Kraljevstvo Ausan
Kraljevstvo Ausan (starojužnoarapski jezik: 
, arapski: أوسان, engleski: Awsan),[1] bila je jedna od antičkih jemenskih kraljevina uz obale Arabijskog mora istočno od Adena.
| Kraljevstvo Asuan أوسان | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Geografija | |||
| Kontinent | Azija | ||
| Regija | Arabijsko poluostrvo, Bliski istok | ||
| Zemlja | Jemen | ||
| Prestonica | Masvar, Hagar Džahir | ||
| Društvo | |||
| Religija | Politeizam | ||
| Politika | |||
| Oblik države | monarhija | ||
| — Kralj | |||
| Zakonodavna vlast | Kralj | ||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | stari vek, Rani srednji vek | ||
| — Osnivanje | oko 800 p. n. e. | ||
| — Ukidanje | oko 500 p. n. e. | ||
| — Status | bivša država | ||
Istorija uredi
Između 8. i 6. veka. p. n. e. nad Jemenom je dominiralo šest tadašnjih kraljevstva; Minejsko, Kataban, Ausan, Hadramaut, Saba i Himjar koja su čas ratovala jedna protiv drugih, ili sklapala savezništva, a sve zbog kontrole nad karavanskim Putem tamjana i dominacije u lukrativnoj trgovini mirodijama.[2]
O Kraljevstvu Ausan se najmanje zna od svih antičkih kraljevstva Južne Arabije. Centar ove kraljevine prostirao se severoistočno od današnjeg Adena, južno od Vadi Badžhana u planinama Hadramuta, u kotlini Vadi Markaha. U svakom slučaju Ausan je graničio i delio teritorij sa Katabanom, sa kojim je povremeno ratovao, ali i sklapao saveze i vladao zajedno. Njihovi retki natpisi pisani su na katabanskom, verovatno zbog toga grčki geograf Eratosten (276. p. n. e. - 194. p. n. e.) nije pravio razliku između Ausana i Katabana.
Pozicija njegove prestolnice Hagar Džahir [3] (ili Masvar ?) je još uvijek zagonetka. Negde oko 7. veka p. n. e. Kraljevstvo Ausan je zauzelo zemlje Katabana i zapadne delove Hadramauta i ovladao obalom centralnog Jemena sa lukom Tafid, iz koje se kasnije razvio Aden. Time je Ausan stekao kontrolu nad pomorskom trgovinom, koja se tad odvijala uz obalu.
Negde u vreme vladavine sabejskog vladara (mukariba) Karib il Vatara I (oko 685. p. n. e.) Ausan je došao u sukob sa Sabom i njihovim tadašnjim saveznicima; Katabanom, Hadramautom i gradovima državama Haramom i Kaminahom. Nakon nekoliko vojnih ofanziva Saba i Kataban zauzeli su Ausan i njegove vazalne zemlje Kahad, Dahas i Tubanaj.
Pred kraj 4. ili početkom 3. veka p. n. e. Kataban je za vladavine kralja Džada ib Džigala, verovatno u savezništvu sa susednim Minejskim kraljevstvom i Hadramautom uspeo da se oslobodi Sabejske hegemonije.
Od tada su Kraljevstvom Kataban vladala plemena zastupljena u Veću Kataban; Radman, Madaj, Almalik i Džahir, Kraljevstvo Ausan (ali kao vazalna država) i njegovi bivši vazali - gradovi države; Kahad, Dahas i Tubanaj.
Pred kraj 1. veka p. n. e. Kataban je podpao pod vlast Himjarskog kraljevstva i od tad počinje kraj Kraljevstva Ausan, koje se sve manje spominje.
- U novije vreme, od sredine 1990-ih, postoje pokušaji da se na temelju aero i satelitskih snimanja pronađe lokacija ausanske prestolnice. Jemenski arheolog Sajad Ajub na temelju pronađene keramike kod mesta Hagar Asfal, tvrdi da je pronašao asuansku prijestolnicu Hagar Džahir. Po njemu je to bio veliki grad na površini od 160.000 m², okružen zidinama sa hramovima izgrađenim pod helenističkim uticajem.[4]
Vladari Ausana uredi
- Amkarib, 800. p. n. e. otac Dakril Lhina
- Dakril Lhin, 7. veku p. n. e., on je uzeo titulu „mukariba“ (otac jednog od Murata)
- Murata (ili Martaj), sredina 7. veku p. n. e., njega je pobedio sabejski mukarib Karib il Vatar I
- Madil I
- Džasdukil Fari' um I
- Madil II Salhan
- Džasdukil Fari' um II Šarahat
- Amijita Gajlan Gašmu
Izvori uredi
Literatura uredi
- Kenneth A. Kitchen: The World of Ancient Arabia Series. Documents for Ancient Arabia. Part I. Chronological Framework & Historical Sources. Liverpool, 1994.
- Korotajev, Andrej (1996). Pre-Islamic Yemen. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3-447-03679-5.
Spoljašnje veze uredi
- Télédetection archéologique dans la Wadi Markha Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. februar 2010) (jezik: francuski)
