Mavrovo
Mavrovo (mkd. Маврово), Gostivarsko je naseljeno mesto u Severnoj Makedoniji, u severozapadnom delu države. Mavrovo pripada opštini Mavrovo i Rostuša, Gostivarsko.
 Selo Mavrovo sa potopljenom Crkvom Sv. Nikole | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Severna Makedonija |
| Opština | Mavrovo i Rostuša |
| Stanovništvo | |
| — (2002) | 166 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 41° 40′ 33″ S; 20° 44′ 04″ I / 41.6758° S; 20.7344° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 1.240 m |
  Mavrovo Mavrovo na karti Severne Makedonije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 1256 |
| Pozivni broj | (+389) 45 |
| Registarska oznaka | GV |
Danas je Mavrovo važno turističko naselje u okviru veće visokoplaninske turističke oblasti Mavrova.
Geografski položaj uredi
Naselje Mavrovo je smešteno u severozapadnom delu Severne Makedonije. Od najbližeg većeg grada, Gostivara, naselje je udaljeno 32 km jugozapadno.
Mavrovo se nalazi u okviru visokoplaninske oblasti Mavrovo. Naselje je položeno visoko, na severoistočnim visovima planine Bistre. Kroz naselje prolazi Mavrovska reka. Severoistočno se protezala Mavrovska visoravan, koje 1947. godine, podizanjem brane hidrocentrale, pretvoreno u Mavrovsko jezero. Omladinske radne akcije gradile su tada hidrokombinat "Mavrovo".[1] Nadmorska visina naselja je približno 1.240 metara.
Klima u naselju je oštra planinska.
Mavrovo se danas nalazi u najvećem nacionalnom parku u Severnoj Makedoniji, Nacionalnom parku „Mavrovo“.
Istorija uredi
Početkom 20. veka većina meštana su bili vernici Srpske pravoslavne crkve. Mavrovci su po kazivanju iz 1906. godine "čisti Srbi",[2] tu su odavno, ali ne znaju ništa o svom poreklu. Najpoznatiji Mavrovac bio je Golub Janić trgovac i srpski nacionalni radnik i dobrotvor, predsednik patriotskog društva "Srpska braća" od osnivanja 1904. godine.[3] Srbi iz Mavrova proslavili su se tokom ratova protiv Turaka. Vučko Čikić (Žikić?) je bio srpski ustanik, koji je poginuo slavno u boju na Deligradu 3. aprila 1808. godine. Kapetan Vuča je osnovao Deligrad. Vučko i njegov brat Kuzman su prethodno bili austrijski frajkor oficiri - kapetani, još za vreme rata 1787-1791. godine, a zatim živeli u Sremu.[4] Braća su se doselila u Beograd pre 1785. godine, a Vučo je držao kafanu i uzgajao sitnu stoku. Milan Dimić iz Mavrova je po prelasku u Srbiju postao veliki industrijalac. U Beogradu je podigao Dom Udruženja Južnosrbijanaca u Beogradu.
Bilo je 1898. godine u mestu koje se nalazi u Gostivarskoj nahiji 100 srpskih kuća i 80 "bugaraških".[5] U Mavrovu su početkom 20. veka dva pravoslavna hrama: Sv. Đorđa (slava mala - Pejakovci i Lazarovci) i Sv. Nikole (slava mala - Gornjokrajska i Bežanovska), koji pripadaju srpskoj crkvi. U srpskoj školi[6] sa "starovremenskim učiteljem" je bilo 30 učenika i dve učenice. Ta škola je radila od 1887/1888. godine,[7] kao mešovita, za decu oba pola. Prethodno je zatvorena bugarska škola u mestu. Srpski učitelj u to vreme bio je daskal Mane Desić.[8] Po opisu iz 1906. godine Mavrovo je veliko selo sa 184 kuće. Kuće su zbijene, poređane bez ikakvog reda, grupisane po "malama" oko parohijskih crkava; postojale su male - Pejakovska, Bežanovska, Gornjokrajska i Lazarovska.[9]
Ivan Jastrebov spominje planinu Vlajnicu. Posred nje ka vrhu se nalazi Derven tj. granica Mavrovske župe s Tetovskim okrugom, gde je bila (beskorisna) straža. Na toj planini su razbojnici obično čekali žitelje Mavrova s ciljem da ih opljačkaju prilikom povratka sa rada iz raznih krajeva Rumelije. [10]
Mavrovo je trpelo muke od arnautskih razbojnika u vreme Turaka. Godine 1905. terorisao je meštane arnautski "zlikovac" Azir iz Orčuma, koji je ucenom tražio veliki novčani otkup.[11] Septembra 1913. godine Arnauti su opljačkali Mavrovo, pred dolazak srpske vojske tokom rata.[12] Rista Perić je mavrovski učitelj početkom 1914. godine. Za vreme Prvog svetskog rata (1917) pominju se srpski učitelji u Mavrovu, Mihajlo (od 1914) i Sofronije Ugrinović i Nikodim Desić (1917-1920).
Krajem juna 1937. godine u velikom požaru postradalo je Mavrovo. Izgorelo je sasvim dvadeset kuća pečalbara sa obližnjim štalama i vajatima. Vatru je izazvalo malo dete, sin pečalbara Vidana Đorđevića, koje je zapalilo nehotice plevu.[13]
Stanovništvo uredi
Po popisu stanovništva iz 2002. godine Mavrovo je imalo 166 stanovnika.
Pretežno stanovništvo u naselju su etnički Makedonci (98%), a ostalo su Srbi.
Većinska veroispovest u naselju je pravoslavlje.
Poznate ličnosti uredi
Galerija uredi
-
Selo Mavrovo i jezero zimi -
Selo Mavrovo i jezero leti -
Stara, potopljena crkva -
Deo Mavrova sa novogradnjom
.JPG)
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ "Narodni student", Beograd 22. septembar 1948.
- ^ "Nova iskra", Beograd 1. maj 1905.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1. april 1939.
- ^ "Nova iskra", Beograd 1. septembar 1904.
- ^ "Delo", Beograd 1. januar 1899.
- ^ "Pravda", Beograd 13. april 1934.
- ^ "Otadžbina", Beograd 1. septembar 1890.
- ^ "Delo", Beograd 1. januar 1910.
- ^ "Nova iskra", Beograd 1. maj 1906.
- ^ Jastrebov, Ivan (2018). Stara Srbija i Albanija, pp. 253. Beograd: Službeni glasnik.
- ^ "Pravda", Beograd 4. maj 1905.
- ^ "Balkanski rat u slici i reči", Beograd 6. oktobra 1913.
- ^ "Pravda", Beograd 26. jun 1937.
