Kančendžunga
Kančendžunga (Nepalski: कञ्चनजङ्घा Kanchanjaŋghā, Limbu: Sewalungma (सेवालुन्ग्मा)) je planina na granici Nepala i Indije. S 8586 m, je treći najviši planinski vrh na svetu nakon Mount Everesta i K2.
| Kančendžunga | |
|---|---|
 Kančendžunga | |
| Ndm. visina | 8586m [1] m |
| Geografija | |
| Lokacija |   |
| Masiv | Himalaji |
| Prvi uspon | 25. maj 1955.  Džo Braun Džordž Bend |
| Najlakši put | snežno/ledeni uspon |
Ime nejasnog značenja najčešće se prevodi kao Pet blaga velikog snega, aluzija na pet vrhova te planine, od kojihsu četiri viših od 8450m. Na lokalnom jeziku Limbu, naziv planine je Sevalungma ("Planina kojoj nudimo pozdrav"). Kančendžunga ili Sevalungma smatra se svetom planinom u religiji Kirata.
Tri od pet vrhova (glavni, centralni i južni) nalaze se na granici okruga Severni Sikim u Sikimu, i okruga Taplejung u Nepalu, dok su preostala dva u potpunosti na teritoriju okruga Taplejung. Nepalski deo planine nalazi se u zaštićenom području Kančendžunga Konzervejšn Area Prodžekt (KKA) površine 2035 km², kojeg u saradnji s nepalskom vladom vodi Vorld Vildlajf Fond.[2] Područje je dom crvenom pandi i drugim planinskim životinjama, pticama i biljkama. Indijska strana Kangchenjunge također se nalazi u zaštićenom parku Khangchendzonga National Park.
Premda je Kangchenjunga službeni pravopis naziva kojeg su prihvatili Daglas Frešfild, A.M. Kelas, i Kraljevsko geografsko društvo, kao najbolja naznaka tibetanskog izgovora, postoji i nekoliko alternativnih imena koja uključuju Kangchen Dzö-nga, Khangchendzonga, Kanchenjanga, Kachendzonga, Kangchanfanga. Konačnu odluku o korišćenju imena Kančendžunga doneo je ser Taši Namgul, maharadža ili čogyl Sikima, koji je izjavio da "premda junga na tibetanskom nema značenja, Zod-nga (blago, pet) Kang-chen (sneg, veliko) je trebalo ispravno preneti značenje." Nakon konsultacija s potpukovnikom J.L.R. Vejrom (britanskim političkim agentom u Sikima), složio se da je najbolje zadržati naziv Kančendžunga, te se takvo ime koristi i danas.
Do 1852. za Kančendžungu se pretpostavljalo da je najviša planina na svetu, ali nakon britanske Velikog trigonometrijskog merenja, 1849. zaključeno je da je Mont Everest (tada poznat kao Pik XV) najviši a Kančendžunga treća najviša planina.[3] Prvi je puta osvojena 25. maja 1955. kada su se na vrh popeli članovi britanske ekspedicije Džo Braun i Džordž Bend. Ekspedicija je poštovala Sikimsko verovanje da je vrh planine kraj sveta, te su se zaustavili nekoliko metara pre samog vrha. Od tada, većina uspešnih uspona poštuje tu tradiciju.[4]
Opis uredi
Pet vrhova Kančendžunge
| Naziv vrha | visina (m) | visina (ft) |
|---|---|---|
| Kančendžunga Mejn | 8586 | 28 169 |
| Kančendžunga Zapad (Jalung Kang) | 8505 | 27 904 |
| Centralna Kančendžunga | 8482 | 27 828 |
| Kančendžunga Jug | 8494 | 27 867 |
| Kangbačen | 7903 | 25 925 |
Veliki masiv Kančendžunge podupiru veliki grebeni koji se pružaju približno u smeru istok — zapad i sever — jug, u obliku velikog slova "X". Grebeni sadrže mnoštvo vrhova između 6000 i 8000metara. Planina Sinjolku (6888m) nalazi se na istočnom grebenu u Sikimu. Zapadni greben kulminira planinom Janu (7710m), sa svojom impozantnom severnom stranom. Na jugu su, jasno vidljivi iz Darjelinga, Severni Kabru (7338m), Južni Kabru (7316m) i Ratong piks (6678m). Severni greben, nakon prolaska kroz manji podvrh Kančendžunga Sever (7741m), sadrži Tvin piks i Tent Pik, te se prelazom Jongsong La (6120 m) pruža do tibetanske granice.
Kančendžunga je poznata po svom čuvenom pogledu iz Darjelinga. Narod Sikima Kančendžungu poštuje kao svetu planinu, te se na indijskoj strani retko izdavaju dozvole za pokušaje osvajanja vrha.
Radi svoje udaljene lokacije u Nepalu i teškog pristupa iz Indije, regija Kančendžunge nije toliko istražena od strane trekera, te je uglavnom sačuvana netaknuta priroda. Takođe i u Sikimu, treking je u području tek nedavno dozvoljen. Sve popularnija staza Gojča La, pruža se od istoimenog planinskog prelaza, lociranog ispred velike jugoistočne strane Kangčedžunge. Još jedna staza za Grin Lejk Basen nedavno je otvorena za treking. Pruža se ka severoistočnoj strani Kangčendžunge duž slavnog lednika Zemu Glečer.
Osvajanje uredi
Prvi uspon uredi
1955., Britanci Džo Braun I Džordž Bend popeli su se na vrh 25. maja, te su idućeg dana to ponovili i Norman Hardi i Toni Strider. Tim je takođe uključivao i Džna Kledža (lekara), Čarlsa Evansa (vođa ekspedicije), Džona Angela Džeksona, Nila Madera i Toma Mekinona. Uspon je dokazao da je Krovlijeva ruta iz 1905. (takođe istražena u ekspediciji 1954) izvodljiva. Ruta započinje na ledniku Jalung jugozapadno od vrha, i penje se liticom Jalung, visokom 3000 m. Glavna karakteristika litice je "velika izbočina" ("Gret Šelf"), široko nagnuta u odnosu na podnožje na oko 7500 m, prekrivena visećim lednikom. Put gotovo u potpunosti vodi preko snega, lednika, i jednog ledopada. Greben pri vrhu sadrži i manji deo puta po steni.[5]
Ekspedicija prvog uspona postavila je šest logora iznad baznog kampa, dva ispod izbočine, dva na izbočini i dva iznad. Put ka vrhu započet je 18. aprila i do 28. maja svi su se vratili u bazni logor.
Bibliografija uredi
- Joseph Dalton Hooker Himalayan Journals, 1855.
- Laurence Waddell, Among The Himalayas, 1899. Putovanja u Sikkimu, Knjiga uključuje istraživanje južne strane Kangchenjunge.
- Aleister Crowley The Confessions of Aleister Crowley, ekspedicija na Kangchenjungu 1905. u poglavljima 51, 52 i 53.
- Douglas Freshfield Round Kangchenjunga - A Narrative of Mountain Travel and Exploration, objavio Edward Arnold 1903. (izdavač u H.M. India Office).
- Paul Bauer Himalayan Campaign (Blackwell, 1937), priča o dva Baureova pokušaja 1929. i 1931., ponovo objavljena kao Kangchenjunga Challenge (William Kimber, 1955).
- Paul Bauer The German Attack on Kangchenjunga, The Himalayan Journal, 1930. Vol. II.
- H.W. Tobin Exploration and Climbing in The Sikkim Himalaya The Himalayan Journal, April 1930 Vol. II. Prva istraživanja i pokušaji uspona na Kangchenjungu.
- F.S. Smythe The Kangchenjunga Adventure, 1930. do 1931. Victor Gollancz, Ltd. Smythe je bio član tima odgovoran za pisanje i slanje depeša dnevniku The Statesman u Kalkuti, koji je tijekom ekspedicije 1930. slao depeše The Timesu.
- G.O. Dyhrenfurth The International Himlayan Expedition, 1930. The Himalayan Journal, April 1931, Vol. III. Opis njihovog pokušaja uspona.
- H.W. Tilman The ascent of Nanda Devi, June 7, 1937, Cambridge University Press. Donosi priču o njihovoj namjeri uspona na Kangchenjungu.
- Robert Lock Graham Irving, Ten Great Mountains (London, J. M. Dent & Sons, 1940)
- John Angelo Jackson More than Mountains 1955. Knjiga s podacima o istraživanju Kangchenjunge 1954. Jackson je također bio član ekspedicije prvog uspona 1955., također pripovjeda o Daily Mail "Abominable Snowman" ("Strašni snježni čovjek"), ili Jeti, ekspediciji, kada je bio ostvareno prvo putovanje od Everesta do Kangchenjunge.
- Charles Evans Kangchenjunga The Untrodden Peak, Hodder & Stoughton, Lider ekspedicije 1955.
- Joe Brown, The Hard Years, donosi njegovu verziju prvog uspona 1955.
- Narinder Kumar, Kangchenjunga: First ascent from the north-east spur, 1978., Vision books. Uključuje drugi uspješan uspon na vrh Kangchenjunge i prvi preko sjeveroistočnog grebena na indijskoj strani planine.
- Peter Boardman, Doug Scott, Sacred Summits – A Climber's Year, 1982., uključuje uspon 1979. s Joeom Taskerom i Dougom Scottom.
- John Angelo Jackson Adventure Travels in the Himalaya Indus Publishing 2005., detaljniji opis prvog uspona 1955.
- Simon Pierse. Kangchenjunga: Imaging a Himalayan Mountain, University of Wales, School of Art Press. 2005. ISBN 978-1-899095-22-3..
- Pema Wangchuk, Mita Zulca, Khangchendzonga: Sacred Summit
Reference uredi
- ^ Podaci o tačnoj visini Kangchenjunge se razlikuju. Često se navode visine od 8598 m i 8586 m. Na službenoj nepalskoj karti u razmeri 1:50 000, navedena je visina od 8586 m, pa se taj podatak koristi i u ovom članku.
- ^ Nepalnews (September 2006) Govt. hands over Kangchenjunga Conservation Area to community article online Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. maj 2008)
- ^ Gillman, Peter, ur. (1993). Everest — The Best Writing and Pictures from Seventy Years of Human Endeavour. Little, Brown and Company. str. 11—12. ISBN 0-316-90489-3.
- ^ Everest News.com. „Kangchenjunga History”. Pristupljeno 12. 04. 2008.
- ^ Charles Evans, "Kangchenjunga", American Alpine Journal, (1956). pp. 54.
Literatura uredi
- Gillman, Peter, ur. (1993). Everest — The Best Writing and Pictures from Seventy Years of Human Endeavour. Little, Brown and Company. str. 11—12. ISBN 0-316-90489-3.
