Kružna platforma sa lavovima na Terazijama
Kružna platforma sa lavovima na Terazijama ili stepenasta kružna platforma sa lavovima bila je deo projekta uređenja Terazija između dva svetska rata, arhitekte Dragiše Brašovana, izgrađena povodom ceremonije venčanja kralja Aleksandra I Karađorđevića i kraljice Marije, 1922. godine.[1]
Platforma, sa koje su posle izvesnog vremena uklonjeni lavovi, imala je mnogobrojne namene, sve dok 1927. godine, nije doneta odluka da se na tom mestu izgradi Terazijska fontana, koja je trebalo da u potpunosti zaokruži izgled Terazija, kao jednog od najneprivlačnijih trgova u centru Beograda, i jedan od simbola prestonice tadašnje Kraljevine Jugoslavije.
Istorija uredi
- Preduslovi
Terazije ka posebna prostorna celina između 1911. i 1913. godine dobile su estetski uobličenu partersku površinu, koja je ovom prostoru trebala da dopadljivi izgled. Iako je po zamisli tadašnjih arhitekata središnji deo tog prostora trebala da krasi fontana, prostor Terazija je shodno trenutnim potrebama menjao formu i funkciju.
- Vodoskok sa kružnim postamentom i sistemom prskalica kao preteča platforme
Sa uređenjem Terazija počelo se nakon okončanja Balkanskih ratova 1913., kada je u sklopu velike svečanosti održane na Terazijama povodom povratka srpske vojske iz rata, na mestu kasnije sagrađene stepenaste kružne platforme, prvo je izgrađen vodoskok, koji je bio sa kružnim postamentom i sistemom prskalica.[2] Vodoskok je do početka Prvog svetskog rata bio samo povremeno aktivan, jer je često korišćen kao postament za govornicu na nekom od narodnih okupljanja, kao tribina ili paviljon.[3]
Tokom Prvog svetskog rata, austrougarske vlasti su središni deo vodoskoka koristile kao postament za bistu Franca Jozefa.
Nakon završetka Prvog svetskog rata, bista Franca Jozefa je uklonjena, a postament je umesto vodoskoka, služio je kao pogodno mesto za brojna dešavanja politička i kulturna okupljanja — posete državnika, političke zborova, podelu odlikovanja, sahrane znamenitih ličnosti (npr kralja Petra I Karađorđevića, u vidu baldahina, ukrašenog crnim barjacima, vencima i zavesama, sa bistom kralja).
- Izgradnja platforme
Stepenasta kružna platforma, na Terazijama, nastala je u leto 1922. godine, kao hitan zadatak, kada je vlada Kraljevine Jugoslavije, donela odluku da za potrebe venčanja kralja Aleksandra i kraljice Marije, angažuje arhitektu Dragišu Brašovana, sa ciljem da u sklopu dekoracije Terazija, na mestu vodoskoka iz 1913. godine projektuje veliku stepenastu kružnu platformu, sa dekorativnom kamenom ogradom, ukrašenom vazama i radijalno postavljenim figurama osam ležećih lavova.[4] Pretpostavlja se da su figure lavova bile napravljeni su od papjemašea (ukalupljene mase, napravljene od stare hartije sa dodatkom lepka, skroba, gipsa, krede i ilovače, premazana firnajsom i obojena, koja se upotrebljavala izradu životinjskih figura, lutaka, geografskih karte itd.), jer već 1925.godine na platformi nema figura lavova ni na jednom od sačuvanih snimaka
- Zamena platforme fontanom
Brašovanova konstrukcija, bez lavova, stajala je na Terazijama sve do 1927. godine, kada je konačno doneta odluka da se na tom mestu izgradi prvobitno zamišljena Terazijska fontana, koja je trebalo da u potpunosti zaokruži izgled Terazija, kao jednog privlačnog trga u centru Beograda.[5]
Vidi još uredi
Izvori uredi
- ^ Kadijević, A. (1989). Dragiša Brašovan (1887-1965) - klasik jugoslovenske arhitekture dvadesetog veka (na jeziku: (na jeziku: srpski)). YU-Beograd: Moment. str. 90 strana.
- ^ T. Borić, Terazije – urbanistički i arhitektonski razvoj, Beograd 2004.
- ^ B. Nušić, Beogradske česme – građa za istoriju starog grada, Beograd 1929, 23–24
- ^ A. Ignjatović, Arhitektonski počeci Dragiše Brašovana 1906–1919. Rađanje arhitekture u kontekstu arhitekture Srednje Evrope 1900–1918, Beograd 2004.
- ^ B. V. Nedeljković, Saga o Terazijskoj fontani, Beograd 1998, 16.
Spoljašnje veze uredi
Mediji vezani za članak Kružna platforma sa lavovima na Terazijama na Vikimedijinoj ostavi