Википедија

Ehokardiografija

Ehokardiografija, ultrasonografija ili ultrazvuk srca neinvazivna je dijagnostička metoda koja koristeći ultrazvučne talas frekvencije iznad čujnosti ljudskog uva, vizuelizacije srčane struktura, i patološke promene na njima. U ultrasonografskoj dijagnostici izvor energije (ultrazvučnih talasa) je pijezoelektrični kristal, a sama metoda zasniva se na svojstvu ultrazvuka da se energija molekularnog kretanja širi kroz prostor, potom odbija od prepreke koja se nalazi na putu njenog prostiranja, i jednim delom vraća na mesto izvora energije, gde se na antenama (sondama) ultrazvučnih aparata registruje.[1]

Ehokardiografija
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnostkardiologija
MKB-10B?4
MKB-9-CM88.7
Patient UKEhokardiografija
MeSHD014463

Kako se snimanje ehokardiograma izvodi posebnom sondom koja se prislanja i pokreće preko prednjeg zida grudnog koša, metoda je stručno nazvana transtorakalni ultrazvučni pregled srca. Ehokardiografija je neinvazivna, bezbolna procedura snimanja srca, a sam pregleda ne zahteva posebne pripreme. Kako ultarzvučni talasi nemaju štetnih dejstava ehokardiografija se može primenjivati od najranije životne dobi (ili od fetusa u majčinom stomaku), do duboke starosti.[1]

Transtorakalnim ultrazvučni pregledom srca (ehokardiografijom) dobijaju se kratkom vremenskom periodu, važni dijagnostički podaci o morfologiji i funkciji srčanog mišića, srčanih zalistaka, dimenzijama srčanih šupljina i brzini protoka krvi kroz srce i velike krvne sudove na bazi srca. Ako se ultrasonografija srca obavlja Kolor-dopler tehnikom, vizuelizacija prikaza srčanih struktura i tok krvi kroz srčane šupljine i krvne sudove je u boji, što procenu stanja i stepena oštećenja čini znatno preciznijom.[2]

Istorija uredi

Začeci ultrasonografije datiraju iz 1790. godine, kada je biolog Lazaro Spalanzani u toku svojih eksperimenata uočio da se slepi miševi kreću na čudan način uz pomoć ušiju kako se tada smatralo. Danas je poznato da slepi miš i još neke životinje emituju ultrazvuk koji se širi kroz prostor, reflektuje od prepreka, i vraća svom izvoru noseće u sebi informacije o kvalitetu i rastojanju prepreka. Koristeći ove principe nastali su prvi ultrasonografi, za vojne potrebe (otkrivanje podmornica) a potom i oni koji se danas koriste u humanoj medicini i veterini, više pd šest decenija.

Doplerov efekat otkrio je 1842. godine Kristijan Dopler (1803-1853), nakon proučavanja promene frekvencije svetlosti koju emituju zvezde u dvojnom sistemu (dve zvezde koje se okreću jedna oko druge), da bi Doplerov efekat eksperimentalno dokazao C.H.D. Buys Ballot 1845. godine na Utrhtskoj železničkoj stanici upoređujući zvuk trubača koji stoje na jednom mestu i trubača koji se kreću. Urih je 1947. godine prvi izmerio brzinu prolaska ultrazvučnih talasa kroz tkivo sisara.

Od 1950. godine ultrazvuk počinje da se koristi u dijagnostičke svrhe, i to: 1954. u kardiologiji, 1956. godine u oftalmologiji, a 1962. u akušerstvu, da bi se sa razvojem vaskularne i kardiohirurgije hirurgije nastavio sve intenzivniji razvoj i dopler ehokardiografije.[3]

Najpre se 1960.tih godina pojavljuje kontinuirani dopler , zatim Barber (1974) postavlja principe dupleks doplera, da bi se 1984. pojavio i kolor dopler. Od sredine 1980.tih godina počinje sve učestalija upotreba kolor dupleks ultrasonografije, ultrazvučne metode pregleda krvnih sudova koja se pokazala kao vrlo prihvatljiva neinvazivna skrining metoda bez štetnog zračenja bolesnika. Metoda omogućava veoma kvalitetnu simultanu informaciju o morfološkim promenama u zidu krvnog suda, kao i simultanu informaciju o hemodinamskim zbivanjima u cirkulaciji.

Namena (indikacije) uredi

Glavne idikacije za ehokardiografiju mogu se podeliti na strukturna i hemodinamska snimanja koja imaju primenu u brojnim bolestima i stanjima:[4][5][6]

 
Ehokardiografija srčanih komora i njihovih šupljina (npr za procenu ventrikularne hipertrofije, dilatacije ili abnormalnosti pokreta srčanog zida)
Indikacije za strukturalno snimanje

Indikacije za strukturalno snimanje uključuju sledeća snimanja:

  • Snimanje perikarda (npr. da bi se isključio perikardni izliv)
  • Snimanje leve ili desne srčane komore i njihovih šupljina (npr za procenu ventrikularne hipertrofije, dilatacije ili abnormalnosti pokreta srčanog zida ili za vizuelizaciju tromba)
  •  
    Snimanje protoka krvi kroz srčane zalistke
    Snimanje zalistaka (npr kod mitralne stenoze, aortne stenoza, prolapsa mitralne valvule)
  • Snimanje velikih krvnih sudova (npr kod disekcija aorte)
  • Snimanje atrija i septuma između srčanih komora (npr kod urođena srčana bolest ili traumatske bolesti srca)
Indikacije za hemodinamsko snimanje

Indikacije za hemodinamsko snimanje pomoću Dopler tehnika uključuju sledeće:

  • Snimanje protoka krvi kroz srčane zaliske (npr kod valvularne stenoze i regurgitacija)
  • Snimanje protoka krvi kroz srčane komore (npr kod izračunavanje minutnog volumena, procene dijastolne i sistolne funkcije srca)
  • Tkivna dopler snimanja srčanih struktura – što, u poređenju sa doplerom protoka krvi kroz ove strukture, pruža vredne informacije o dinamici srčane funkcije; na primer, kod dijastolne disfunkcije, povećanog odnosa ranog transmitralnog dopler protoka krvi i ranog doplera mitralnog anulusa tkiva i ukazuje na to da je visok intraatrijalni pritisak važan pokretač.

Kontraindikacije uredi

Ehokardiografija nema kontraindikacije. Međutim, treba imati na umu da ovaj modalitet može dati samo ograničene informacije kod pacijenata sa ekstremnom telesnom težinom kod odrasle osobe, zbog izražene debljine zid grudnog koša (kod izrazito gojaznih pacijenata) ili deformisanih rebra (kod pacijenata sa teškom telesnom težinom) mogu ograničiti prodor ultrazvučnih talasa.

Vizuelizacija i dijagnostičke metode uredi

Posebnom tehnikom ultrazvučni talasi koji se odbijaju od srca i njegovih okolnih struktura skupljaju se u sondi aparata i u ultrasonografu pretvaraju u električne impulse i postaju vidljivi na katodnom ekranu. Ako se ekran zameni fotografskom pločom, ili pretvori u digitalni prikaz dobija se ultrazvučni snimak na papiru. Na taj način omogućena je topografska i morfološka analiza ispitivanog srca ili njegovog tkiva.

U svakodnevnoj praksi koriste se dve ultrazvučne dijagnostičke metode:

Ehografija

Osnovne tehnike ehografije mogu biti; jednodimenzionalna ehografija ili A-skopija i dvodimenzionalna ehografija, ehotomografija ili B-skopija

Dopler zvučna metoda

Doplerov efekat je promena frekvencije zvuka, svetlosti ili drugih talasa, prouzrokovana relativnim kretanjem izvora talasa - emitera i prijemnika talasa. Ako se izvor i prijemnik talasa kreću jedan prema drugome, frekvencija koju prima prijemnik pomera se ka višim (raste u odnosu na frekvenciju koju odašilje izvor talasa), a ako se izvor i prijemnik talasa kreću jedan od drugog, frekvencija se pomera ka nižim vrednostima (tj opada).

Osnovne tehnike su: kontinuirana ultrazvučna doplerska ultrasonografija, pulsna ultrazvučna doplerska ultrasonografija, kolor doplerska ultrasonografija, pauer doplerska. ultrasonografija.

Princip rada ultrasonografa uredi

Aparat za dobijanje ultrazvuka sastoji se od generatora i aplikatora. Generator proizvodi električne oscilacije različitog napona i frekvencije koje se uz pomoć pijezoelektričnog elementa konvertuju u aplikatoru u mehaničke (ultrazvučne) oscilacije. Potom ultrazvučni ehoskop u unutrašnjost tela šalje kratke visokofrekventne ultrazvučne impulse (frekvencije između 2 i 10 MHz, trajanja manje od 1 µs) i, na osnovu vremena potrebnog za povratak reflektovanog signala, određuju položaj struktura u telu koje su odbile ultrazvučni impuls. Sam proces rada je pod kontrolom računarskog programa u mikroprocesoru aparata. Signal iz sonde obrađuje se u kompjuteru i u obliku slike prikazuje na ekranu.[7]

U načelu uređaj funkcioniše tako da se prema programu digitalnog računara aktivira puls-generator, koji električne impulse, preko upravljačke jedinice (za usmeravanje i fokusiranje), prenosi na pretvarač u sondi. Električnim impulsom u pijezoelktričnoj pretvaračkoj sondi nastaju kratke visokofrekventne mehaničke vibracije, od više stotina do više hiljada puta u sekundi. Tako nastale ultrazvučne oscilacije sonda prenosi u telo. Odjeci oscilacija iz tela primaju se istom sondom, i u posebnom delu uređaja (pojačalu za kompenzaciju), pojačavaju, kompenzuju, pamte u memoriji i prikazuju na sistemu za prikaz (televizijskom monitoru). U toku rada sa uređajem lekar ili veterinar mora sam da podesi pojačalo za kompenzaciju tako da kompenzuje prigušenja ultrazvuka u području tela koje pretražuje.

 
Shematizovan prikaz osnovnih delova i načina rada ehosonoskopa

Dopler sistemi uredi

Dopler ultrazvučna dijagnostika koristi se za dijagnostiku vaskularnih oboljenja, promenom Dopler kontinuiranih i Dopler pulsnih ultrazvučnih talasa.

Dopler metoda zasniva se na Doplerov efektu, odnosno efektu da reflektovani ultrazvučni talasi nakon kontakta sa površinaom koje je u pokretu (npr kev u krvnim sudovima) menjaju svoju frekvenciju i postaju čujni kao običan zvuk.

 
Dopler sonografija karotidne arterije

Na principu Doplerovog efekta ehosonografi se primenjuju za merenje brzine protoka krvi kroz srčane šupljine na nekoliko načina.

Kontinuirano

Kod ovo sistema ultrazvuk se može kontinuirano ili u kratkim impulsima emitovati i primati. Ako se ultrazvuk emituje kontinuirano, sistem odlično meri sve brzine, ali nema dubinskog razlučivanja.

Impulsno

Ako se upotrebljava impulsni način slanja talasa, onda nastaje dubinsko razdvajanje (možemo birati krvne sudove po dubini), pri čemu treba imati u vidu da su moguće velike greške u merenju velikih brzina duboko u telu.

Rezultati merenja se prikazuju spektrima na kojima je na ordinati prikazan Doplerov pomak, a na apscisi tekuće vreme. Iz nastalog spektra mogu se izračunati apsolutne brzine protoka, ako se prepozna ugao između snopa ultrazvuka i protoka. Ako taj ugao nije poznat, a nije blizu 90°, kad merenje nije moguće, ipak se mogu dobiti važni podaci o otporu i elastičnosti krvnog sistema (za šta su definisani posebni relativni indeksi).

Ako se za Doplerovo merenje primene dvodimenzionalno raspoređeni impulsi, moguće je dobiti dvodimenzionalni semikvantitativni prikaz protoka kodiran u bojama (npr. protok prema sondi se prikazuje tonovima crvene boje, a protok od sonde tonovima plave boje) Ovaj sistem u boji znatno olakšava i ubrzava dijagnostičaru snalaženje tokom merenja protoka.

 
Ultrasonografija zdravog srca

Komplikacije uredi

Teoretski, ultrazvučni talasi imaju:

  • toplotni efekat (povećavaju temperaturu tkiva),
  • efekte kavitacije (u toku koje mali mehurića ispunjenih gasom vibriraju pod uticajem ultrazvučnog snopa).

Kako u praksi, trenutni dijagnostički ultrasonografski sistemi imaju minimalne termičke ili kavitacione efekte, ne postoje dokazi da ehokardiografija ima bilo kakve značajne štetne efekte na trenutnim nivoima ultrazvučnog izlaza.[8]

U jednogodišnjoj prospektivnoj studiji (2017) o komplikacijama vezanim za perioperativnu transezofagealnu ehokardiografiju (TEE) sprovedenoj u 28 centara širom Ujedinjenog Kraljevstva i Irske koja je obuhvatila 22.314 pregleda,
  • Velike komplikacije (povreda nepca ili gastroezofagealni poremećaj) javile su se samo kod 17 pacijenata, i direktno su dovelo do smrti ovih osoba.[9] Komplikacije su odgovarale učestalosti od 0,08% (1 na 1.300 pregleda) i 0,03% incidenci mortaliteta (1 na 3.000 pregleda).
  • Većina komplikacija se desila kod pacijenata bez poznatih faktora rizika za gastroezofagealne povrede povezane sa TEE.

Nakon ovih saznanja istraživači su predložili kliničarima i institucijama da preispitaju svoje proceduralne smernice za transezofagealnu ehokardiografiju, sa posebnim fokusom na tehniku umetanja ultrazvučne sonde, kao i na informacije koje se saopštavaju pacijentima u vezi sa proceduralnim rizicima i koristima.[9]

Upotreba kontrastnog sredstva za poboljšanje intraventrikularnog gposmatranja ima nekoliko relativnih i apsolutnih kontraindikacija. U oktobru 2008. godine, Američka agencija za hranu i lekove (FDA) je naložila dodavanje upozorenja za upotrebu kontrastnig agensa za ehokardiografiju u kojima su navedene nove kontraindikacije za upotrebu ovih agenasa (osim alergije na kontrastno sredstvo). Ove nove kontraindikacije, koje ostaju predmet velike debate, uključuju sledeće:[10]

  • Klinička nestabilnost ili nedavno pogoršanje kongestivne srčane insuficijencije
  • Akutni koronarni sindromi
  • Respiratorna insuficijencija, teški emfizem ili plućna embolija
  • Ozbiljna ventrikularna aritmija ili značajno produženje QT intervala
  • Dvosmerni ili prolazni srčani šantovi sa desna na levo.

Vidi još uredi

Izvori uredi

  1. ^ a b Stanković, Slobodanka. Fizika ljudskog organizma. Novi Sad: Univerzitet u Novom Sadu, 2006
  2. ^ Ristić S, Račić. Uloga ultrazvuka u dijagnostici ranog reumatoidnog artritisa. Biomedicinska istraživanja 2012; 3 (2): 77-82.
  3. ^ Vasić D. Neinvazivno funkcionalno ispitivanje perifernih krvnih sudova. Iz knjige Osnove vaskularne hirurgije saangiologijom, Beograd 2004, Medicinski fakultet
  4. ^ Pearlman, Alan S.; Ryan, Thomas; Picard, Michael H.; Douglas, Pamela S. (2007). „Evolving Trends in the Use of Echocardiography”. Journal of the American College of Cardiology. 49 (23): 2283—2291. ISSN 0735-1097. doi:10.1016/j.jacc.2007.02.048. 
  5. ^ Savage, Edward (2012-05-23). „Faculty Opinions recommendation of ACCF/SCAI/AATS/AHA/ASE/ASNC/HFSA/HRS/SCCM/SCCT/SCMR/STS 2012 appropriate use criteria for diagnostic catheterization: a report of the American College of Cardiology Foundation Appropriate Use Criteria Task Force, Society for Cardiovascular Angiography and Interventions, American Association for Thoracic Surgery, American Heart Association, American Society of Echocardiography, American Society of Nuclear Cardiology, Heart Failure Society of America, Heart Rhythm Society, Society of Critical Care Medicine, Society of Cardiovascular Computed Tomography, Society for Cardiovascular Magnetic Resonance, and Society of Thoracic Surgeons.”. Faculty Opinions – Post-Publication Peer Review of the Biomedical Literature. Pristupljeno 2023-11-13. 
  6. ^ CHEITLIN, M; ARMSTRONG, W; AURIGEMMA, G; BELLER, G; BIERMAN, F; DAVIS, J; DOUGLAS, P; FAXON, D; GILLAM, L (2003). „ACC/AHA/ASE 2003 Guideline Update for the Clinical Application of Echocardiography: Summary Article*1A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (ACC/AHA/ASE Committee to update the 1997 guidelines for the clinical application of echocardiography)”. Journal of the American Society of Echocardiography. 16 (10): 1091—1110. ISSN 0894-7317. doi:10.1016/s0894-7317(03)00685-0. 
  7. ^ Stanković, Slobodanka. Fizika i tehnika ultrazvuka - skripta. Novi Sad: Departman za fiziku, 2005.
  8. ^ Otto C. Textbook of clinical echocardiography. 2nd ed. Philadelphia, Pa: WB Saunders Co; 2000.
  9. ^ a b Ramalingam, G.; Choi, S.‐W.; Agarwal, S.; Kunst, G.; Gill, R.; Fletcher, S. N.; Klein, A. A. (2019-06-24). „Complications related to peri‐operative transoesophageal echocardiography – a one‐year prospective national audit by the Association of Cardiothoracic Anaesthesia and Critical Care”. Anaesthesia. 75 (1): 21—26. ISSN 0003-2409. doi:10.1111/anae.14734. 
  10. ^ Mulvagh, Sharon L.; Rakowski, Harry; Vannan, Mani A.; Abdelmoneim, Sahar S.; Becher, Harald; Bierig, S. Michelle; Burns, Peter N.; Castello, Ramon; Coon, Patrick D. (2008). „American Society of Echocardiography Consensus Statement on the Clinical Applications of Ultrasonic Contrast Agents in Echocardiography”. Journal of the American Society of Echocardiography. 21 (11): 1179—1201. ISSN 0894-7317. doi:10.1016/j.echo.2008.09.009. 

Spoljašnje veze uredi


 Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ехокардиографија&oldid=27441530”