Železnička stanica Beograd glavna
Železnička stanica Beograd je bivša glavna beogradska železnička stanica. Zgrada je građena između 1882. i 1885. po planovima arhitekte Dragutina Milutinovića, ima status spomenika kulture od velikog značaja.[1][2][3]
| Železnička stanica Beograd | |
|---|---|
| |
| Glavni ulaz | |
| Zemlja |  Srbija
|
| Mesto | Beograd |
| Adresa | Savski trg 2 |
| Koordinate | 44° 48′ 31″ N 20° 27′ 20″ E / 44.80861° S; 20.45556° I |
| Koridor | 10 |
| Železničke linije | Nijedna (stanica je zatvorena) |
| Druge linije | autobusi (9 dnevnih linija: 46, 51, 91, 92, 511, 551, 552, 553, 601; 2 noćne linije: 51, 601) tramvaj (7 linija: 2, 3, 7, 9, 11, 12, 13) |
| Struktura | u nivou |
| Perona | 6 |
| Koloseka | 11 |
| Pristup biciklima | da |
| Otvorena | 1. septembra 1884. |
| Zatvorena | 1. jula 2018. |
| Elektrifikovana | 1970. |
| Pristup invalidima | 
|
Istorijat
uredi_s%C3%ADnaut%C3%B3busz,_m%C3%B6g%C3%B6tte_egy_mil%C3%A1n%C3%B3i_ALn_Breda_motorvonat._Fortepan_23237.jpg)
Stanica je neposredno povezana sa izgradnjom prve srpske železničke pruge Beograd—Niš, dovršene 1884. godine. Zgrada je izgrađena po uzoru na železničke stanice velikih evropskih zemalja i stoji kao monumentalno zdanje. Mesto gde je stanica izgrađena zvalo se Ciganska bara i kasnije Bara Venecija. Prvi voz sa ove stanice krenuo je ka Zemunu uz dvorske počasti, 20. avgusta (1. septembra) 1884. godine u 15 časova.[4] Prvi putnici bili su kralj Milan, kraljica Natalija i prestolonaslednik Aleksandar Obrenović, na putu ka Beču. Svečanom otvaranju stanice prisustvovalo je više od 200 inostranih zvanica i više hiljada građana.[5] Prva kompozicija ka Nišu krenula je tri dana kasnije, dok je prva redovna linija krenula je prema Nišu 3./15. septembra u 6 časova. Istog dana, otvorena je i linija do Pešte, a u početku su na ovim linijama saobraćala po dva voza dnevno.[6] Od 1980. do 2009. godine, pored ulaza u stanicu stajala je lokomotiva Plavog voza koji je prevozio maršala Tita.[5] Od puštanja u rad je ova železnička stanica imala ulogu putničke i teretne železničke stanice. Organizaciono je putnički saobraćaj organizovan preko stanice Beograd–peron, a teretni saobraćaj se odvijao preko stanice Beograd–spoljna koja je prestala sa radom 9. juna 2016. godine.[7] Saobraćaj sa ove stanice je preusmeren ka stanici Makiš, a putnički je ostao sa namerom da se izmesti u stanicu Beograd centar i tako oslobodi ceo prostor za izgradnju Beograda na vodi. Uz postepeno izmeštanje linija, ovo je do kraja realizovano 1. jula 2018. godine.[8]
Planirano je da se u zgradu preseli Istorijski muzej Srbije.[9]
Spomenik kulture
uredi| Železnička stanica Beograd glavna | |
|---|---|
.jpg) Železnička stanica Beograd | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Savski venac |
| Država | Srbija |
| Vrsta spomenika | železnička stanica |
| Vreme nastanka | 1882–1885. |
| Tip kulturnog dobra | spomenik kulture od velikog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda |
| beogradskonasledje | |
U vreme građenja zgrada je predstavljala jedno od najmonumentalnijih zdanja i simbola tadašnje kraljevske prestonice. Jedna je od prvih železničkih stanica u Srbiji, čiji je projekat obuhvatao specifičan arhitektonski program i sadržaje prilagođene evropskim tehničkim dostignućima. Oblikovana je u duhu akademizma kao reprezentativno zdanje, razuđene osnove. Arhitektonskom kompozicijom dominira središnji klasicistički rizalit glavnog ulaza, nadvišen trougaonim timpanonom. Svojim specifičnim rešenjem zgrada predstavlja svedočanstvo tehničkog i arhitektonskog razvoja Srbije u poslednjim decenijama 19. veka.
Galerija
uredi-
Ulaz 2015. -
Detalji fasade 2012. -
Stanica 2008. -
Stanica 2010. -
Ulaz na stanicu 2012 -
Zatvorena stanica 2019 -
Peroni posle zatvaranja stanice 2019. -
Biletarnica, posle zatvaranja 2019. -
Biletarnica 2019. -
Poslednji voz napušta Železniku stanicu Beograd 30. juna 2018
-
Ulaz na perone 2024.g. -
Pogled na Železničku u Savski trg sa spomenikom Stefanu Nemanji -
.jpg)
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
- ^ Blic - Gde je taj Prokop?, 12.12.2017.
- ^ Srbija voz - Red vožnje u međunarodnom saobraćaju za 2017/18. Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (22. decembar 2017)
- ^ Srpske novine, 21.8.1884.
- ^ a b „24 sata“ – „Na mestu železničke stanice pre dva veka bila je bara“ Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (24. decembar 2013), 5.3.2012.
- ^ Srpske novine, 2.9.1884.
- ^ Zbog "BG na vodi" sele teretni saobraćaj iz centra, B92, 10. jun 2016.
- ^ Polazak: "Prokop postaje glavna stanica Beograda"
- ^ https://www.facebook.com/politikaonline. „Istorijski muzej Srbije u zgradi Glavne železničke stanice”. Politika Online. Pristupljeno 2023-06-17.
Spoljašnje veze
uredi- Istorija i arhitektura železničke stanice u Beogradu, Ivan Kleut, Nasleđe, Beograd, 2012.
- Istorijat Železničke stanice iz „Arhitektonske enciklopedije Beograda XIX i XX veka“ Slobodana Giše Bogunovića. Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (31. oktobar 2021)
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd
- Istorijski muzej Srbije: U susret prvoj stalnoj postavci (RTS Kulturno-umetnički program - Zvanični jutjub kanal)
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture-Beograd/Baza nepokretnih kulturnih dobara
- Lista spomenika
- Peroni na kojima su dočekani Tesla i „Orijent ekspres” („Politika”, 20. januar 2018)
- Otišao poslednji voz („Politika", 1. jul 2018)
- Od svečarskih topova do „A sad, adio” („Politika”, 5. septembar 2019)
- Železnička stanica
- Zgrada Železničke stanice čeka obnovu i prelazak u muzej („Politika”, 7. jun 2021)
