastir Rakovac. Otišao je zatim u Novi Sad, kod vladike bačkog Visariona Pavlovića. Vladika ga je slao na škole da se osposobi, u Segedin i Novi Sad, da bi 1744. godine postao učitelj. Počeo je da predaje deci u novosadskoj školi koju je osnovao vladika. U drugoj polovini 1748. godine, pozvan je od strane mitropolita u Karlovce. Postavljen je onda za dvorskog protođakona i učitelja Klerikalne škole u Novom Sadu. Zadržao ga je kod sebe posle smrti mitropolita Antonovića, i novi mitropolit Nenadović. Pravoslavni sveštenik je postao 14. septembra 1749. godine u crkvi Sv. Nikole u Karlovcima. Iste godine, 2. novembra 1749. je zamonašen od strane mitropolita Nenadovića, u fruškogorskom manastiru Rakovcu.

Nenadović ga je postavio za pravoslavnog mitropolijskog egzarha. Proveo je on godinu dana 1753-1754. kao administrator Kostajničke eparhije. Bilo je to u vreme nezakonitog preotimanja pravoslavnog manastira Marče, koje je carica Marija Terezija predala unijatima. Egzarh Radivojević se otvoreno suprotstavljao tome, i bio u neprijateljstvu sa zloglasnim tamošnjim generalom, grofom Benvenutom Petacijem, koji je surovo maltretirao pravoslavni klir. Nakon smrti svog patrona i zemljaka vladike Visariona Pavlovića (1755), postavljen je za administratora Bačke eparhije, do 1757. godine. Rukopoložen je 1757. godine za protosinđela, a 30. januara 1759. godine za arhimandrita, Nikolajevske crkve u Karlovcima. U međuvremenu, između 1757. i 1759. godine kao egzarh, administrirao je Temišvarskom eparhijom. Iz tog perioda je njegova generalna vizitacija Temišvarske eparhije izvršene 1758. godine. Ostavio je dragoceni "Izveštaj" o stanju pravoslavnih parohija i njihovih hramova, iz kojeg se može dobro sagledati stanje pravoslavlja tog vremena. Postavljen je potom za episkopa Pakračke eparhije 2. februara 1759. godine.

Postao je zajedno sa braćom Simeonom sveštenikom (parohom u Sentandreji) i Jovanom pukovnikom, 3. avgusta 1763. godine plemić. Dobili su Radivojevići plemićki list i grbovnicu u Beču. Izmolio je kao plemić da bude premešten 1770. godine u Budimsku eparhiju. Bio je budimski dijecezan 1770-1774. godine, gde je u rodnoj Sentandreji započeo gradnju vladičanskog dvora. Po zahtevu karlovačkog mitropolita Vidaka, opet je na bačkom vladičanskom tronu, tokom 1774-1781. godine. Penzionisan je 15. marta 1781. godine sa penzijom od 200 f.

Smrt

Još 1769. godine na srpskom crkveno-narodnom saboru vodila se istraga protiv nekih vladika. Najgore je prošao episkop Radivojević, kojeg su od ranije i prvo počele ugrožavati carske vlasti (1766), jer se suprotstavljao uniji pravoslavaca u Hrvatskoj. Protiv njega je na tom saboru dignuta tužba zbog novodnih mahinacija sa (ruskim) poklonima koje je dobila crkva. Parohijani Novosađani pravoslavni Srbi su protiv njega podigli "Narodnu bunu", 8. oktobra 1777. godine. Bio je to deo jednog šireg talasanja među pravoslavcima u austrijskoj carevini. Povod za nemire je bila carska naredba da se prilikom sahrana ne mogu više tokom kretanja povorke kroz grad, nositi otvoreni kovčezi sa pokojnikom. Posle jutarnje službe parohijani su nagrnuli na dvor, i demonstrirali protiv nametnutog propisa. Mada ih je vladika umirio obećanjem da će posredovati, to nije bilo dovoljno. Nezadovoljstvo se širilo, pa su buntovnici stizali u Novi Sad iz okolnih sela. To je pravoslavni narod shvatio kao jedan od koraka države ka unijaćenju, ali je sav svoj "jed" međutim na Radivojeviću iskalio. Bilo je zaboravljeno sve ono što je učinio nekoliko godina ranije, protiv unija-enja u Marči. Prvo su njegovi, uporni neprijatelji podneli tužbe caru Josifu II 9. oktobra 1778. godina, pa opet 5. novembra 1780. godine; ali vladar je umro tako da nije bilo efekta. Zato su ga avgusta 1780. njegovi neprijatelji lično optužili i kod austrijske carice Marije Terezije, tvrdeći da navodno upražnjava "gnusni porok sodomiju". Sodomija ili "skotološtvo" označava upražnjavanje polnih odnosa sa životinjama. Zbog takvih neverovatnih optužbi je vladika decembra 1780. godine "pomerio pameću" tj. nervno oboleo u Segedinu, nalazeći se na putu za Beč. Prisilno je od strane vojske vraćen u Novi Sad, i zatvoren u njegovom Vladičanskom dvoru.

Viša vlast - u ovom slučaju Dvorski vojni savet u Beču, je "rešila" da mu se prizna ogavni zločin, ali pošto je sada "lud", trebalo je da se kao takav drži u nekom manastiru, kao u zatvoru. "Prenesen" je zato 29. marta 1781. godine u manastir Bezdin, u Banatu gde bi se izdržavao od dodeljene penzije. Iz manastirskog zatvora u Bezdinu, izbavio ga je neki katolički sveštenik, pa je bežeći zlopatio se još više, dok nije prebegao u Trst. Bilo mu je tada zabranjeno da se vrati u Novi Sad, pa je angažovao peštanskog advokata Samuila Benjovskog, da ga zastupa pred nadležnim sudom, dok je on u egzilu. Advokat je uspeo da izvojuje pobedu, i da mu se zvanično povrati izgubljeno dostojanstvo. Međutim usledila je sudska žalba njegovih upornih neprijatelja, čiji ishod Arsenije nije dočekao, jer je u međuvremenu umro 3/14. oktobra 1783. godine. Smrt ga je snašla u novosadskoj rezidenciji, a sahranjen je o trošku Narodnih fondova. Advokat je nastavio da ga brani i mrtvog. Županija je na kraju rešila da spor bude prekinut, a akta u vezi te mračne epizode - arhivirana.