Крупноцветна абелија
Krupnocvetna abelija, hibridna abelija (Linnaea × grandiflora) pripadala je rodu koji je dobio naziv u čast dr. Abela (Clarke Abel, 1780-1826), lekara i prirodnjaka, koji je sakupljao seme i biljke u sklopu britanske ekspedicije u Kinu 1817. godine. Molekularnim filogenetskim istraživanjima i na predlog holandskog botaničara Kristenhuza (Maarten Christenhusz) rod Abelia svrstan je u rod Linnaea 2013. godine. Ovaj monotipski rod je dobio naziv po omiljenoj biljci Karla Linea Linnaea borealis L. odnosno po njegovom imenu. [1] On je naziv prihvatio i biljku pod ovim imenom opisao u Species Plantarum 1753; epitet vrste znači krupnocvetan.[2] Mnogi narodni nazivi još uvek su vezani za raniji naziv roda, pa je tako i na srpskom naziv za ovu biljku abelija.
| Krupnocvetna abelija | |
|---|---|
| |
| Abelija u uličnom zelenilu u Retimnu | |
| Naučna klasifikacija | |
| Carstvo: | |
| Divizija: | |
| Klasa: | |
| Red: | |
| Porodica: | |
| Rod: | |
| Vrsta: | L. × grandiflora
|
| Binomno ime | |
| Linnaea × grandiflora (Rovelli ex André) Christenh.
| |
| Sinonimi | |
| |
Opis vrste uredi
Abelija je zaobljen, blago polegli listopadni žbun sa lučnim povijenim granama 60-120 cm visok, isto toliko i širok. [3]
Glatki, sjajni, jajasti listovi sa kratkim peteljkama, nepravilno, plitko, retko nazubljeni, dugi 3 cm; tamnozeleni poprimaju ljubičastobronzanu boju u jesen. [3]
Beli ili bledo ružičasti, zvonasti cvetovi su u grozdovima dugi do 2 cm; formiraju se u pazusima gornjih listova i na vrhovima izdanaka tokom dugog i kontinuiranog perioda cvetanja od kasnog proleća do jeseni. Čašična cev uska, uglasta sa 5-linearnih listića, ostaje posle opadanja krunice. Krunica cevasto zvonasta, sa 5 zaobljenih režnjeva. Prašnika 4, u parovima. Plodnik tro- ili četvorook, sa jednim semenim zametkom u svakom okcu. Stubić končast, žig glavičast. Cvetovi su mirisni.[3]
Plod roda Linnaea je suv - ahenija sa čašičnim listićima, ali krupnocvetna abelija kao sintetisana, hibridna vrsta izuzetno retko plodonosi.[3]
Areal uredi
Linnaea × grandiflora je hortikulturni hibrid nastao ukrštanjem L. chinensis (R.Br.) A.Braun et Vatke × L. uniflora (R.Br.) A.Br. et Vatke pa nema prirodni areal. Postoji samo kao gajena vrsta nastala 1886. u rasadniku Rovelli, u gradu Verbanija na obalama jezera Mađore u Italiji. [4]
Bioekološke karakteristike uredi
Dobro raste na vlažnim, organski bogatim, dobro dreniranim zemljištima osunčanim ili delimično zasenjenim. Najobilnije cveta na punom suncu. U toplijim klimatima je poluzimzelena, ali kod nas uglavnom listopadna pa čak i nadzemni deo može potpuno da izmrzne pri jačim zimama. Znatnija oštećenja letorasta javljaju se ispod -18oC.
Cveta na ovogodišnjim letorastima, pa se može po potrebi orezivati pre kretanja vegetacije tako da se uklone izmrzle grane, a stariji izdanci do zemlje ili do 1/3. Ako strada komletan nadzemni deo obnavlja se i žbun cveta te godine. Nema ozbiljnih problema sa insektima ili bolestima. [5]
Značaj uredi
U hortikulturi i pejzažnoj arhitekturi nalazi primenu u soliternoj sadnji, u grupama kao i u masivima zbog dugog cvetanja i atraktivnog jesenjeg kolorita, kao i zbog lakog održavanja. Takođe je efikasna kao neformirana živa ograda (biljke gube privlačan izgled ako se obrezuju ili krešu u formirane žive ograde). Masivi abelije su dobri na padinama ili obalama gde pored ukrasne funkcije imaju i u kontroli erozije.[6]
Razmnožavanje uredi
U praksi hibridna abelija razmnožava se isključivo reznicama stabla. Koriste se zelene i poluzrele od maja do septembra, kao i zrele reznice tokom zime. Supstrat za ožiljavanje čine treset i pesak u odnosu 3:1 ili 2:1, ređe treset pesak i zemlja. Pre pobadanja tretiraju se sa 0,4-1% praškastom IBA (zrele reznice jačom koncentracijom) bez ozleđivanja. Pobadaju se u hladne leje sa zasenom ili u plastične tunele na otvorenom sa mlečnobelom folijom koja propušta 50% svetlosti. Uspeh ožiljavanja 85-100%, kod zrelih reznica niži. [7]
Kultivari uredi
Postoji nekoliko unutarvrsnih taksona uključujući one sa kompaktnijim habitusom, tamnijim ružičastim cvetovima i panaširanim listovima. Najčešći su 'Dwarf Purple', 'Kaleidoscope', 'Confetti', 'Edward Goucher', 'Conti', 'Rose Creek', 'Frances Mason', 'Little Richard', 'Mardi Gras', 'Sherwoodii', 'Hopleys'...
Reference uredi
- ^ Christenhusz M.J.M. (2013): Twins are not alone: a recircumscription of Linnaea (Caprifoliaceae) Phytotaxa 125 (1): 25–32
- ^ Harrison, L. (2012): RHS Latin for Gardeners. United Kingdom: Mitchell Beazley. ISBN 184533731X
- ^ a b v g Krussman G. (1986): Manual of Cultivated Broadleaved Trees and Shrubs, Batsford.
- ^ Hillier’s Manual Of Trees And Shrubs, Fifth Edition, David & Charles, Newton Abbot, London, 1981
- ^ Hessayon, Dr D G (1994): The Flowering Shrub Expert: The world's best-selling book on flowering shrubs (Expert Books) ISBN 10: 0903505398 ISBN 13: 9780903505390
- ^ McIndoe, A. (2019): Shrubs: Discover the Perfect Plant for Every Place in Your Garden. Timber Press ISBN 1604697679 (ISBN13: 9781604697674)
- ^ Grbić, M. (2004): Proizvodnja sadnog materijala - Vegetativno razmnožavanje ukrasnog drveća i žbunja. Univerzitet u Beogradu. Beograd ISBN 86-7602-009-4
