Krvni podliv
Krvni podliv ili hematom (lat. haematoma) patološko je sakupljanje krvi izvan krvnog suda. Nastaje nakon oštećenja zida krvnog suda, arterija, vena ili kapilara koje ima za posledicu curenje krvi u tkiva gde joj nije mesto. Krvni podliv može biti mali, u obliku tačkaste nekupine krvi, ili može biti veliki i izazvati značajan otok.
| Krvni podliv | |
|---|---|
| Sinonimi | haematoma |
 | |
| Jedanaestodnevna evolucija krvnog podliva lica | |
| Specijalnosti | urgentna medicina |
Krvni sudovi u telu su u stalnom remodelovanju. Manje povrede se javljaju rutinski i telo je obično u stanju da odmah sanira oštećeni zid krvnih sudova aktiviranjem kaskade zgrušavanja krvi i formiranjem fibrinskih zakrpa. Ponekad sanacija ne uspeva ako je oštećenje veliko i tada veliki defekt omogućava nastavak krvarenja u okolno tkivo. Ako postoji veliki pritisak unutar krvnog suda, na primer kao što je to kod glavne arterije, krv će nastaviti da curi kroz oštećeni zid i dovesti do stvaranja krvnog podliva koji će se sve dok ne stane krvarenje širiti.
Krv koja izlazi iz krvnog suda iritira okolno tkivo i može izazvati simptome upale, uključujući bol, otok i crvenilo. Simptomi krvnog podliva zavise od njihove lokacije, veličine i da li izazivaju udruženi otok ili edem .
Etiopatogeneza uredi
Krvni podliv karakteriše promene u korijumu i potkožnom masnom tkivu, koje prati cepanje zidova krvnih sudova (najčešće kapilara) s isticanjem krvi i prožimanjem okolnog tkiva u većoj ili manjoj meri.
Količina istekle krvi u krvnom podlivz zavisi od;
- intenziteta traume
- vrste tkiva, pa će jače krvarenje nastati u predelima sa rastresitijim vezivnim tkivom (predeo oka) ili na mestima gde je meko tkivo u tankom sloju (lobanja, golenjača)
- postojećih bolesti organizma u momentu povrede, (bolesti srca i krvnih sudova, krvne bolesti, hematološke bolesti itd). U tom slučaju veličina krvnog podliva nije u srazmeri sa primenjenom silom (znatno je veća, a proces sanacije traje duže)
- upotrebe antikoangulantnih supstanci i drugih lekova. Antikoagulansi, uključujući aspirin, varfarin, klopidogrel i dipiridamol mogu biti povezani sa krvnim podlivima.[1]
Energija kojom raspolaže mehaničko oruđe ili sila udarca koja se prenosi na tkiva, je takođe od uticaja na težinu krvnog podliva. Jača sila dovodi i do cepanja krvnih sudova u dubljim tkivima (mišići, organi itd) izazivajući krvne podlive.
Trauma bilo koje etiologije primarni je uzrok krvnog podliva, jer dovodi do nagnječenja u rastresitom tkivu, u kome istekla krv iz oštećenih krvnih sudova formira šupljinu ispunjenu krvlju krvnr podlive ili hematome. Krvni podlivi u predelu seroznih opni (lat. suguillatio) ili sluzokože (lat. suffusio), takođe su prisutni kod traumom izazvanih nagnječina Trauma može biti posledica saobraćajne nesreće, pada, preloma kostiju, prostrelne rane ili povrede glave, ali jakog kašlja ili kijanja.
Pored traume kao primarnog uzroka, krvni podlivi takođe mogu biti uzrokovani:[1]
- pucanjem aneurizme
- određenim lekovima
- bakterijske infekcije, koje smanjuju broj trombocita u krvotoku ili njihovu sposobnost da funkcionišu. Primeri bakterijskih infekcija,koji uključuju infekcije prstiju, ankilozni spondilitis, onihomikozu.
- autoimune bolesti.
- virusnim infekcijama kao što su rubeola, zauške, vodene boginje, HIV ili hepatitis C
- ortopedska stanja (npr prelomi, uganuća i iščašenja).
Kada je krvni sud oštećen ili je narušen integritet krvnog suda infekcijom, krv curi u okolno tkivo, u kome se ubrzo zgrušava. Što je veća količina krvarenja veći je obim formiranog ugruška unutar krvnog podliva (hematoma).
-
Krvni podliv u bubregu -
Krvni podliv sedalnog predela nakon premlaćivanja od strane policije -
Krvni podliv sedalnog predela nakon premlaćivanja od strane policije
Krvni podliv je česta pojava kod nagnječina nastalim u rastresitom tkivu, gde istekla krv lakše formira šupljinu ispunjenu krvlju (hematom). Krevni podlivi u predelu seroznih opni (lat. suguillatio) ili sluznica (lat. suffusio), takođe su prisutni kod nagnječina.
Klasifikacija uredi
Vrste uredi
- Subdermalni krvni podlivi
Subdermalni krvni podliv nastaje ispod nivoa kože u dubljem potkožnom tkivu.
- Unutarmišićni krvni podlivi
Unutarmišićni krvni podliv nastaje kao posledica udarca o spoljašnji tupi deo neke prepreke ili o kost (direktna trauma) ili kao posledica prekomerne ili nekoordinisane kontrakcije mišića (indirektna trauma).
- Kompartment sindrom
Kompartment sindrom je neuobičajena komplikacija krvarenja i krvnog podliva usled povrede. Ovo je hitna ortopedska situacija jer zahteva operaciju da se koriguje. Simptomi kompartment sindroma uključuju intenzivan bol koji se pogoršava pomeranjem prstiju na rukama ili nogama i utrnulost i peckanje ekstremiteta sa smanjenim pulsom u ruci, nozi ili stopalu.[2]
- Krvni podlivi u lobanji/mozgu
Krvni podlivi u lobanji/mozgu mogu biti:
- Epiduralni krvni podliv, iznad epiduralne membrane.
- Subduralni krvni podliv ispod epiduralne membrane.
- Intracerebralni krvni podliv, unutar moždanog tkiva.
- Subarahnoidni krvni podliv, između pijalne i arahnoidne membrane u mozgu.
Iako nekoliko intrakranijalnih krvni podlivi mogu ostati mali i ne ugrožavaju značajno moždano tkivo, većina intrakranijalnih krvni podlivi se smatraju hitnom medicinskom stanjem jer mogu komprimirati moždano tkivo i krvne sudove što rezultuje značajnim oštećenjem mozga.
- Krvni podliv dojke
Krvni podliv dojke je otok ispunjen krvlju uzrokovan traumom dojke. Nije maligne prirode, ali ponekad može dovesti do upale, groznice, promene boje kože i za sobom ostaviti ožiljke koji oponašaju neke oblike raka dojke.[3]
Većina krvnih podliva dojke je mala - veličine zrna pirinča - ali neki mogu biti veliki kao šljiva ili orah.
Može se javiti u bilo kom periodu života bez obzira na godine starosti ili menopauzu.
Manji krvni podlivi dojke povlače se sami, nakon izvesnog vremena od njihove pojave. Veći krvni podlivi dojke će možda morati da se uklone hirurški.[3]
U nekim slučajevima, krvni podlivi dojke se spontano mogu ponoviti.[3]
- Krvni podliv ušne školjke
Krvni podliv ušne školjke je kolekcija krvi u hrskavičnom delu ušne školjke (spoljašnjeg uha) koji je obično rezultat tupe traume tokom sporta (npr amatersko rvanje, ragbija, boksa ili mešovitih borilačkih veština).[4]
Kada se pojavi traumatski krvni podliv, krv se akumulira unutar subperihondrijalnog prostora (između perihondrijuma i hrskavice). Ova kolekcija krvi je mehanička barijera između hrskavice i njenog perihondrijalnog snabdevanja krvlju.[5] Lišena perfuzije, donja hrskavica nekrotizira i može se inficirati. Ove patološke promene dovode do gubitka hrskavice praćene fibrozom i formiranjem neohrskavice. Ovaj proces zarastanja je neorganizovan i rezultuje kozmetičkim deformitetom uha u obliku karfiola.
Ova povreda zahteva hitnu drenažu i mere za sprečavanje ponovne akumulacije krvi. Rana drenaža incizijom krvnog podliva[6] ponov uspostavlja perihondrijalni sloj na hrskavici koja leži ispod vraćica za perfuziju u hrskavici, što smanjuje verovatnoću pojave deformacije uha u obliku karfiola.[4]
- Perianalni krvni podliv
Perianalni krvni podliv je kolekcija krvi koja se skuplja u tkivu oko anusa. Obično je uzrokovana rupturom ili obolelom venom. Iako svi perianalni krvni podlivi ne zahtevaju lečenje kod nekih je potrebno drenirati krvni podliv jednostavneom procedurom neki se moratju hirurški ukloniti.
Mnogi pogrešno shvataju perianalne krvni podliv kao prolaps hemoroida jer imaju veoma slične simptome. Međutim, prolaps hemoroida je nakupina krvi koja se nalazi unutar anusa ili ponekad izvan anusa pre nego što se hemoroidi ponovo vrate u anus. Perianalni krvni podlivi se javljaju samo izvan anusa, odnosno nikada nisu u njegovoj unutrašnjosti.
- Podnokatni krvni podliv
Povreda noktiju na prstima ruke ili noge može izazvati podnokatni krvni podliv. Ovaj tip krvnog podliva obično izaziva značajan bol jer je zarobljen u malom prostoru, bogato inervisanom, koji ne dozvoljava prostor za širenje krvarenja. Tretman može uključivati spaljivanje u vidu malog otvora kroz sam nokat kako bi se omogućila drenaža krvi kroz ovaj otvor.
- Krvni podliv omotača m. rektusa
Krvni podliv u omotaču m. rektus trbuha češće se javlja kod žena nego kod muškaraca. Najčešći etiološki faktori koji dovode do pojave krvnog podliv je trauma, bilo da se radi o tupim ili otvorenim povredama mišićne mase. Ređi uzroci mogu biti: primena antikoagulantne terapije, različita krvna oboljenja, infekcije, postoperativna stanja, trudnoća i dr. Klinička slika se karakteriše pojavom jakog bola, koji se progresivno pojačava. Često je prisutan spazam mišića na mestu krvnog podliva. Ponekad je moguće i opipati tumefakt u prednjem trbušnom zidu, u zavisnosti od intenziteta krvarenja. Često se ovo oboljenje zamenjuje nekim od akutnih intraabdminalnih stanja.[7]
- Trudnoća
Trudnoća je povezana sa subhorionskim krvarenjem u oko 25% slučajeva. To je najčešća abnormalnost koja se uočava sonografskom analizom kod trudnica. Većina malih do umerenih krvnih podliva se povlači i ne pogoršavaju prognozu pacijenta. Krvni ugrušci i/ili krvarenje u trećem tromesečju mogu biti znak problema kao što su previjanje posteljice ili abrupcija placente i smatra se hitnim medicinskim stanjem.
- Jatrogeno izazvan krvni podliv
Jatrogeno izazvan krvni podliv nastaje kao posledica komplikacija nastalih tokom medicinskog postupka
Klinička slika uredi
Kliničku sliku krvnog podliva karakteriše prebojenost kože na mestu krvnog podliva, koja nastaje ako je isticanje krvi iz krvnih sudova na većoj dubini. Neki hematomi su vidljivi ispod površine kože (koje se obično nazivaju modrice) ili se mogu osetiti kao masa ili kvržice. Kvržice mogu biti uzrokovane ograničenim nakupljanjem krvi na vrećicu, potkožni ili intramuskularni prostor izolovan fascijalnim ravnima. Ovo je ključna anatomska karakteristika koja pomaže u sprečavanju da nakon povreda dođe do velikog gubitka krvi. U većini slučajeva nakon krvnog podliva kesa krvi se na kraju rastvara i resorbuje; međutim, u nekim slučajevima može nastaviti da raste zbog permanentnog curenja krvi. Ako kesa krvi ne nestane spontano, možda će biti potrebno da se krvni podliv hirurški očistiti ili fizički ukloni.
Eritrociti u izlivu podležu dejstvu enzima i fagocitozi, a krvna boja u krvne pigmente (bilirubin, hemosiderin, hematoidin) što dovodi do promene boje krvnog podliva, od plavičasto-ljubičaste na početku u tamno plavu (nakon 3 dana), do zelenkaste (nakon 5-7 dana) pa sve do žućkaste (nakon 8-10 dana). Normalna boja kože se vraća za 10-15 od momenta nastanka krvnog podliva.
Klinička slika krvnog podliva praćena je iritacijom i upalom. Simptomi zavise od njihove lokacije i od veličine krvnog podliva ili njegove povezanosti sa oticanje i upalom obližnjih struktura. Uobičajeni simptomi upale krvnog podliva uključuju: crvenilo, bol i otok.
Simptomi intrakranijalnog krvarenja i/ili krvnog podliva zavise od toga gde je mozak zahvaćen. Opšti simptomi uključuju promenu svesti, mučninu i povraćanje, glavobolju, fokalne neurološke deficite i ukočenost vrata, a neki pacijenti mogu imati napade i/ili padaju u komu.
Spor proces reapsorpcije krvnog podliva može omogućiti da se razbijene krvne ćelije i pigment hemoglobina kreću u vezivnom tkivu. Na primer, pacijent koji povredi bazu palca može izazvati hematom, koji će se polako pomerati kroz prst u roku od nedelju dana. Gravitacija je glavna odrednica ovog procesa.
Krvni podlivi na zglobovima mogu smanjiti pokretljivost zgloba i pokazati otprilike iste simptome kao prelom.
U većini slučajeva, kretanje i vežbanje zahvaćenog mišića je najbolji način da se kolekcija vrati u krvotok.
Ponekad može doći do pogrešne dijagnoze krvnog podliva u pršljenima; ovo se ispravno naziva hemangiom (nakupljanje ćelija) ili dobročudni tumor.
Povrede unutrašnjih organa, mogu biti prisutne, kod na izgled malih trauma. To se dešava ako sila jačeg dejstva ispoljava svoj uticaj preko odećom prekrivenih debljih slojeva mekih tkiva, bez koštane podloge (kao što je trbušni zid), gde mogu znaci povrede biti neznati, a da na unutrašnjim organima postoji teže nagnječine ili rascepi sa krvnim podlivom.
Dijagnoza uredi
Ako su simptomi krvnog podliva ozbiljni ili ako nastavi da se širi tokom nekoliko dana, trebalo bi da odmah zatražiti pomoć lekara urgentne medicin ili lekari primarne zdravstvene zaštite.
Lekar može da dijagnostikovati krvni podliv mekog tkiva fizičkim pregledom. Ako pacijent ima ozbiljnije simptome, lekar može naručiti bilo koji od sledećih dijagnostičkih testova:
- Rendgen - za dijagnozu preloma kostiju i povrede zglobova.
- CT skeniranje - za dijagnozu povreda glave.
- Ultrazvuk - za dijagnostikovanje krvnog podliva kod trudnice.
| Vrsta | Karakteristike |
|---|---|
| Petehija | Mali krvni podliv u obliku malih crvenih tačkica manjih od 3 mm u prečniku grupisanih u plakove koji nestaju vitropresijom. |
| Purpura (ljubičasto krvarenje) |
Krvni podliv u vidu mrlje ili modrica prečnika oko 3-5 mm, uglavnom okruglog oblika |
| Ehimoza | Mala hemoragična mrlja ili modrica veća od petehije, na koži ili sluzokoži, u njihovoj ravni. Kružnog je ili nepravilnog oblika, plavičaste ili rumenkaste boje, prečnika preko 1 cm |
Prognoza uredi
Udruženo dejstvo - više trauma ili faktora krvarenja može uimati značajniji gubitka krvi (iskrvavljenje), što dovede do pojave akutne anemije.
Kod većine pacijenata, intrakranijalni krvni podliv koji izaziva simptome značajna oštećenja mozga i smatra se hitnim medicinskim stanjem, jer je prađen, gubitkom svesti, komom i smrtnim ishodom.
Krvni podlivi se vremenom povlače:
- Početna čvrsta tekstura krvnog ugruška postepeno postaje sunđerasta i mekša kako telo razbija ugrušak.
- Oblik krvnog podliva se vremenom menja kako se sadržaj odvodi tako da se krvni podliv spljoštava.
- Boja krvnog podliva se menja od ljubičasto-plave do žute i smeđe kako se krvni ugrušak razgrađuje i krvni podliv polako nestaje.
Sanacija krvnog podliva traje u proseku 10-15 dana, i obično ne ostavlja nikava nepovratena oštećelja na mestu krvnog podliva.
Izvori uredi
- ^ a b „What Is a Hematoma? Treatment, Symptoms & Pictures”. eMedicineHealth (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-02-11.
- ^ Mubarak SJ, Hargens AR. Compartment Syndromes and Volkmann's Contracture. Philadelphia: WB Saunogrs; 1981.
- ^ a b v „Hematomi dojke: uzroci, otkrivanje, lečenje”. bs.approby.com. Pristupljeno 2023-02-13.
- ^ a b „Assessment and management of auricular hematoma and cauliflower ear”. www.uptodate.com. Pristupljeno 2023-02-13.
- ^ Greywoode JD, Pribitkin EA, Krein H. Management of auricular hematoma and the cauliflower ear. Facial Plast Surg 2010; 26:451.
- ^ Giles WC, Iverson KC, King JD, et al. Incision and drainage followed by mattress suture repair of auricular hematoma. Laryngoscope 2007; 117:2097.
- ^ „Hematom ovojnice M. Rectus Abdominisa”. Stetoskop.info (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-02-12.
Spoljašnje veze uredi
| Klasifikacija |
|---|
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
