Istorijski arhiv Leskovac
Istorijski arhiv Leskovac je ustanova kulture koja se bavi sređivanjem, obradom, digitalizacijom i mikroflmovanjem građe na teritoriji Jablaničkog okruga u preko 480 registratura pravnih subjekata iz svih oblasti, od organa uprave, školstva, zdravstva, sudstva, socijalne zaštite, kulture, sporta i raznih udruženja.[1]
| Istorijski arhiv Leskovac | |
|---|---|
| Osnivanje | 1954. |
| Lokacija | Leskovac Srbija |
| Vrsta | arhiv |
| Direktor | Mirjana Basta |
| Adresa | Rade Svilara 25 |
| Veb-sajt | www.istorijskiarhivleskovac.co.rs |
Istorija uredi
Inicijativa za osnivanje Istorijskog arhiva Leskovac je potekla od Narodnog odbora gradske opštine Leskovac upućivanjem predloga 15. maja 1954. godine Savetu za prosvetu i kulturu Narodne Republike Srbije za osnivanje Gradske državne arhive u Leskovcu.[2] Posle oslobođenja Leskovca bio je sakupljen priličan materijal koji je naređenjem viših organa vlasti predata Istorijskom arhivu Niš nakon čega je zaustavljeno prikupljanje građe od istorijske važnosti, malo je urađeno na čuvanju ovog materijala u Leskovcu i okolnim srezovima zbog čega se ukazala potreba da Narodni odbor gradske opštine osnuje Gradsku državnu arhivu koja bi obuhvatala područje grada i leskovački, vlasotinački i jablanički srez.[2] Savet za prosvetu i kulturu Narodne Republike Srbije je 18. avgusta 1954. godine donelo rešenje i saglasnost za osnivanje Gradske državne arhive u Leskovcu koja je zvanično počela sa radom 1. decembra 1954. godine u zgradi nekadašnje Više mešovite gimnazije.[2] Za prvog upravnika je postavljen učitelj Velimir Nikolajević. Među fondovima koji su preuzeti od Istorijskog arhiva Niš su bili fondovi Udruženja zanatlija i ugostitelja za srez Leskovac, Prve kraljevske srpske povlašćene fabrike vunenog prediva, gajtana i tkanina Ilić, Teokarević i Petrović, Fabrike vunenih tkanina i gajtana Vranjkić, Stamenković i kompanija, Fabrike vunenih i pamučnih tkanina, gajtana i pletiva Gligorijević, Petrović i kompanija, Fabrike tkanina Mika Stanković i sin, Fabrike kanapa i užarija A.D. i Keramičke fabrike Rafajlović i Bejaz.[2] Po preporuci Državnog arhiva Srbije, Gradski državni arhiv je krajem 1955. godine organizovao akciju „Nedelja prikupljanja istorijske građe” i preuzeto je 630 svežnjeva nesređene arhivske građe leskovačkog preduzeća Drvni kombinat–Šumsko gazdinstvo i Gimnazije „Stevan Jakovljević” Vlasotince, grdeličkog Doma učenika u privredi i Osnovne škole „Josif Kostić” u Leskovcu.[2] Godine 1957. su raspolagali sa osamdeset fondova. Preselili su se 1959. u zgradu Muzeja radničkog pokreta, sadašnjeg Udruženja zanatlija kada je podnet zahtev Narodnom odboru opštine Leskovac i Gradska državna arhiva menja naziv u Istorijski arhiv.[2] Zgrada internog odeljenja Medicinskog centra, poznata kao Tomina bolnica, im je 1974. godine dodeljena. Radovi na adaptaciji su završeni početkom 1975. godine kada su dobili sopstvenu zgradu koju koriste i danas od 500 kvadratnih metara od kojih je 350 kvadrata namenjeno za depoe, a 150 za radne prostorije, biblioteku, čitaonicu, fotolaboratoriju, otvoreno je pet prostorija za smeštaj arhivske građe sa metalnim policama, zgrada je dograđena 1997. čime je dobijeno još 120 metara kvadratnih.[2] Danas arhiv raspolaže sa preko 500 fondova, a Služba zaštite arhivske građe van arhiva vrši nadzor nad 480 registratura na području Jablaničkog okruga. Od osnivanja do sada 720 istraživača je koristilo arhivsku građu Istorijskog arhiva u Leskovcu.[2] Najstariji dokument koji poseduje Istorijski arhiv je turska tapija iz 1836. godine, a od značajnijih fondova Udruženje zanatlija od 1920—1944. i Udruženje ugostitelja od 1929—1948. za leskovački srez, predratne tekstilne fabrike, crkvene knjige rođenih, venčanih i umrlih 1879—1912.[2] Knjižni fond broji preko 5000 knjiga, sadrže savremeni uređaj za skeniranje i digitalizaciju, čitač mikrofilmovane arhivske građe sa skenerom i štampačem.
Događaji uredi
Istorijski arhiv Leskovac je organizovao sledeće izložbe:[3]
- „Nastanak i razvitak narodne vlasti na jugu Srbije 1941—1945”
- „Izložba fotografija povodom pedesetogodišnjice Komunističke partije Jugoslavije, SKOJ-i Sindikata Srbije”
- „Razvitak narodne vlasti na jugu Srbije”
- „30 godina slobodnog Leskovca”
- „Životni put Svetozara Markovića”
- „Leskovački kraj kroz publikacije pisane na osnovu izvora”
- „Revolucionarna delatnost i oslobodilačke akcije naroda jugoistočne Srbije protiv Turaka u 19. veku”
- „Izložba starih dokumenata i knjiga o Leskovcu i njegovoj okolini”
- „Dani rata i dani slobode”
- „Tito u Leskovcu”
- „Arhivska građa – izvor za istoriju Leskovca 1877—1941”
- „Solunci Jablaničkog okruga 1916—1918. godine”
- „Učesnici Jablaničkog okruga u Topličkom ustanku 1917” i „Život Leskovca na plakatama 1945—1955”
- „Leskovac kroz Varie”
- „Arhivska građa izvor za istoriju Leskovca 1877—1941”
- „OŠ Vasa Pelagić Leskovac 1913—1959”
- „OŠ Radoje Domanović Manojlovce”
- „OŠ Desanka Maksimović Grdelica”
- „65 godina Istorijskog arhiva Leskovac”
