Википедија

Kraljevski put

Persijski kraljevski put je bio drevni put koji je reorganizovao i ponovo izgradio persijski vladar Darije I u petom veku pre nove ere.[1] Darije je izgradio put kako bi omogućio brzu komunikaciju širom svog velikog carstva, od grada Suze do Sarda. Glasnici su mogli da konjima pređu 2,699 km za sedam dana; putovanje od Suze do Sarda trajalo je devedest dana ukoliko se išlo peške. Starogrčki istoričar Herodot je zapisao: „Ne postoji niko na svetu ko putuje brže od persijskih glasnika“.

Mapa Ahemenidskog carstva i deo Kraljevskog puta o kome je pisao Herodot

Trasa Kraljevskog puta uredi

Trasa puta je rekonstruisana iz Herodotovih zapisa,[2] arheoloških istraživanja, i drugih istorijskih izvora. Put je počinjao na zapadu, u Sardu (na egejskoj obali Lidije, oko 100 kilometara istočno od Izmira u današnjoj Turskoj), prostirao se ka istoku kroz savremeni srednji deo severne Turske, (prelazeći, prema Herodotu, preko reke Halus) i prolazeći kroz Kilikijska vrata ka staroj asirskoj prestonici Ninivi (današnji Mosul u Iraku), da bi, zatim, skretao južno ka Vavilonu (blizu današnjeg Bagdada u Iraku). Verovalo se da se put od tačke najbliže Vavilonu delio na dve grane, jedna je vodila severoistično, pa zatim istočno preko Ekbatane nastavljajući duž Puta svile, a druga je nastavljala ka istoku, do buduće persijske prestonice Suza (današnji Iran) a zatim jugoistočno ka Persepolju.

Istorija Kraljevskog puta uredi

Pošto put nije koristio ni najkraću ni najlakšu moguću rutu između važnih gradova Persijskog carstva, arheolozi smatraju da su njegovi zapadniji delovi najverovatnije originalno izgrađeni u vreme asirskih vladara, jer put vodi kroz centar njihovog tadašnjeg carstva. Delove puta koji se prostiru istočno, a mogu se identifikovati u današnjem severnom Iranu, spominje Herodot, koji je Persiju posmatrao očima jonskog Grka na zapadu;[3] delovi Kraljevskog puta koji prolaze centralnim delom Irana se poklapaju sa velikim trgovačkim putem koji je poznat kao Put svile.

Međutim, Darije I je taj koji je učinio Kraljevski put poznatim do danas. Kasnija poboljšanja kojima su Rimljani ojačali njegovu osnovu, tako što su čvrsto nasuli šljunkom put širine 6,25 m, i ogradili ga kamenom, su nađena u okolini Gordijuma[4] a povezivala su delove u celinu koja se prostirala na oko 2400 kilometara, prvenstveno kao poštanski put, duž koga se nalazilo 111 poštanskih stanica u kojima su uvek bili na raspolaganju odmorni konji i sveži konjanici glasnici, koji su omogućavali brz način komunikacije širom države.

Rekonstrukcija koju je sproveo Darije bila je toliko kvalitetna da je put bio korišćen sve do rimskih vremena. U Dijarbakiru, u Turskoj, još uvek postoji most iz perioda intentzivne upotrebe Kraljevskog puta. Između ostalog, put je pomogao Persijancima da intenziviraju trgovanje na veliku daljinu, koje je dostiglo svoj vrhunac u vreme Aleksandra Makedonskog.

Pominjanje kraljevskog puta u opštoj kulturi uredi

Postoji mišljenje da je Euklid na pitanje Ptolemeja Prvog da li ima lakšeg načina za učenje matematike, odgovorio da „ne postoji kraljevski put za geometriju“.[5]

Reference uredi

  1. ^ D.F. Graf, The Persian Royal Road System, 1994.
  2. ^ Herodotus, Histories v.52-54, viii.98; Izgleda da je Herodot posedovao nekakav dnevnik putovanja. Prema W. M. Calder, The Royal Road in Herodotus, The Classical Review 39.1/2 (feb - mar 1925:7-11) Herodot je delimično pogrešio u opisivanju dela puta kroz Anadoliju kada je naveo da prelazi reku Kizil. Takođe, pokazano je da, iako su Herodotova ukupna rastojanja približno tačna, rastojanja delova puta koje je opisisvao ne oslikavaju geografske činjenice.
  3. ^ „Herodot, Grk sa egejske obale Male Azije, izgleda je pisao samo o delovima puta koji su direktno vodili ka onim delovima grčkog sveta koji su mu bili od interesa“, Rodney S. Young, Gordion on the Royal Road, Proceedings of the American Philosophical Society, 107.4 (15.08.1963:348-364).
  4. ^ Rodney S. Young, "The Campaign of 1955 at Gordion: Preliminary Report" American Journal of Archaeology 60.3 (juli 1956):249-266) pp. 266 The Royal Road; i 61 (1957:319 i ilust.).
  5. ^ „Euclid”. library.thinkquest.org. Arhivirano iz originala 05. 04. 2009. g. Pristupljeno 19. 3. 2010. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Краљевски_пут&oldid=26908821”