Kuća Bete i Riste Vukanović
Kuća Bete i Riste Vukanović se nalazi u Beogradu, u Kapetan Mišinoj ulici broj 13, predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture. [1]
| Kuća Bete i Riste Vukanovića | |
|---|---|
 Kuća Bete i Riste Vukanovića | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Stari grad |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1901. |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture |
| beogradskonasledje | |
O kući uglednih slikara uredi
Lokacija uredi
Kuća je podignuta na uglu ulica Gornje Jovanove i Kapetan Mišine, koje su pripadale prostoru Dunavske padine. Nekoliko decenija ranije započeta je regulacija padine prema predlogu Emilijana Josimovića iz 1867. godine. Taj prostor je tada bio naseljen Turcima koji su morali da napuste svoja imanja u skladu sa državnom odlukom.[2] Planovi Beograda s kraja 19. i početkom 20. veka bili su u koliziji planiranog i onog što je izvedeno na terenu. Tadašnja Gornja Jovanova je bila prilično dobro izgrađena. Za ovaj deo grada je bilo predviđeno da lice zgrade ide ka ulici i da zauzima celu širinu parcele. U drugom delu se postavljala kapija za ulaz u dvorište. Glavni ulaz je bio kroz dvorište, a u dubini su se nalazile pomoćni objekti, paviljoni i fontane. Dvorišta su od ulice bila odvojena visokim zidovima. Ovaj deo Beograda je smatran rezidencijalnim. Sve podignute kuće morale su da imaju projekat overen od Građevinskog odbora. Vlasnici ovih kuća su bili ugledni Beograđani, profesori fakulteta, državni činovnici[3]
Istorijat uredi
Kuća je sagrađena 1901. godine prema projektu arhitekte Milana Kapetanovića, za slikare Betu i Ristu Vukanović kao ugaona vila sa vrtom. Po početku Prvog svetskog rata Beta i Rista Vukanović napustili su kuću sa srpskom vojskom. Prilikom bombardovanja 1915. godine kuća je teško oštećena. Slikarka Beta prodaje porušenu kuću Milutinu Stanojeviću, generalnom konzulu japanskog konzulata. Godine 1942. kuća je prodata gvožđarskom trgovcu Despotu Lukiću. Posle Drugog svetskog rata kuća je pretvorena u stambenu zgradu sa više stanova. Ateljei su pregrađeni, kružno stepenište je uklonjeno, u bašti izgrađeni pomoćni objekti.[3]
Izgled kuće uredi
Kuća je imala dvojnu namenu, gde je u prizemlju bio prostor za stanovanje i slikarskim ateljeima na spratu. Glavna fasada je tehnikom freskoslikarstva, kao rad Bete Vukanović, bila oslikana dekoracijom koju su činile ornamenti u vidu cvetova perunike i paunovog perja, a iznad ulaza kompozicija sa predstavom tri muze – zaštitnice slikarstva, muzike i igre. Zbog te dekoracije nazvana je kuća sa plavim perunikama. Centralni motiv oslikane fasade čini alegorijska kompozicija Industrija i Trgovina, na kojoj su predstavljene muze između dva drveta.[3] Ova bogata slikana dekoracija izgubljena je prilikom izmena i pregradnje zgrade tridesetih godina 20. veka.
Spomenik kulture uredi
Kuća je 1984. godine proglašena spomenikom kulture odlukom objavljenom u Službenom listu grada Beograda.[4] Sačuvani su originalni planovi na osnovu kojih je moguće da se uradi obnova kuće.[3]
Slikarska škola uredi
U kući je radila Slikarska škola koju su od 1902. do 1905. godine vodili Beta i Rista Vukanović. Time je označena poslednja etapa u organizaciji umetničke nastave kod nas, koju će potom preuzeti državna Umetničko-zanatska škola, kasnije Akademija likovnih umetnosti. Iz Slikarske škole potekla su neka od najznačajnijih imena srpskog slikarstva 20. veka, poput Koste Miličevića, Bore Stevanovića, Dragomira Glišića, Nadežde Petrović i drugih. Škola je finansirana iz sredstava Ministarstva, kao i od uplate privatnih polaznika. Upućen je i dopis Ministarstvu privrede da se uputi dopis svim esnafima i da se pozovu šegrti i pomoćnici da pohađaju besplatne časove crtanja.[3] U maloj predratnoj Srbiji nije postojala nikakva slikarska tradicija.[5]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
- ^ Josimović, Emilijan (1867). Objasnenje predloga za regulisanje onoga dela varoši Beograda što leži u šancu : sa jednim litografisanim planom u razmeri 1/3000. Beograd: Državna knjigopečatnja.
- ^ a b v g d Pavlović Lončarski, Vera. „Kuća Riste i Bete Vukanović (kuća sa plavim perunikama). - U: Nasleđe, br. 8, str:51-60, 2007.” (PDF). Scindeks. Pristupljeno 11. 09. 2018.
- ^ Službeni list grada Beograda, broj 23/84.
- ^ Beogradske opštinske novine, 1. oktobar 1939, str. 74
