Žirje (ostrvo)
Žirje je jedino stalno naseljeno pučinsko ostrvo među šibenskim ostrvima. Žirje je smešteno 22 kilometra jugozapadno od Šibenika na dodiru s nacionalnim parkom Kornati, površine 15,08 km², dužine 12 km i ukupne obale 41,8 km. Ostrvo je pretežno sastavljeno od krečnjaka, reljefno je zanimljiva kompozicija na kojoj se uzdužno prostiru dva izdignuta brda, a u srednjem delu je plodno polje veliko 108 hektara, od ukupno 1.508 hektara koliko ima čitavo ostrvo. Na ostrvu postoji osam prirodnih pećina i jama. Najviši vrh ima 131 m na kojem je očuvan kružni bedem praistorijskog naselja.
 Satelitski snimak ostrva | |
| Geografija | |
|---|---|
| Lokacija | Žirje |
| Koordinate | 43° 35′ 43″ S; 15° 48′ 57″ I / 43.5953° S; 15.8158° I |
| Arhipelag | Šibenska ostrva |
| Površina | 15,08 km2 |
| Administracija | |
| Najveći grad | Žirje |
| Demografija | |
| Stanovništvo | 103 (2011) |
| Gustina st. | 6,83 stan./km2 |
Žirje je s kopnom tj. sa Šibenikom povezano trajektnom linijom i subvencionisanom brzobrodskom linijom. Na ostrvu je razgranata mreža od trideset kilometara puteva. Prema popisu stanovništva 2011. Žirje ima 103 stanovnika.[1]
Istorija
urediPretpostavlja se da je ostrvu ime dato po nekadašnjim gustim šumama mediteranskog hrasta sa plodovima žira. Zbog položaja ostrvo je od davnina imalo ulogu predstraže, pa je vizantijski car Justinijan u 6. veku podigao utvrđenja Gradinu i Gusternu. Hrvatski kralj Petar Krešimir IV darovao je ostrvo 1059. godine benediktincima. Nakon toga su ga bribirski knezovi zajedno sa Murterom ustupili Zadranima, a oni ga 1323. godine opet vraćaju pod okrilje Šibenika. Za vreme mletačke vladavine posedi na ostrvu pripadali su šibenskim plemićkim familijama. Godine 1572. Turci su u potpunosti opustošili ostrvo. I mnogo godina kasnije Žirje ostaje važno vojno uporište. Obalna utvrđenja Zvizdulja i Vela glava sagrađene su za vreme austrougarske vlasti, a italijanska vlast im je dodala posmatračnicu na okolnom brdu, a jugoslavenska vojska 1950. ekonomat i zapovedništvo u Mikuljicama iznad uvale Koromašnja kao i niz protivdesantnih položaja na rtovima uvala pod bitnicama. Nekoliko podignutih spomenika svedoči o događajima i značaju ostrva za vreme Drugog svetskog rata.