Matilda Makfejl
Matilda Aleksandrina Makfejl (Dr. Matilda Alexandrina Macphail, Skaj, 3. jun 1860 — 6. novembar 1946, Edinburg), bila je škotska doktorica, na službi u lekarkoj medicinskoj misije u Indiji. Učesnik Velikog rata, u sastavu Bolnice Škotskih žena za službu u inostranstvu na prostoru Evrope i osnivač Sanatorijuma za Srbe u Salanšu (deste bolnice škotskih žena) u kojoj je radila od njenog osnivanja marta 1918. godine, pa sve do juna 1919. godine.
| Matilda Aleksandrina Makfejl | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 3. jun 1860. |
| Mesto rođenja | Skaj (ostrvo), Škotska |
| Datum smrti | 6. novembar 1946. (86 god.) |
| Mesto smrti | Edinburg, Škotska |
| Prebivalište |  Indija i  Škotska |
| Obrazovanje | Londonski medicinski fakultet za žene |
| Naučni rad | |
| Polje | interna medicina |
| Poznat po | Doprinosu u Velkom ratu u sastavu Bolnice škotskih žena za rad u inostranstvu |
Život i delo
urediRođena je u Škotskoj na ostrvu Skaj 3. juna 1860. godine, od oca sveštenika Džona Sinklera Mekfejla prvog pastora Slobodne crkve Škotske, a potom i prvog pastora Ujedinjena slobodne crkve Škotske i majke Džesike Rid. Medicinu je studirala na Londonskom medicinskom fakultetu za žene (London School of Medicine for Women), gde je uspešno diplomirala 1887. godine.
Posle završenih studija medicine, dr Makfejl je preuzela službu kao prva doktorica u škotskoj medicinskoj misiji u Indiji, koja je radila pod pokroviteljstvo Slobodne crkve Škotske.
U vreme kada je dr Makfejl poslana u medicinsku misiju u Indiji, u Engleskoj je bilo registrovano samo 60 žena lekara, a samo deset je služilo u inostranstvu.[1]
Kada je postavljena 1888. godine za prvog medicinskog misionara pomenute crkve, dr Makfejl je dobila zadatak da se bavi organizacijom lečenja indijskih žena i dece. Dr Makfejl je u Madrasu, prvo osnovala dispanzer za siromašne žene i decu, a potom je obnovila malu bolnicu (Christina Rainy Hospital) u kompleksu bungalova, sa 250 kreveta i tu živela i radila do 1929. godine.[2]
Na početku Velikog rat sa drugim ženama iz Indije priključila se Bolnici škotskih žena za službu u inostranstvu, u okviru koje je bila zadužena da vodi brigu o izbeglom srpskom stanovništvu, prvo na Korzici a onda i Salanšu u Francuskoj.[3]
Dužnost upravnika bolnice na Korzici preuzela je avgusta 1917. U pismu komitetu Bolnice škotskih žena ona navodi
...da je Korzika najlepše mesto gde je radila: „Corsica is certainly the most beautiful place she ever worked in“. Rukovodila je Jedinicom Korzika u Ajaču od 2. avgusta 1917. do 26. novembra 1917. Dr Makfejl je imala u bolnici pomoć i podršku dr Meri Grant Ferguson (Dr. Mary Micholina Grant Ferguson), koja je radila u Bolnici škotskih žena na Korzici od 14. septembra 1917. do 9. novembra 1918. Provedene godine u izbeglištvu i posledice svih ratnih stradanja i stradanja u povlačenju rezultirale su većim brojem obolelih, što je ukazalo na potrebu za organizovanom zdravstvenom zaštitom.
Srpski potporni fond je pomogao otvaranje i punkta Bolnice škotskih žena u Bastiji, takođe pod upravom bolnice poverene dr Matildi Makfejl.
Ubrzo je u Bastiji osnovano i Srpsko pozorište, koje je tokom 1917. godine, trudom izbeglih umetnika i amatera, uspešno prikazivalo popularne komade iz srpskog života. Zalaganjem ledi Bojl (Lady Boyle), a uz pomoć lorda Bojla (Lord Boyle) i drugih članova Srpskog potpornog fonda, u dogovoru sa srpskim sveštvenstvom otvorena je srpska crkva, odmah do bolnice. U tek otvorenoj srpskoj crkvi u Bastiji prva služba je održana 20. marta 1917. godine, kada su činodejstvovali prota Boža Nikolić i đakon Pešić. „Tiho jecanje i plač žena, dece i staraca bio je odgovor na jektenija tog dana.“ Istovremeno, misija Srpskog potpornog fonda imala je svoje pododbore u Švajcarskoj, Italiji i Rumuniji, a svi su radili sa zajedničkim ciljem – pomoći srpskom narodu u Srbiji, u izbeglištvu, u zarobljeničkim logorima.[4][5]
Kada je na inicijativu Prosvetno odeljenje u Parizu doneta odluka da se osnuje sanatorijum u Salanšu (1917) i đačkog odmorišta u Mentonu,[6] zadatak osnivanja sanatorijuma povrene je dr Makfejl, koja je po odlasku sa Korzike, preuzela dužnost lekarke u Bolnici škotskih žena u Salanšeu, u Francuskoj, koja je u tipu sanatorijum bila namenjena srpskim studentima obolelim od tuberkuloze. Pored lečenje srpskih đaka u sanatorijumu, uprava sanatorijuma, po odobrenju Prosvetno odeljenje u Parizu, organizovala je i kurs engleskog jezika, a svaki bolesnik je dobijao po jedan komad zemlje na kome je uzgajao povrće i cveće, a sve sa ciljem bržeg i boljeg oporavka.[10][11]
U sanatorijumu u Salanšeu je dr Matilda Makfejl radila od 1. februara 1918. do 1. novembra 1918. godine.
Nakon završetka Prvog svetskog rata vratila se u svoju voljenu Indiju, uz obećanje da će jednog dana posetiti Srbiju, čije je izbeglice lečila sve vreme Velikog rata na Korzici i u Salanšeu. U INdiji je radila u bolnici koja je gotovo u potpunosti finansirana od doprinosa nekih bogatih pacijenata i brojnih donacija pojedinaca i društava. [6]
Po odlasku u panziju 1930-tih vratila se u Škotsku i živela je u Edinburgu, u kome je i preminula 6. novembra 1946. godine.[7][8]
Priznanja
urediZa svoj rad nagrađena je:
Izvori
uredi- ^ Thwing, Clarence M. D. (September 1890). "A Plea for Medical Missions". Missionary Review of the World. XIV (9): 674–675.
- ^ Muthiah, S. (23. 1. 2017). „A hospital ‘rediscovered’”. The Hindu (na jeziku: engleski). ISSN 0971-751X. Pristupljeno 25. 12. 2020.
- ^ Young, Antonia (2000). Black Lambs and Grey Falcons: Women Travellers in the Balkans. https://books.google.co.uk/books?: Berghahn Books. p. 81.
- ^ Đokić MM. Naši na Korzici. Knjiga prva. Beograd: Prosveta; 1923.
- ^ Popović-Filipović S. Iz postojbine javora. Kanadsko-britanska medicinska i humanitarna pomoć Srbiji u Prvom svetskom ratu. Beograd: Srpsko lekarsko društvo; 2013.
- ^ Balfour, Margaret Ida; Young, Ruth (1929). The work of medical women in India. H. Milford. p. 91.
- ^ Balfour, Margaret Ida; Young, Ruth (1929). The work of medical women in India. H. Milford. p. 91.
- ^ "Births, Marriages and Deaths. 30th November 1946". The Lancet.
- ^ Reed, Stanley (1912). The King and Queen in India: a Record of the Visit of Their Imperial Majesties the King Emperor and Queen Empress to India, from December 2nd, 1911, to January 10th, 1912. BENNETT, COLEMAN & Co.
- ^ „Kaisar-i-Hind Medal: No. 550-I.C.”. The Gazette of India (Extraordinary). Simla, India. 3. 6. 1918. str. 337. Pristupljeno 21. 10. 2018.
- ^ „London Gazette Issue 33611” (PDF). Pristupljeno 20. 10. 2018.
- ^ „The Birthday Honours 7th June 1930”. The Lancet.
Literatura
uredi- Popović-Filipović S. Za hrabrost i humanost, Bolnice škotskih žena u Srbiji i sa Srbima za vreme Prvog svetskog rata 1914–1918. godine. Beograd: Signature; 2007.