Marko Car
Marko Car (Herceg Novi, 30. avgust 1859 — Beograd, 1. novembar 1953) bio je srpski književni kritičar, esejista i putopisac.[1]
| Marko Car | |
|---|---|
 Marko Car, srpski književnik | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 30. avgust 1859. |
| Mesto rođenja | Herceg Novi, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 1. novembar 1953. (94 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
| Književni rad | |
| Najvažnija dela | „Za kišljive dnevi“ |
Biografija uredi
Marko Car je rođen 30. avgusta 1859. godine u Novome (Herceg Novi), u Boki Kotorskoj. Započeo je školovanje rodnom mestu, pa nastavio gimnaziju u Kotoru[1], ali se u petom razredu gimnazije zbog porodičnih problema, morao vratiti kući. Vreme provodi učeći i pokušavajući da piše u društvu sa mladim prijateljima Tomom Krstom Popovićem i Simom Matavuljem.
Car je bio i ostao samouk u književnosti. U mladosti je pisao pesme i pripovetke, bez većeg uspeha. Prevodio je mnoga dela sa italijanskog i francuskog. Prvi Markov uspeh je prevod Jakšićeve pesme "Ranjenik" na italijanski jezik, koji je izašao u mletačkom listu "Il Movimento". Ubedio ga je profesor Zore u Dubrovniku, da se preseli u Zadar, što je učinio, i tu ostao duže vreme po ženidbi (1892). Tu je započeo vrlo plodan književni, prevodilački i kritičarski rad, pišući za listove. Putuje po Italiji, opisuje impresije sa puta nadahnut Venecijom i Rimom. U predahu se bavio ribarenjem na moru.[2] Ušao je u literarne vode 1878. godine kada je objavio prevod sa francuskog u časopisu "Slovinac".[3] Bio je to roman "Dama sa kamelijama", od Dime. Objavio je nekoliko knjiga putopisa o našem i italijanskom primorju. Pisao je kao književni kritičar gotovo o svim istaknutim piscima sa ovog[pojasniti] područja, svojim prethodnicima i savremenicima. Pored toga upoznavao je ovdašnju publiku sa stranim piscima i stranu, naročito italijansku, sa našim.
Učestvovao je sa još devet biciklista na Prvom prvenstvu Srbije održanom 5. oktobra 1897. godine na relaciji Beograd—Smederevo—Beograd (92 km).
Car je radio u Kraljevini SHS 1921. godine kao inspektor umetničkog odeljenja Ministarstva prosvete. Odlikovan je tada Ordenom Sv. Save III reda.[4] Za dve godine napredovao je do ispektora I reda.
U međuratnom vremenu, sa starošću Marko se hladi od pisanja, i rado prima raznih funkcija i počasti. Bio je dopisni član Srpske akademije nauka (od 1923) i jedno vreme predsednik Srpske književne zadruge (od 1937).[5] U Beogradu je i predsednik mesnog Pododbora Matice srpske od 1934. godine. Car je dugogodišnji član matičinog Književnog odeljenja. Aktivan je član svuda, kritički raspoložen po mnogim pitanjima. Zamerano mu je od strane mlađih pisaca, da se ponaša neumoljivo, poput cenzora, kada ocenjuje. U javnosti se preko novina mogao pratiti tokom 1929. godine književno-personalni spor, pa sukob, između starca Cara i mladog Miloša Crnjanskog. Kočoperni Banaćanin je izneo puno loših stvari, gotovo pikanterija o suparniku, koji se samo izrazio loše o njegovom putopisu. Po Crnjanskom, Car se još u mladosti obrukao, jer je započeo književnu radnju sa plagijatom. Navodno je 1876. godine prepevao sa francuskog jednu De Miseovu pesmu, i objavio je kao svoju, u časopisu "Slovincu".[6] O Caru se svojevremeno (1897), podsećanja radi, nepovoljno izrazio veliki književni kritičar Jovan Skerlić, nazivajući ga isto plagijatorom.[7]
Posle Drugog svetskog rata, 1948. godine biran je za dopisnog člana SAN u Beogradu, u odeljenju literature i jezika. Umro je i sahranjen u Beogradu prvih dana novembra 1953. godine.
Dela uredi
- Venecija, Zadar 1888;
- U Latinima, Zadar 1894;
- Moje sipatije I, Zadar 1895;
- S mora i primorja (s Josipom Bersom), Zadar 1896;
- Od Jadrana do Balkana, Zadar 1898;
- S bojnog i ljubavnog polja, Mostar 1904;
- Sava Bjelanović, Dubrovnik 1911
- Moje sipatije II, Zadar 1913;
- Estetička pisma, Beograd 1920;
- Ogledi i predavanja, Moje simpatije, serija prva i druga, Beograd 1932. i 1934;
- Eseji, Beograd 1936;
- Jedan zaboravljeni pesnik mora (Josip Bersa), Beograd 1937.
Reference uredi
- ^ a b Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. 1984. str. 95.
- ^ "Stražilovo", Novi Sad 1892. godine
- ^ "Srđ", Dubrovnik 1903. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1921. godine,
- ^ "Pravda", Beograd 1937. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1929. godine
- ^ "Beogradske novine", Beograd 1917. godine
Literatura uredi
- Jovan Skerlić: Istorija novije srpske književnosti Beograd 1914. pp. 436—437.
- B. Kovačević, O Marku Caru, Glasnik San 1953. V, 2.
