Википедија

Maksim Evgenijević

Maksim Evgenijević (Užice, 1795—Veliki Bečkerek, 1877) bio je trgovac i jedan od vođa srpskog narodnog pokreta u Velikom Bečkereku tokom Revolucije 1848—1849. godine.

Maksim Evgenijević
Datum rođenja1795.
Mesto rođenjaUžice, Osmanlijsko carstvo
Datum smrti1877.
Mesto smrtiVeliki Bečkerek (Zrenjanin), Austrougarska carevina

Biografija

uredi

Maksim Evgenijević (ali i Evgenović) je rođen 1795. godine u Užicu. Počeo je 1807. godine učiti zanat kod jednog zemunskog terzije Jevreja.[1] Kao jedan od učesnika Prvog srpskog ustanka, posle njegovog sloma, povukao se 1813. godine preko Dunava u Pančevo, gde je živeo do 1822. godine. Zatim se preselio u Perlez, gde se uspešno bavio trgovinom svinjama, od čega je stekao znatan kapital. Pre ženidbe, izvesno vreme se bavio trgovinom i u Orlovatu. Javlja se 1826. godine kao trgovac u Perlezu, a pretplatnik Letopisa srpskog. Bio je nekoliko godina carski i kraljevski solar u Perlezu (1829-1830), i od te državne privilegije se obogatio.[2]. Bavljenjem trgovinom postao je jedan od najimućnijih Srba u južnom Banatu. U Perlezu i Bečkereku posedovao je više stotina jutara zemlje i od 1847. živeo je u Bečkereku. Poput drugih bogatih Srba iz tog grada žrtvovao je svoje bogatstvo tokom Mađarske bune 1848-1849. godine. Njegov posinak Stefan kojem je prepustio radnju je kasnije izgleda upropastio Maksimovo imanje.

Bio je on oženjen sa Alkom, koja je nakon njegove smrti početkom 1878. godine poklonila pravoslavnoj crkvi u Perlezu, srebrno kandilo.[3] Portretisao je supružnike Maksima i Alku 1844. godine, akademski živopisac Živko Petrović, i ti portreti su u Narodnom muzeju u Beogradu.

Kao viđen i poštovan čovek i blizak prijatelj Stevana Knićanina pristupio je srpskom narodnom pokretu 1848. godine. Održavao je i do tada lične i poslovne veze sa Srbima iz Kneževine Srbije. Bio je jedan od četiri delegata (iz Velikog Bečkereka) u okviru delegacije predvođene patrijarhom Rajačićem, koja je trebalo da 26. marta 1848. godine idu u Inzbruk, na dogovore sa austrijskim carem Ferdinandom V. Kako je imao posed i stoku na paši i u Perlezu, tu se i bavio i bio posrednik između Banaćana i Srbijanaca. Kao učesnik Prvog srpskog ustanka imao je ratničko iskustvo i pokušavao je da pomogne u organizaciji.[4] Za perleski vojni logor pod komandom Drakulića, u leto 1848. godine poklonio je 60 svojih (ali i ortačkih) volova doteranih iz Bečkereka, za ishranu srpskih dobrovoljaca. Bio je narodni komesar - snadbevač tog srpskog vojničkog logora, i mešao se u rukovođenje i bio u sukobu sa narodnim pukovnikom Drakulićem. Čak je u Pančevu fizički napao patrijarha Rajačića što nije smenio tog nesposobnog komandanta, i tako sprečio perlesku katastrofu. Njegovu imovinu u Velikom Bečkereku je inače tamošnja vlast konfiskovala zbog njegove "veleizdaje", i tajno prodala za 19.000 f. nekim Jevrejima i Švabama.[5] U Srpskom narodnom odboru koji je bio formiran u Velikom Bečkereku, odmah po ulasku srpske vojske, postao član njegovog „Financijalnog odeljenja”[6] [a] Bio je Maksim određen da izvrši popis napuštene imovine stanovnika nemačkog kvarta u Bečkereku, da bi ista zaštitila od pljačke.

Maksim je bio veliki ljubitelj književnosti, skupljač pretplate i kupac velikog broja knjiga i časopisa.[7] Javlja se 1826. godine kao pretplatnik "Serbskog letopisa", u Velikom Bečkereku, kao trgovac iz Perleza. Priložio je kao trgovac perleski pre 1847. godine, Matici srpskoj 5 f. za njene ciljeve.[8] Pretplatio se Maksim 1870. godine u Velikom Bečkereku, na omladinsko glasilo "Mlada Srbadija".[9] Imao je veliku i vrednu biblioteku knjiga koja je 1905. godine izgorela u požaru. Sastavio je i svoju autobiografiju, koja je objavljena u Pešti.[10]

Održavao je vezu sa zavičajem, i u rodnom Užicu osnovao je Fond za prosvećivanje. Umro je 1877. godine osiromašen, u Velikom Bečkereku.

Napomene

uredi
  1. ^ prema Zrikipediji

Reference

uredi
  1. ^ "Jevrejski almanah", Beograd 1955. godine
  2. ^ Atanasije Nikolić, "Ljuba Milanova", Budim 1830. godine
  3. ^ "Zastava", Novi Sad 1878. godine
  4. ^ "Zbornik Matice srpske za društvene nauke", Novi Sad 29/1961. godine
  5. ^ "Zbornik Matice srpske za društvene nauke", Novi Sad 39/1964. godine
  6. ^ Istorijski arhiv Zrenjanin, F.3 Veliki Bečkerek, Grad sa uređenim Senatom 1769-1918, 1849. godina, Protokoli vel.-bečkerečkog narodnog odbora januar-mart 1849, Protokol zasedanija mestnog Odbora V.Bečkerečkog pod predsedanijem Gospodina Evstatija Mihailovič kao predsedatelja, u prisustviju načalnika Danila Zakič, Hranimira Kupusarovič, Ignjata Popovič, členova Aleksandra Protič, Save Čokerljan, Arona Stoikovič, Vladislava Stoikovič, stoiša Slavnič, Makse Evgenovič i sekretara Jove Dankulov, 849. godine 22. januaria držanog, 158/11-15.
  7. ^ Milovan Vidaković, "Putešestvije u Jerusalim", Budim 1834. godine
  8. ^ "Pregled cjeloga sčetnovodnoga sostojanija književnoga sodružestva Matice srpske s koncem godine 1847.", Budim 1848. godine
  9. ^ "Zastava", Novi Sad 1870. godine
  10. ^ Maksim Evgenović, "Životopis Maksima Evgenovića", Pešta 1877. godine

Literatura

uredi
  • Dragoljub Čolić, Poznati Zrenjaninci (rukopis, Istorijski arhiv Zrenjanin)
  • Duško Petrov Savičin, Srpski narodni pokret 1848/49, Zrenjanin 2006.

Spoljašnje veze

uredi


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Максим_Евгенијевић&oldid=27393906”